هدف چیست؟ چرا دنبالش کنیم؟ چه‌گونه آن را ایجاد کنیم و بپرورانیم؟
نویسندگان: گروه علمی مجله‌یِ نیکیِ بزرگتر
دانشگاه برکلی
مترجم: دکتر احسان بیک‌زاده
گروه علمی حکمت زندگی
از نظر روان‌شناسان، هدف (purpose) نیّتی پای‌دار برای نایل شدن به مقصودِ (goal) بلندمدتی است که [این مقصود] هم به لحاظ شخصی معنادار (meaningful) است و هم اثری مثبت بر جهان میگذارد. مقصودهایی که به رشدِ هدفمندی کمک میکنند مقصودهایی اند که بالقوه میتوانند زندگیِ دیگر اشخاص را دگرگون سازند؛ مقصودهایی از قبیل به راه انداختنِ یک سازمان، تحقیق کردن درباره‌یِ یک بیماری، یا آموختنِ خواندن به کودکان.
هدفمندیِ ما در گذارِ زندگی تغییر خواهد کرد. یک تحقیق پِی برده است که مادامی‌که در نوجوانی با هویتِ خود دست و پنجه نرم میکنیم، به مسئولیتهای بزرگ‌سالی رسیدگی میکنیم، و به سوی بازنشستگی تغییرِ مسیر میدهیم، هدفمندیِ ما به صورت طبیعی اوج و حضیض دارد.
همانند شادکامی، هدف نیز یک غایت (destination) نیست، بل یک سفر (journey) و نوعی ممارست (practice) است. این بدان معنا است که اگر مشتاق باشیم که در باب آن چه برای‌مان واجد اهمیت است و در باب آن که چه گونه شخصی میخواهیم باشیم، کندوکاو کنیم ـــ و برای تبدیل شدن به آن شخص عمل کنیم ـــ هدفمندی در هر سنی قابل حصول است.
این تحقیق حاکی از آن است که اگر قادر باشیم که هنگامی که از نقاط عطف و مراحل انتقال در زندگی‌مان عبور میکنیم، هدفمندی‌مان را نیز بازنگری و نو کنیم، آنگاه میتوانیم مشتاقانه منتظر زندگیهایی معنادارتر و رضایت‌بخش‌تر باشیم.
محققان کشف کرده‌اند که هدفمند بودن با چند پیامدِ خوب، در طول عمر، هم برای افراد و هم برای سازمانها، مرتبط است:
ـ جوانانی که هدفمند اند، سطوح بالاتری از شادکامی و رضایت از زندگی را نیز گزارش میکنند ـــ که به نظر میرسد این امر با نتایج تحصیلیِ بهتر مرتبط است. یک مطالعه به دانشجویانی پرداخت که میخواستند به دیگران کمک کنند، هنر خلق کنند، یا به موفقیتهای مالی دست یابند. محققان در میان این گروهها از حیث پیامدهای مثبت [فوق‌الذکر] تفاوت معناداری نیافتند. [این بدان معنا است که] برای جوانان، صِرفِ داشتنِ یک هدف، فارغ از این که چه باشد، مفید بود.
ـ برای پیر و جوان به تساوی، منافع جسمی هدفمند بودن بخوبی مستند شده است. به عنوان مثال، اریک کیم و همکارانش در دانشکده‌یِ بهداشت عمومی هاروارد دریافته‌اند که افرادی که سطوح بالاتری از هدف را در یک مقطع زمانی گزارش میکنند، چهار سال بعد در قیاس با افرادی که سطوح هدف کمتری را گزارش کرده بودند، عیناً چابکی بدنی بیشتری خواهند داشت.
ـ پاتریک هیل و همکارانش در دانشگاه واشنگتن مزایای مهمی برای بزرگ‌سالانِ هدفمندتر یافته اند، از جمله، کارکرد شناختیِ بهتر و طول عمرِ بیشتر. بزرگ‌سالانِ هدفمندتر به احتمال بیشتری دندانهای خود را نخ دندان میکشند، ورزش میکنند و به پزشک مراجعه میکنند. چرا؟ محققان میگویند زمانی که افراد احساس کنند که چیزی دارند که به خاطرش باید زندگی کرد از خودشان بهتر مراقبت میکنند. همچنین، به نظر میرسد که، به طور کلی، داشتنِ هدف با سطوح پایینترِ استرس مرتبط است، که این خود به سلامتِ بهتر کمک میکند.
ـ آیا برخی اهداف نسبت به اهدافِ دیگر مزایای بیشتری به ما اعطاء میکنند؟ پاسخ تاکنون مثبت است ـــ اگر سن‌تان بالاتر است. یک مطالعه نشان داد که بزرگ‌سالانِ جوانی که هدفِ «جامعه‌یار» (prosocial)تری داشتند ـــ هدفِ یاری رساندن به دیگران ـــ رشدِ شخصی، یک‌پارچگی [ــِ شخصیت] (integrity) و سلامتِ بیشتری را بعدها در بزرگ‌سالی تجربه کردند. این نتیجه با مطالعه‌ای که آنه کُلبی و همکارانش در سال ۲۰۱۹ در دانشگاه استنفورد انجام دادند تأیید شد. آنها تقریباً از ۱۲۰۰ آمریکایی میان‌سال در مورد بهروزی‌شان (well-being) و این که چه مقصودهایی (goals) برای‌شان مهم است نظرسنجی کردند. در قیاس با افرادی که دیگر انواعِ مقاصد را دنبال میکردند، این محققان بهروزیِ به طور معنادار بالاتری را در افرادی یافتند که در پیِ مقاصد فراتر از خود (beyond-the-self goals) بودند. به بیانی دیگر، درگیر بودن در مقاصدِ جامعه‌یار تأثیر بیشتری بر بهروزی داشت تا درگیر بودن در مقاصدِ غیر جامعه‌یار.
در واقع، از نگاهی فراتر از زندگیهای فردی، به نظر میرسد که هدفمند بودن در آدمیان بتدریج [در طی فرآیند تطور داروینی] شکل گرفته است تا بتوانیم با هم همکاری کنیم و کارهای بزرگی را به انجام رسانیم. مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۷ نشان میدهد که مدیران میتوانند تجربه‌یِ کاری و بهروزیِ کارکنان خود را از این طریق که به آنها کمک کنند که به یک هدفِ شغلیِ والاتر پیوند برقرار کنند، افزایش دهند. نظرسنجیِ باورهای اصلی و فرهنگ که در سال ۲۰۱۳ انجام شد آشکار ساخت که ۹۱ درصد از پاسخ‌دهندگانی که بر این باور اند که شرکت‌ِ (کمپانیِ) آنها هدفمندی قوی‌ای دارد این را نیز میگویند که شرکت‌شان سابقه‌یِ عمل‌کرد مالی قوی‌ای نیز دارد.
ـ هدف، به معنایی تطوری، انطباقی (adaptive) است؛ هم به افراد و هم به گونه‌ها کمک میکند زنده بمانند و ترقی کنند. هدف اغلب از قِبَل پیوندِ ما با دیگران رشد میکند، و به همین دلیل است که بحرانِ هدف غالباً نشانه‌ای است از انزوا. به محض این که راهِ خود را پیدا کنید، تقریباً به طورِ قطع دیگرانی را که، به امید رسیدن به همان غایت، همسفرِ شما در آن راه اند نیز پیدا خواهید کرد ـــ یک جماعت (community).
طبق تحقیقات کندال کاتن برانک، یافتنِ هدفِ خود نیاز به چهار مولفه‌یِ کلیدی دارد: تعهد قلبی دوقبضه، معناداریِ شخصی، چشم دوخته بودن به مقصد (goal directedness)، و چشم‌اندازی بزرگتر از شخصِ خود داشتن.
غالباً، یافتنِ هدف‌‌مان مستلزم آمیزه‌ای است از یافتنِ معنا در تجربیاتی که از سر گذرانده‌ایم، در همان هنگام که ارزشها، مهارتها و امیدهامان به جهانی بهتر را ارزیابی میکنیم. این به معنای صرفِ وقت برای تأملِ شخصی به هنگامِ تصورِ آینده‌یِ ایده‌آل‌مان است.
در اینجا تمرینهایی ارائه میشوند که محققان برای یافتنِ هدف‌تان در زندگی توصیه میکنند:
عصای جادویی: درباره‌یِ دنیای اطراف‌تان فکر کنید ـــ خانه‌تان، اجتماع، جهان به طور کلی ـــ و در ذهن‌تان مجسم کنید که اگر یک عصای جادویی داشتید و میتوانستید هر چیزی را تغییر دهید چه چیزهایی را تغییر میدادید. سپس از خود بپرسید چرا کاری را که [در ذهن‌تان با کمک آن عصای جادویی] انجام دادید انتخاب کردید. سپس، گامهای مشخصی را در نظر بگیرید که میتوانید بردارید تا جهان را کمی به آن ایده‌آل نزدیکتر کنید. این تمرین، به‌ویژه، برای تقویت هدف در جوانان و بزرگ‌سالانِ جوانتر استفاده شده است.
بهترین خودِ ممکن: خود را در سنینِ آینده تصور کنید ـــ مانند ۱۰ یا ۲۰ سال آینده ـــ و به این فکر کنید که اگر همه چیز به بهترین شکلِ ممکن پیش برود، زندگی شما چه‌گونه خواهد بود. سپس این پرسشها را [درباره‌یِ آن بهترین آینده‌یِ ممکن] از خود بپرسید: به چه کاری مشغول اید؟ چه چیزی برای‌تان مهم است؟ دغدغه‌یِ چه چیزی را واقعاً دارید، و چرا؟ تمرکز بر یک خودِ ایده‌آل میتواند خوش‌بینی نسبت به آینده را، که محققان معتقد اند با هدف پیوند تنگاتنگ دارد، افزایش دهد. [دستورالعملِ کامل این تمرین در پُستِ بعدیِ «حکمت زندگی» منتشر شده است ـــم.]
ارزش‌هاتان را وضوح ببخشید: اگر تشخیص این که چه چیزی بیش از همه برای‌تان اهمیت دارد سخت است، تمرین «تأیید ارزشهای مهم» [،که دستورالعمل آن در دو پُست بعد از این پُست در «حکمت زندگی» منتشر میشود،] میتواند کمک‌تان کند. سه نظرسنجیِ ارزش ـــ پرسشنامهیِ زندگی ارزشمند، پرسشنامهیِ ارزشهای پرتره، و پرسشنامهیِ ارزشهای شخصی ـــ از شما میخواهند که اهمیت ارزشهای مختلف را رتبه‌بندی کنید، چیزی که میتواند به شما کمک کند که هدف‌تان را واضحتر سازید.
نقاط قوت خود را بشناسید: برای پی بردن به مهارتهای خاص‌تان، نظرسنجیِ نقاطِ قوتِ مَنشِ VIA را امتحان کنید تا ببینید در مورد شما چه چیزی را آشکار میسازد. [برای استفاده از نسخه‌یِ فارسیِ این نظرسنجی، میتوانید پس از ورود به آدرس مقابل، از طریق مِنوی جانبیِ سایتِ VIA زبان را به فارسی تغییر دهید: Personality Test, Personality Assessment: VIA Survey | VIA Institute (viacharacter.org))]. همچنین، میتوانید با اشخاصی که شما را میشناسند ـــ معلمان، دوستان، خانواده، همکاران، و رایزنان (mentors) ـــ تماس بگیرید و از آنها بپرسید که در چه کاری مهارت دارید، و [از نظر آنان] به نظر میرسد که شما دوست دارید چه کار کنید، و چه‌گونه میتوانید اثرِ خود را بر جهان بگذارید. گاهی اوقات نظرِ یک فردِ غریبه میتواند به واضح شدنِ نقاط قوت شخصی شما یاری رساند و به شما کمک کند که بهترین راه را برای به کار بستنِ آنها بیابید.
فعالیتهای داوطلبانه کنید: داشتنِ مجموعه‌ای گسترده از تجربیاتِ معنادار که میتوانند شما را به مسیر درست رهنمون شوند، به یافتنِ هدف کمک میکند. کارِ داوطلبانه در عین حال که بهروزیِ شما را افزایش میدهد و به جهان کمک میکند، تجربه‌یِ شما را نیز گسترش میدهد. و البته در اینها خلاصه نمیشود؛ کارِ داوطلبانه شما را با اشخاصی که ارزشهایی مشابه با ارزشهای شما دارند در تماس قرار میدهد، اشخاصی که چه‌بسا الهام‌بخشِ شما باشند یا شما را به سمت فرصتهای دیگری برای تأثیر داشتن [در جهان] رهنمون شوند که پیش از آن تصورش را هم نکرده بودید.
عواطف مثبت را بپرورانید: عواطف مثبت به ما کمک میکنند که چشم‌انداز خود بر جهان را گسترش دهیم و برای انجام اقداماتی در جهتِ نیکیِ بزرگتر (greater good) شور و شوق پیدا کنیم؛ پس برای یافتنِ هدف میتوانند مفید باشند. به‌ویژه، سپاسمندی (gratitude) و شگفتی (awe) به ما کمک میکنند به دیگران اهمیت بدهیم، روابط ایجاد کنیم، و احساس پیوند به چیزی بزرگتر از خودمان کنیم، و به همین دلیل است که این دو ارتباطی تنگاتنگ با هدف دارند. میتوانید به وب‌سایت ما را بررسی کنید تا تمرینهایی را بیابید که به تقویت هدفمندیِ شما کمک میکنند ـــ و همچنین، شما را شادکامتر میسازند. [ترجمه‌یِ هر سه تمرینی که ذیل بخش تقویت هدفمندی در وب‌سایت مذکور موجود اند بزودی در «حکمت زندگی» منتشر خواهد شد ـــم.]
لینک این مطلب به زبان اصلی در وب‌سایت مجله‌یِ نیکیِ بزرگتر:
