قابلیت های زنجیره بلوک باعث افزایش محبوبیت آن در میان پزشکان و بیمارستانهایی که میخواهند به تمام سوابق بیمار در یک محیط امن دسترسی داشته باشند شده است.
جان هالمکه که سالها مسئولیت پروندههای الکترونیک سلامت در مرکز پزشکی بوستون آمریکا را بر عهده داشته معتقد است که اکنون زمان آن رسیده که نگاه جدیدی به اشتراک دادهها در حوزه پزشکی داشته باشیم.
زمانی که در مجلس نمایندگان آمریکا بر سر رأی اعتماد به تام پرایس، وزیر پیشنهادی بهداشت در دولت ترامپ بحثوجدل درگرفته بود و دموکراتها از جزئیات معاملات مالی پرایس نگران بودند کسی درباره اینکه برنامه اصلی او برای هدایت وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا چیست سؤالی نپرسید هرچند که بعدتر در حین مصاحبههایی که با رسانهها کرده بود مشخص شد او تمایل چندانی به استفاده از پروندههای الکترونیکی سلامت ندارد.
پروندههای الکترونیکی سلامت درواقع متشکل از سوابق دیدار بیمار و پزشک و یا حضور بیمار در بیمارستان هستند که با هر ویزیت روزآمد میشوند. تام پرایس که اکنون سکان وزارت بهداشت را برعهدهگرفته اعتقاد دارد که وجود این پروندهها پزشکان را از وظیفه اصلی خود بازداشته و آنها را به متصدیان ورود داده در سیستم تبدیل کرده است.
نظر آقای پرایس خیلی هم اشتباه نیست به این دلیل که اگر نگاهی به تاریخ بیمارستانها در آمریکا بیندازیم متوجه میشویم که آنها برای تقریباً یک دهه منتظر ظهور پروندههای الکترونیکی سلامت بودند تا عصر جدیدی از خدمات باکیفیت و استاندارد پزشکی را آغاز کنند اما بااینکه قوانین فدرال و برنامههای تشویقی در این مدت دادههای سلامت را قابلدسترستر کردهاند، هنوز خیلی از بیمارستانها نمیتوانند بهآسانی یا با خیال راحت دادههای خود را به اشتراک بگذارند درنتیجه پزشکان بیشتر زمان خود را بهجای صحبت با بیماران مشغول تایپ بر روی صفحهکلید هستند.
این مسئله باعث شده تا آمار خستگی و فرسودگی شغلی در بین پزشکان در فاصله سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ با افزایش ۱۰ درصدی روبهرو باشد.
پس شاید طبیعی به نظر برسد که اولین اقدام وزیر بهداشت کوتاه کردن فرایند ورود داده در پروندههای الکترونیکی سلامت باشد و راهبردی که بیشترین محبوبیت را در بین متخصصان فناوریهای سلامت دارد استفاده از زنجیره بلوک است.
زنجیره بلوک یک سیستم توزیعشده باقابلیت پیگیری هر تراکنش است که میتواند با رمزارزی مثل بیت کوین در آن انجام شود. شاید اینجا این سؤال برای شما مطرح شود که بیت کوین همان چیزی نیست که قاچاقچیان اسلحه و مواد مخدر از آن استفاده میکنند. نه من اصلانمی خواهم اطلاعات پزشکیام در کنار این تراکنشهای کثیف! قرار بگیرد.
اما صبر کنید. اگرچه نام زنجیره بلوک با بیت کوین عجین شده است اما زنجیره بلوک درواقع شبیه به یک دفترکل توزیعشده و ایمن است که دادهها در آن نگهداری میشود.
کنترل دادهها بهجایی اینکه در اختیار یک فرد یا یک دسته خاصی قرار داشته باشد در اختیار همگان است به این معنی که مثلاً فهرستی از تراکنشهای حاوی داده که در یک دفترکل ذخیرهشده بر روی گرههای همسان و تکثیرشده بر روی شبکه توزیعشده، پس همه اعضای شبکه میتوانند آنها را ببینید و کنترل کنند.
این معماری که امنیت بیسابقهای را به وجود آورده باعث میشود تا رخنه دردادهها به کاری بسیار مشکل تبدیل شود بهنحویکه یک هکر ناچار است تا تمام بلوکهای موجود در یک زنجیره بلوک را دستکاری کند که عملاً غیرممکن است.
جان هالمکه که اکنون مسئول پرونده های الکترونیکی سلامت در مرکز پزشکی بوستون آمریکا است درباره فناوری زنجیره بلوک این طور نظر می دهد:
او بیصبرانه منتظر آیندهای است که در آن زنجیره بلوک حرف اول را درباره ذخیره و اشتراک دادههای پزشکی میزند که در آن تمام تعاملات بیمار داخل چیزی شبیه به یک دفترکل ثبتشده است. جان امیدوار است با سیطره زنجیره بلوک، پروندههای الکترونیکی سلامت که بعضاً از منابع مختلف با محتوای مختلف به دستش میرسند از چرخه بهداشت و درمان حذف شوند.
جان به خوبی می داند که هر بار که یک تراکنش دیجیتال اتفاق میافتد گروهی از کدهای دستوری آنها را همراه با سایر تراکنشهایی که در همان زمان وارد شبکه شدهاند بهصورت یک بلوک رمزنگاریشده در میآورند. درحالیکه برای بیت کوین هر بلوک حاوی اطلاعات خریدوفروش است، در حوزه پروندههای الکترونیکی سلامت هر بلوک دربردارنده تمام اتفاقاتی است که در هر بار ویزیت پزشک ممکن است برای شما روی دهد.
در مرحله بعد پزشکان یا داروسازان با کدی که در اختیار آنها قرار دادهشده اعتبار این تراکنشها را میسنجند. سپس نرمافزار مربوطه به هر بلوک یک برچسب زمانی اختصاص میدهد و آن ها را با ترتیب تاریخی به زنجیرهای از بلوکهای قبلی متصل میکند. بنابراین زنجیرهای از بلوکها تشکیل میشود که به آن زنجیره بلوک میگویند.
با یک مثال درباره نسخه بیماران میتوان این بحث را روشنتر کرد. یک پرونده الکترونیک سلامت نشان میدهد که مریض در حال مصرف آسپرین است درحالیکه پرونده دیگری او را در حال مصرف تایلنول و پرونده سوم میگوید که او مرتین و لیپیتور مصرف میکند.
مسئله این است که هرکدام از این پروندههای الکترونیکی سلامت مثل یک عکس فوری هستند و لزوماً دکتر متوجه نمیشود که بیماران در حال حاضر مشغول مصرف چه دارویی هستند.
اما با استفاده از زنجیره بلوک هر نسخه مثل یک سپرده مالی است و هنگامیکه پزشک تجویز یک دارو را قطع میکند، این سپرده مالی از حساب برداشته میشود. درنتیجه وقتی برای ویزیت جدید به دکتر مراجعه میکنید، لازم نیست که او در میان همه گردشهای مالی حساب شما (نسخههای قبلی شما) جستجو کند چونکه باقیمانده بهراحتی مشخص است.
همچنین داروخانهها و بیمارستانها مجبور نیستند تا با انجام عملیات اضافی، وضعیت دارویی فعلی شمارا پیدا کنند بلکه فقط نیاز دارند که به دفترکل مشترک رجوع کنند.
سال گذشته اداره برنامهریزی ملی برای فناوری اطلاعات سلامت در آمریکا رقابتی برای بررسی آمادگی شرکتهای فعال این حوزه برای ارائه راهکارهای زنجیره بلوک برگزار کرد که MedRec یکی از برندگان آن بود. اگرچه طرح پیشنهادی این شرکت هنوز در شرایط آزمایشگاهی به سر میبرد و برای اجرا در مقیاس انبوه آماده نیست اما متخصصان فناوری سلامت آینده امیدبخشی را برای آن متصور شدهاند.
اداره غذا و دارو نیز در همکاری با IBM در جستجوی روشی است که امکان اشتراک دادهها بین پروندههای الکترونیکی سلامت، آزمایشهای کلینیکی، دنبالههای ژنتیکی و حتی برنامههای پوشیدنی موبایل بهآسانی با استفاده از زنجیره بلوک را فراهم کند.
برای اینکه بتوان با اطمینان گفت که آیا وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا نیز به واگن شتابان زنجیره بلوک می پیوند باید منتظر ماند و دید. سند مراقبتهای درمانی در قرن بیست و یکم که دسامبر ۲۰۱۶ به قانون تبدیل شد قاعدتاً باید برخی از این مسائل را سرلوحه برنامه کاری خود قرار دهد هرچند مقامات رسمی چندان به این قضیه خوشبین نیستند و دفتر وزیر بهداشت و خدمات انسانی نیز در این زمینه پاسخگو نبوده است.
هالمکه که هنوز بهطورجدی درباره کمک زنجیره بلوک در پروندههای الکترونیکی سلامت از طرف دولت مطمئن نیست، امیدوار است با دیدگاه مثبتی که تام پرایس ابراز داشته روزی فرابرسد که کار سنگین و زمانبر ورود داده در پروندههای الکترونیکی سلامت از دوش پزشکان برداشته شود و با استفاده از زنجیره بلوک بتوان تقسیم وظایف را نه در حد شعار بلکه بهطور عملی انجام داد.