کار نیست اگر هم باشه پارتی میخواد...
همه جا سابقه کار می‌خوان...
کار از کجا پیدا کنم...
فردا مصاحبه دارم...
میخوام قرارداد ببندم میترسم سرم کلاه بره...
این شرکته ازم سفته میخواد...
میگه قرارداد هامون وزارت کاریه...
دیگه خسته شدم، میخوام استعفا بدم...
من طی ده سال اخیر در بسیاری از شرکت های بزرگ و کوچک ایران کار کرده ام. از استارتاپ های سه چهار نفره، تا سازمان های بزرگ ۳۰۰۰ نفره. شرکت های خوش نام و البته شرکت های بدنام، پیشنهاد کار زیاد داشتم، درخواست کار هم زیاد دادم. مصاحبه زیاد شدم و مصاحبه هم زیاد کردم، قرارداد خوب و عالی بستم، کلاه هم سرم زیاد رفته، استعفا دادم، ترک کار کردم، اخراج شدم، تعدیل شدم، ارتقا هم زیاد گرفتم. همه این ها رو تجربه کردم اما دوست دارم که شما فقط بخش های خوبش رو تجربه کنید پس طی این پست میخوام تجربه های منفی ام رو هم با شما به اشتراک بذارم.
من اگرده سال پیش این تجربه ها را داشتم، برای شرکت نادکو بدون اینکه بیمه ام کنه کار نمیکردم. با شرکت تدبیرگستران دیر قرارداد نمیبستم، بهشون سفته نمیدادم و اولین ماهی که حقوق ها به تعویق افتاد استعفا میدادم تا میتوانستم شش ماه حقوق معوقه ام را بگیرم. به آموزشگاه لایتک دانشگاه شریف اعتماد نمیکردم و قرارداد میبستم تا الان دنبال حق التدریس دوسال پیشم نمیدویدم. قراردادم با شرکت اسنپ رو از روز اول ازشون میگرفتم که بعد از هشت ماه پولم رو بدون رد شدن بیمه نگیرم. و بعد از تعطیلی بامیلوی عزیزم در کمتر از ۳۰ روز برای دریافت بیمه بیکاری اقدام میکردم که چند ماه بدون حقوق و بیمه نمونم.
درسته که توی خیلی از آگهی های شغلی می‌نویسند: "حداقل n سال سابقه" اما شما زیاد جدی نگیرید. چند روز پیش یک آگهی شغلی برای پوزیشن Machine Learning Engineer دیدم که حداقل ۵ سال سابقه کار میخواست برای چیزی که هنوز هم در ایران به عنوان شغل وجود ندارد. اتفاقا احتمال جذب افراد کم سابقه خیلی بیشتر از افراد با سابقه است. در واقع وقتی تجربه شما بالا میره و توی کارتون شناخته میشید، دیگه نیازی به اثبات کردن خودتون ندارید و این چیزیه که افراد کم سابقه رو نسبت به افراد با سابقه برتر می‌کنه. چون اونها مصمم اند که خودشون رو اثبات کنند. از طرفی افراد با سابقه حقوق های درخواستی به مراتب بالاتری دارند و این هم دلیل دیگری برای برتری افراد تازه کار است چون آنها جوان اند و جویای نام، در ابتدای راه اند و حاضر اند با مبالغ کمتر کار بیشتری را انجام دهند. همه کارفرما ها این موضوع را می‌دانند به همین خاطر خیلی نگران سابقه کاری نداشته‌تان نباشید. خود من شش هفت سال پیش روزی نبود که پیشنهاد کار دریافت نکنم اما الان که سابقه کاریم قوی شده باور کنید یه نفر هم بهم زنگ نمیزنه :)))
در واقع شرکت های خوب دنبال سابقه کار نیستند، بلکه به دنبال رزومه کاری و افراد با انگیزه اند. پس به فکر یک رزومه کاری خوب باشید که انگیزه شما رو نشون بده. قبل از هر چیز، فیلدی که میخواهید در آن کار کنید را دقیقا مشخص کنید و آنرا به خوبی یاد بگیرید. دوران کتاب و آموزشگاه هم گذشته. اینترنت و کورس های ویدیویی و البته عزم راسخ تنها آموزشگاه های معتبر روی زمین اند. بعد از یادگیری با چند نمونه کار شخصی برای خودت میتونی رزومه خوبی بسازی و البته برای مصاحبه آماده شی. مثلا توی زمینه شغلی من (کامپیوتر)، گیت هاب افراد سابقه آنهاست نه سالهای کاریشون.
دو جمله‌ی کلیشه ای رو مخ هست که مدام میشنویم: "توی ایران کار نیست..." و "کار تو ایران پارتی میخواد..."
اوکی اگه میتونی بری کالیفرنیا کارکنی که حرفی نیست دمت گرم زودتر برو! اما اگه شرایطش رو نداری واقعیت رو بپذیر و بدون که اتفاقا کارفرما ها هم این جمله رو مخ رو دارند: "توی ایران نیروی کار درست و حسابی نیست...". با اینکه هر دو گروه اشتباه می‌کنند اما من با کارفرما ها موافق تر ام. نیروی کار مناسب به نسبت موقعیت های کاری موجود، بسیار بسیار کم است. پس اگر نیروی کار خوبی هستید حتما میتوانید موقعیت شغلی خوبی پیدا کنید. پارتی بازی هم توی همه‌ی دنیا وجود داره. در واقع برای پیدا کردن کار اسمش پارتی بازی نیست، شبکه سازیه. فرض کنید من یه جا کار می‌کنم که دنبال یک مهندس برق می‌گردند. از من می‌پرسند مهندس برق خوب نمیشناسی؟ و من هم از بین دوستانم مهندسان برقی رو که میشناسم و کارشون رو قبول دارم معرفی می‌کنم برای مصاحبه که ممکن است قبول شوند یا خیر. در واقه من در شبکه‌ی دوستان و آشنایانم دنبال فرد مناسب برای معرفی میگردم. پس بهتره توی محل کار، دوستان، فامیل، شبکه های اجتماعی و ... حواستون به شبکه سازی و شناسوندن خودتون به بقیه باشه.
سایت هایی مثل Linkedin، جابینجا، ایران تلنت و ... جاهایی هستند که می‌تونید آگهی های شغلی رو مشاهده کرده و برای آنها رزومه بفرستید. تنها نکته ای که باید به آن توجه کنید وجود دو عبارت "روحیه‌ی استارتاپی" و "شرکت خارجی" اند. منظور از روحیه استارتاپی اینه که از پول خبری نیست و رسما سر کارید. میخوایم دور هم جمع شیم چند ماه یه پروژه انجام بدیم و بریم خونمون. شرکت های خارجی هم درست وقتی همه دوست دارند برن خارج کار کنند احتمالا نمیان ایران. پس با دیدن عباراتی مثل شرکت سوییسی، شرکت اتریشی و ... خودتون رو توی اروپا نبینید. این شرکت ها معمولا یه نفر (یه دوست) رو دارند که برای تحصیل یا ... رفته خارج و شماره تلفن و آدرس اون رو میزنن توی سایت. کافیه با اون شماره تماس بگیرید و می‌بینید که احتمالا شرکتی اونور خط نیست.
دقت کنید که داشتن یک رزومه واحد و فرستادن اون برای همه، اصلا ایده خوبی نیست. بهتره رزومه شما برای جایی که دارید رزومه میفرستید سفارشی شده باشه. مثلا خود من زمانی برای پوزیشن شغلی Data Scientist اپلای کردم و چون رزومه ای که فرستادم علاوه بر Data Science در بخش توسعه اپلیکیشن های اندرویدی بسیار پر و قوی بود، کارفرما من رو به علت نامرتبط بودن تجربیات ریجکت کرد و یکی از شاگردانم در حوزه Data Science رو با اینکه سابقه و رزومه کمتری نسبت به من در آن حوزه داشت استخدام کرد چون در رزومه ایشون فقط Data Science هر چند اندک وجود داشت.
- هنگامی که شما ازدواج می‌کنید، اداره بیمه موظف است مبلغی معادل با میانگین حقوق دریافتی شما طی دو سال اخیر (که کارفرما بر اساس آن برای شما بیمه رد کرده)، را به عنوان هدیه ازدواج به شما بپردازد.
- هنگامی که شما برخلاف میل شخصی (مثلا عدم تمدید قرارداد توسط کارفرما پس از اتمام قرارداد یا تعدیل نیرو یا تعطیلی شرکت) بیکار میشوید، اداره بیمه موظف است تا زمانی که شما مجددا شاغل شوید، علاوه بر بیمه کردن شما، ماهیانه ۵۵ درصد از آخرین حقوق اعلامی شما را نیز به عنوان بیمه بیکاری بپردازد.
- افرادِ از کار افتاده (دور از جون همه) مشمول مستمری و بیمه ازکارافتادگی بر اساس میزان حقوق اعلام شده خواهند بود.
- حقوق بازنشستگی هم بر اساس میانگین حقوق اعلام شده به بیمه محاسبه میشود. ممکن است فکر کنید که "اووووف کو تا بازنشستگی" اما افراد خیلی زیادی هستند که با کمتر از سی سال سابقه (مثلا پنج شش سال) بازنشسته شده اند و حقوق آنها بر اساس آن پنج شش سال محاسبه میشود.
- مستمری بازماندگان (همسر، فرزند یا والدین تحت تکفل) پس از فوت بیمه شده نیز بر اساس میزان حقوق اعلام شده به بیمه طی دو سال آخر عمر وی، محاسبه میشود.
- نکته ای که اکثر افراد نمیدانند این است که کارفرما به هیچ عنوان مجاز به اخراج شما قبل از اتمام قرارداد نیست. در صورتی که خطایی از شما سر زده باشد یا خسارتی به کارفرما وارد کرده باشید، کارفرما با داشتن مدرک می‌تواند از شما شکایت کند اما اخراج نه! پس اگر به هر دلیل، قبل از اتمام قرارداد، کارفرما از ادامه همکاری شما جلوگیری کرد، بدون فوت وقت به اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی مراجعه کرده و از او شکایت کنید. در اینصورت کارفرما موظف است یا شما را به کار قبلی خود برگرداند و یا تا پایان قرارداد حقوق و مزایا و بیمه شما را تمام و کمال پرداخت کند. و در انتهای قرارداد نیز باید به شما نامه ی عدم نیاز بدهد که در صورت تمایل (باز بدون فوت وقت) بتوانید برای بیمه بیکاری اقدام کنید. حال تصور کنید حقوق توافقی شما ۱۰ میلیون بوده ولی در قرارداد ۱.۵ میلیون درج شده است. کارفرما در واقع طی دو ماه اول کل حقوق شما را پرداخت کرده... (البته راه های قانونی برای اثبات این حق وجود داره که بسیار زمان بر و سخت تره)
- و خیلی موارد دیگر که من هم نمیدانم...
توجه: هر کاری که با اداره بیمه یا وزارت کار دارید، مثل هدیه ازدواج، بیمه بیکاری، شکایت از کارفرما برای اخراج قبل از اتمام قرارداد و ... فقط ۳۰ روز زمان دارد و بعد از آن عمرا چیزی بهتون نمیدن. هر اتفاقی که افتاد (اخراج، ازدواج، تعدیل و ...) فرداش اداره بیمه و وزارت کار باشید.
- ترجیها سفته بدهید نه چک.
- سفته حتما باید پشت نویسی شود. پشت آن بنویسید: "این سفته در تاریخ ... جهت ضمانت حسن انجام کار ضمیمه قرارداد به شماره ... شده است. و امضا کنید.
- (خیلی مهم) از رو و پشت سفته حتما کپی گرفته و آن کپی را به کارفرما داده تا امضا کرده و به شما برگرداند. این رسید سفته شما است پس از آن به خوبی مراقبت کنید.
- در متن قرارداد حتما ذکر شود که سفته به شماره .... ضمیمه این قرارداد شده و در پایان همکاری به شخص برگردانده میشود.
- اگر نکات بالا را رعایت کنید، کارفرما موظف است پس از پایان قرارداد، سفته را به شما برگرداند و اگر این کار را نکرد به راحتی میتوانید به جرم خیانت در امانت از او شکایت کنید. اما در صورتی که این نکات رعایت نشود ممکن است کارفرما از سفته شما به صورت قانونی یا حتی غیر قانونی سو استفاده کرده و یا هنگام اخراج، شما را مجبور کند که به وزارت کار شکایت نکنید. من خودم به خاطر بی تجربگی، پس از گذشت پنج سال از قطع همکاری هنوز موفق به پس گرفتن سفته (و البته حق و حقوقم) از شرکت تدبیرگستران نشده ام.
نظر همکاران شما در موردتان معمولا در همان روز های اول ورود شما به مجموعه جدید شکل می‌گیرد. پس در این روز های حساس باید خیلی محتاط باشید. حتما پاکیزه، خوش لباس، خوش برخورد، باهوش و مودب باشید. وسایل خود را مرتب و تمیز نگه دارید. راس ساعت وارد و راس ساعت خارج شوید. به هیچ وجه سعی نکنید با اضافه کاری و حضور زیاد در محل کار، خود را مصمم و با انگیزه نشان دهید. چون این موضوع نه تنها شما را بی نظم نشان می‌دهد بلکه در نظر سایر همکاران متملقانه و در نظر بعضی مدیران وظیفه تلقی میشود و به مرور مشکلاتی را به وجود می آورد. به همه به یک اندازه احترام بگذارید (نه فقط به مدیرتان!). در بحث های کاری شرکت کرده و تلاش کنید مشکل را حل کنید اما از شرکت در بحث های غیر کاری تا حد ممکن بپرهیزید. ممکن است در مورد وظیفه ای که در روز های اول به شما داده میشود هیچ دیدی نداشته باشید، این موضوع طبیعی است پس مضطرب نشوید و ضعف نشان ندهید، شما حتما با تمرکز میتوانید آن کار را با کیفیت خوب انجام دهید و این حس بد به زودی برطرف خواهد شد. نکته آخر اینکه در محل کار با همه دوست باشید اما نه رفیق. حتما با همه افراد یک مرز و حریم مشخص نگه دارید تا احترام متقابل شما در محل کار حفظ شود (بعدا به مرور زمان خارج از محیط کار رفیق هم خواهید شد)
امیدوارم با این نوشتار توانسته باشم تجربه ام رو به شما منتقل کنم تا مسیر شغلی مطمئنی رو برای خودتان به وجود آورید و ضررهایی که من دادم را ندهید...
