فیلم Spacewalk (عناوین دیگر: The Age of Pioneers - اولین‌های تاریخ کشف فضا) روایتی است از ماموریت مهم و تاریخی وسخود-۲ و قدم گذاشتن «الکسی لئونوف» در فضا به عنوان نخستین انسانی که در فضا به راهپیمایی فضایی پرداخته است.
همه‌ی ما علاقه‌مندان به علوم فضایی معمولا نام اولین‌های تاریخ فضانوردی را می‌دانیم و در مورد آنها خوانده یا شنیده‌ایم، اما شاید کمتر در مورد چند و چون انجام این ماموریت‌ها و مرارت‌ها، زحمات، خطرات و جان‌هایی که برای انجام آنها گذاشته شده است، اطلاع داشته باشیم. اما قاب تصویر سینما این فرصت را برای ما فراهم کرده است تا بیشتر در مورد آنها بدانیم و بهانه‌ای باشد برای مطالعه و تحقیق بیشتر در مورد بزرگترین دستآوردهای بشر.
این نخستین‌ها و ماموریت‌های پر از خطر آنها را در فیلم‌های Gagarin: First In Space (یوری گاگارین - نخستین فضانورد تاریخ)، فیلم The Right Stuff (آلن شپرد و جان گلن - نخستین فضانوردان آمریکایی)، فیلم First Man (نیل آرمسترانگ - نخستین انسان روی ماه) و فیلم Spacewalk (الکسی لئونوف - نخستین راهپیمایی در فضا) را دیده‌ایم، اولین‌هایی که به راحتی به دست نیامده‌اند.
اما کمتر کسی نام دومین‌ها را (گرمان تیتوف، گاس گریسوم، باز آلدرین، اد وایت) را حتی اگر زحمت و تلاش بیشتری را متحمل شده باشند، در ذهن دارد و یا حتی فیلمی هم با محوریت اصلی شخصیت آنها ساخته نشده است!
پروژه فضاپیماهای وسخود (به معنای پگاه) بعد از پروژه وستوک (نسل اول فضاپیماهی شوروی) برای بردن همزمان دو انسان به فضا و خارج شدن انسان از فضاپیما و راهپیمایی در فضا توسعه یافت که البته همانطور که در فیلم هم شاهدش هستیم به علت زمان محدود با مشکلات فراوانی همراه بود، بعد‌ها فضاپیماهای سایوز که از بی‌نقص‌ترین فضاپیماهای تاریخ هستند و همچنان در حال حاظر هم در خدمت هستند، جای آن را گرفتند.
محوریت این فیلم برای انجام نخستین «راهپیمایی فضایی - Spacewalk» است که امروزه بیشتر با اصطلاح EVA ا (Extravehicular activity - فعالیت برون ناوی) از آن یاد می شود و به عملیّات خروج فضانورد از فضاپیما به منظور تعمیرات، نگهداری، تحقیق و... در مدار زمین یا بر روی ماه یا هر سیاره دیگر گفته می‌شود.
در حال حاضر راهپیمایی فضایی یک امر رایج برای فضانوردان است و رکورد‌های زیادی در این زمینه شکسته شده است، شاید در کنار راهپیمایی فضایی الکسی لئونوف، یکی از هیجان‌انگیز‌ترین و خطرناکترین راهپیمایی‌های فضایی تاریخ، راهپیمایی «بروس مک‌کندلس» به وسیله MMU و بدون هیچ‌گونه طناب یا اتصال به جایی بود که مثل جت‌پک‌های آیرون‌من در فضا به گردش پرداخت و تبدیل به اولین قمر انسانی شد!
در فیلم شاهد استفاده از وسیله‌ای به نام هوابند (Airlock) برای راهپیمایی فضایی و خروج از فضاپیما هستیم، هوابند یک دستگاه تنظیم فشار هوا است که امکان عبور شخص یا هر وسیله‌ای را از یک مکان به مکان دیگر که از لحاظ فشارهوا هم سطح نیستند را می‌دهد.
متاسفانه در اکثر فیلم‌های علمی تخیلی که ساخته می‌شود مورد هوابند رعایت نمی‌شد، مگر در مواردی انگشت شمار مثل فیلم‌های مریخی، اودیسه فضایی، بیگانه، میان ستاره‌ای و چند موارد دیگر که رعایت همین موارد کوچک علمی یکی از عوامل شاخص شدن و ماندگاری این فیلم‌ها شده است.
در ابتدای فیلم فضانوردان برای شبیه‌سازی حالت بی‌وزنی از هواپیما استفاده می‌کنند، برای ایجاد شرایط بی‌وزنی خلبان در مسیری سهموی هواپیما را تا ارتفاع مشخصی بالا برده و سپس در حالت سقوط آزاد قرار می‌دهد، در هر بار انجام چنین کاری حدود ۲۰ تا ۳۰ ثانیه شرایط بی‌وزنی ایجاد می‌شود.
در کنار سازمان‌های فضایی شرکت‌های هوایی خصوصی هم مثل Zero Gravity Corporation وجود دارند که خدمات بی‌وزنی را برای افراد معمولی فراهم می‌کنند. همین الان می توانید با ثبت نام در سایت این شرکت و پرداخت ۵۵ هزار دلار جایگاه ویژه خود را برای تجربه شرایط بی‌وزنی رزرو کنید!
همچنین بعضی فیلم‌سازان نیز برای واقعی‌تر شدن فیلم به جای استفاده از پرده سبز از این هواپیما‌ها برای ایجاد شرایط بی‌وزنی استفاده می‌کنند، به عنوان مثال در فیلم «آپولو۱۳» برای فیلمبرداری صحنه‌های داخل فضاپیما از هواپیماهای تمرین فضانوردان ناسا استفاده شده، همینطور برای یکی از سکانس‌های نسخه جدید فیلم مومیایی. در فیلم ماموریت غیرممکن۶ هم تام کروز و کارگردان و عوامل فیلم برای فیلمبردای صحنه سقوط آزاد، این کار را به صورت واقعی با پرش از هواپیما انجام دادند!
الکسی لئونوف شخصیت اصلی فیلم، جزو گروه ۲۴ نفره اولیه برنامه شوروی برای اعزام انسان به فضا بوده است که از این میان یوری گاگارین به عنوان نخستین نفر به فضا می‌رود، لئونوف هم مثل گاگارین از خانواده‌ای فقیر و دهقان‌زاده بود. جالب اینکه علاقه‌ی اول او نقاشی بوده است، اما چون از عهده مخارج آکادمی هنر برنمی‌آمده است، علاقه دومش یعنی خلبانی را انتخاب می‌کند. هر چند علاقه اول خود را نیز ادامه می‌دهد و اولین نقاشی در فضا هم توسط او کشیده می‌شود.
لئونوف بعد از وسخود-۲ یک بار دیگر در سمت فرمانده ناو سایوز در ماموریت مهم «آپولو-سایوز» به فضا می‌رود، این ماموریت از هر دو جهت علمی و سیاسی بسیار حائز اهمیت بود، از جهت علمی اینکه دو فضاپیمای کاملا متفاوت و ساخت دو کشور با هم اتصال و ترازیابی فضایی انجام می‌دادند و آزمایش‌هایی مثل خورشید گرفتگی مصنوعی در این ماموریت انجام شد و از جهت سیاسی اینکه توافق و پایانی بود بر مسابقه فضایی و جنگ سرد. توافق و دست دوستی که نه توسط سیاستمداران و نه بر روی زمین که بلکه توسط فضانوردان و دانشمندان و در فضا انجام گرفت.
دیگر شخصیت کلیدی فیلم «سرگئی کارالیوف» است، کسی که به عنوان پدر برنامه فضایی شوروی شناخته می‌شود و سرپرست و نقش اصلی را در بسیاری از اولین‌های تاریخ فضانوردی به عهده داشته است. کسی که همانگونه که در فیلم نشان داده می‌شود احتمالات را برنمی‌تابد و بر خلاف فرد نظامی (ژنرال کامانین) حاضر در مرکز کنترل که فضانوردان (بخوانید انسان) را مشتی سرباز می‌بیند که باید جانشان را به نفع حکومت فدا کنند (!)، او به دنبال راه حل و قطعیات برای نجات جان آن‌هاست.
وی را با عنوان «طراح ارشد» می‌شناخته‌اند، بر خلاف فیلم در واقعیت وی را فقط با همین عنوان صدا می‌کردند و بعد از مرگش اسم واقعی او و خدماتی که ارائه داده است، فاش می‌شود. بسیاری معتقدند اگر او به علت بیماری فوت نمی‌کرد، روس‌ها می توانستند در فتح ماه هم نسبت به آمریکایی‌ها پیشتاز باشند.
این فیلم با اینکه ضعف‌های اندکی نیز دارد، اما در کنار جنبه‌ی علمی و تاریخی آن چیزهایی مثل دوستی، کار گروهی، پافشاری در کار و همدلی افراد یک جامعه با عقاید گوناگون را به زیبایی به تصویر می‌کشد و ارزش دیدن را دارد.
لینک‌ها و کلیپ‌های مفید:
کلیپ روسکاسموس به یاد الکسی لئونوف
فیلم و تصاویر واقعی ماموریت وسخود-۲
موزیک ویدیو E.V.A از آلبوم The Race for Space
بی‌وزنی افراد در هواپیمای شرکت Zero Gravity
تعویض چرخ خودروی فرمول یک در حالت بی‌وزنی
مستند Suit Up - 50 Years of Spacewalks
