نظام آراستگی و اصول پنجگانه

نظام آراستگي 5s

مقدمه :

5Sيعني5اصل براي دستيابي به يك محيط كار با كيفيت، كه بعد از جنگ جهاني دوم در ژاپن توسعه يافته است.كه شامل هزاران كار كوچك است كه بايد تمامي پرسنل در آن مشاركت داشته باشندو هر كسي به سهم خود همت كند.

هدف:

كاربرد منظمو مرتب در خلق يك محيط كار تميز و مرتب جهت توليد محصولات، با كيفيت بالا و افزايش روحيه كاري

افراد كه در نتيجه بهره وري يا همان بازدهي از كار افراد بالا مي رود. كه هدف نهايي5S پيشگيري از اتلاف است.

قدم اول در اجرايs5: تشويق كردن تمام پرسنل براي انجام يك كار دسته جمعي

قدم دوم در اجراي 5 : Sدرك افراد از5S

عوامل تاثير پذيراز نظام5S درمحيط كار:

1-ايمني (Saffty): محيط كاري نامنظم محل مناسبي براي كار كردن نمي باشد.خطرات نظير سُرخوردن

2-بازدهي كار(Efficiency) : بطور مثال تميز بودن همواره قالبها باعث بالا رفتن بازدهي كار خواهد شد

3--كيفيت (quality): گردو غبار و براده هاي انباشته در محيط كارباعث كاهش بازدهي ودرنتيجه كيفيت پايين محصولات

4- برطرف كردن نقص ها (Eliminating Berack downs):علامتگذاري تابلو هاي برق و نظارت مستمر تا به خاطر وجود گردو غبار دستگاه از كارنيفتد.

نكاتي براي به اجرا در آوردن5S

1--تعيين قواعد اي براي نحوه نظافت. مثلا ً فعاليتهاي5دقيقه اي.

2--مكاني را براي همه چيز مشخص كنيم.شامل انبارها-قفسه ها-علامتگذاري مناسب.

3-اگر هيچ اقدامي صورت نگيرد بهبودي حاصل نخواهد شد.

4- اگر خودتان نمي توانيدانجام دهيد از ديگران كمك بخواهيد.

(5S) چيست؟

مجموعه فعاليتهايي است كه در قالب يك نظام فرهنگي-مديريتي صورت مي گيرد و بر ايجاد و حفظ محيطي سامان

يافته ، مرتب، پاكيزه، زيبا و دلپذير، استاندارد و با انظباط براي كار تأ كيد مي ورزد.

1- -سوا كردن و دور كردن غير ضروري ها(خانه تكاني)cleaning up-Sortng out( سئي ريSeiri(

2- سامان دادن و مرتب كردنSystematic Arrangement- Keep in good orderُسئي تSitio(

3- -سپيدي و پاكيز گيCleanSweeping - Keepُ( سئي سSeiso(

4--سعي در حفظ مطلوبStandardizing( سئي كِتسوSeketsu(

5--سازمان يافتگي و انظباط Self discipline-DisciplineشيتسوكهShitsuke

1--سوا كردن و دور كردن غير ضروري ها:

از ديدگاه5sساماندهي(سوا كردن)به معناي تشخيص ضروري ازغير ضرورياست.ساماندهي يعني قرار دادن اشيا در محل هاي صحيح و حل كردن مشكلات در سر منشاء آنهاست . در ميان اصول5sساماندهي از بالاترين اولويت برخوردار است .

نكات اساسي در سوا كردن و دور كردن غير ضروري ها :

بررسي هاي فوق صورت گيرد

.1-آيا هيچ غير ضروري را مي بينيد كه محل كار شما را شلوغ كرده باشد

.2-آيا كابل يا لوله غير ضروري است كه به حال خود رها شده باشد.3-آيا ابزار و يا موادي در كف زمين رها شده اند.

4-آيا اقلام غير ضروري دسته بندي شده اند.5-آيا تمامي ابزارها بطور صحيح دسته بندي شده اند.

2--نظم و ترتيب:

نظم وترتيب(مرتب كردن)يعني قرار دادن اشيا درمكانهاي مناسب يا به ترتيب مطلوب وبه نحوي كه بتوان از آنها به بهترين وجه استفاده كرد . نظم وترتيب راهي است براي يافتن و به كار بردن اشياي مورد نياز بدون انجام جستجوهاي بيهوده.

اولين قدم براي برقراري نظم وترتيب در يك كارخانه تعيين محل گذرگاهها و محل قرار گرفتن اشياست

نكات اساسي در سامان دادن و مرتب كردن:

1-وضعيت حال را بررسي كنيم

2-تصميم گرفتن مبني بر اينكه وسايل را كجا نگهداري كنيم

3-نحوه نگهداري قطعات بطوري كه بر كيفيت آنها اثر نگذارد

4-پايبند بودن به قواعد براي مثال اگر وسايل خاصي سر جاي خود نيست آيا كسي آنرا برداشته است.

3--سپيدي و پاكيزگي:

پاكيزه سازي از ديدگاه5 sعبارتاست:دور ريختن زوائدوپاكيزهكردن اشياء از آلودگي ها و مواد خارجي.

پاكيزه سازي از ديدگاه5 sنوعي بازرسي است

هدف از پاكيزه سازي:الف-دستيابي بهميزانمطلوبي از پاكيزگيب-حذف كامل آلودگيهاج-شناسايي مشکلات جزیی از طريق بازبيني.

نكات اساسي در پاكيزكي:

-بازرسي تمام محوطه كارخانه به منظور پيدا كردن منبع گردوغباراعم از كف زمينها -خطوط نيرو

-نظارت و نظافت هر يك از افراد، از وسايلي كه با آنها سرو كار دارند

-بازديد و نظارت و نظافت دستگاهها تا عاري از عيب و نقص و يا نشتي باشند.

4- -استاندارد كردن(سعي در حفظ مطلوب):

استانداردسازي از ديدگاه5s عبارت ازروشي براي حفظ نتايج حاصل ازساماندهي، نظم وترتيب وپاكيزگي است.

يكي از بخش هاي مهم اين روش توسعه نظام صريح و روشني است كه بتوان به آساني به عيب و نقص دستگاهها پي برد.

نكات اساسي در استاندارد سازي:

1- تشخيص دادن نقص كار دستگاهها:

الف-مهمترين نكات را بررسي كنيم

.ب-چه چيزي نقص به حساب مي آيد.

ج-آيا مي توان يك نقص را تشخيص داد.

د-از چه وسايلي بايد استفاده كرد.

ر-چه نوع اقدامات مورد نياز بايد انجام داد.

2- مشاهده كردن :

الف-استفاده كردن از برچسب و علائم مشخص كردن محدوديت(استفاده از گيجهاي مناسب-بستن پيچ و مهره ها به

طوري كه به راحتي به چشم بيايد)

ب-افزايش ميدان ديد (استفاده از پوشش شفاف براي ديدن كار دستگاه در هر وضعيت

3- -نكاتي براي محل كار(بررسي در مورد محل كار):

الف-آيا لباس كثيف و نا مناسب بر تن داريد

.ب-آيا مشكل سرو صدا داريد.

ج-آيا مشكل گرما و سرما داريد

.د-آيا سقف محل كار چكه مي كند.

ر-محل مناسبي براي غذا خوردن داريد

5--آموزش و انضباط:

انضباط در معناي عام عبارت از آموزش وتوانايي بر انجام وظيفه است.

از ديدگاه5sانضباط به معني:

الف-ايجاد يابرخوردارياز توانايي لازم براي انجام امور به شيوه مطلوب

.ب-عادت به انجام هر كار به نحو صحيح(پرورش دادن افراد به يادگيري صحيح).

ج-راهي براي تغيير عادتهاست

بطور كلي مي توان گفت انضباط فرآيندي حاصل ازآموزش وتكرار وتمرين است.

نكات اساسي در مورد انضباط:

1- آيا يك برنامه بازديد روزانه داريد

2.-آيا لباس مناسبي برتن داريد

.3-آيا ككلاه مناسكبي داريد و اسمتان روی آن نوشته شده است

.4-آيا گزارشات ،دستور كارها صحيح و به موقع انجام مي گيرد.

حوزه ها و موارد كاربرد5S

- در فرايند توليد، تعميرات، خدمات فني، مواد اوليه، قطعات، كالاي نيم ساخته و كارهاي در جريان ساخت و محصول نهايي

- در فرايند امور غير توليدي : توليدات معيوب، ضايعات و زوائد برش كاري

در قسمت ماشين آلات و تجهيزات توليد : ماشين آلات، تجهيزات، وسائل جابجايي مواد، ابزار، قالبها، قفسه ها ، جعبه ها،

ميزهاي ابزار و كار، ميزهاي نقشه كشي و تجهيزات آن

- در اطراف مواد و لوازم مصرفي: در حين روغنكاري و محل نگهداري انواع روغن هاي ديگر صنعتي، زیر پایی ها و دسكتكش هاي كار، وسائل تنظيف و نظاير آن.

- در محوطه هاي كاري-ادراي : مكانهاي خلوت ، رفع انواع آلودگي، خط کشی و تقسیم محوطه، تعیین محكل توقف و

تعيين جهت رفت و آمد روان وسائط نقليه، رنگ آميزي با هدف ايمني، تفكيك و تشخيص و نيز تلطيف محيط.

- در اطراف ساختمانها و تأسيسات : سقف، ديوارو كف كارگاهها و دفاتر كاري و اداري، تاسيسات برق، گاز، تصفيه خانه های آب، سرويسهاي بهداشتي.

- ساير اماكن اداري و شخصي

مزاياي اجرايي آراستگي((5s

- جلوگيري از انباشته شدن ضايعات و صدمه خوردن بيشتر آنها دراثر باران، آفتاب و ....

-افزايش درآمد ناشي از فروش به موقع و مقرون به صرفه ضايعات صنعتي به علت تفكيك كردن آنها

- استفاده از قفسه بندي و ارتفاع در چيدمان مواد و صرفه جويي در سطح اشغال محيط كار

-جلوگيري از آتش سوزي، احتراق، انفجار، سقوط اجسام و ساير حوادث مشابه در اثر كاهش تراکم مواد زاید و ضايعات و

مراقبت از آنها.

-جلوگيري از دور ريختن مواد، قطعات سالم به همراه ضايعات و زوائد.

- جلوگيري از گم شدن و يا مخفي ماندن، مواد، قطعات و ابزار در هم با يكديگر در اثر انباشت نامنظم آنها.

- رواني رفت آمد ليفتراكهاي دستي و ليفتراكها در محيط كار

- نمايان بودن قطعات، ابزار و مواد در قفسه ها و جلوگيري از پنهان شدن آنها از چشم.

-جلوگيري از هر گونه نشت آب، روغن، گاز، باد و ساير مواد به منظور ايجاد ايمني و جلوگيري از ضايع شدن و نيز صرفه جويي در انرژي.

-پاكيزگي سطح محيط كارو جلوگيري از لغزيدن كاركنان و زمين خوردن آنها و بروز حوادث در حين كار

-رنگ آميزي مرتب محيط كار و ماشين آلات و نيز تجديد خط كشي ها به منظور شاد كردن و روحيه دادن به نمود هاي

محيط كاري

-ايجاد فرهنگ پيشگيري به جاي تعمير.

-رعايت بهداشت، سلامتي و ايمني كاركنان.

-كاهش خستگي و آزردگي هاي ناشي از كار در محيط شلوغ، نامطبوع و حادثه ساز

- انجام خانه تكاني هاي روزانه، هفتگي، فصلي و سالانه توسط كاركنان به منظور مشاركت عمومي در آراستگي

- آمادگي مستمر و لحظه اي محيط كار براي بازديدهاي غير مترقبه مشتري و هر بازديد كننده مهم دیگر از محیط کار