برای خواندن کتاب نباید شرط گذاشت بلکه باید به هر بهانهای و در هر زمانی مطالعه کرد. پاییز و شبهای بلند آن، بهترین بهانه برای کتاب دست گرفتن و مطالعه است. کافیست بهانهها را کنار بگذاریم و از هر ابزار و موقعیت برای خواندن استفاده کنیم. در گذشته، مطالعه روزنامه، به افزایش آگاهی و گسترش دایره واژگان خوانندگان کمک بسزایی میکرد. امروزه نیز کتابخوانهای آنلاین مثل فیدیبو، طاقچه و… کار را سادهتر از قبل کردهاند. در این یادداشت ژاک قرار است انواع کتاب از شعر و رمان تا مطالعات کاربردی را معرفی کنیم.
نویسنده: لیلا صبوحی خامنه
ناشر: چشمه
تعداد صفحات: 134
رمان «پاییز از پاهایم بالا میرود» نخستین اثر داستانی لیلا صبوحی خامنه است که در سال ۱۳۹۵ منتشر شد و خیلی زود، با استقبال مخاطبان، به چاپ دوم رسید. این کتاب، روایتی عاشقانه و بلند را با زبانی ساده، شاعرانه و در عین حال تأثیرگذار روایت میکند؛ روایتی که در دل خود، مفاهیم عمیقتری از هویت، خاطره و گفتوگو با گذشته را جای داده است.
داستان حول محور شخصیتی به نام «ناهید» شکل میگیرد؛ زنی جوان که برای تدریس و ادامهی تحصیل، راهی روستایی سرد و دورافتاده به نام «ایتگین» در حوالی تبریز میشود. اما سفر بازگشت او به شهر مادریاش، به بهانهی دیدار با مادر بیمار، تبدیل به سفری درونی و پر از خاطرات فراموششده میگردد. ناهید در این مسیر، نهتنها با گذشتهی خود روبهرو میشود، بلکه با سایههایی از آدمهایی که روزی بخشی از زندگیاش بودهاند، گفتوگو میکند.
یکی از عناصر برجستهی این رمان، حضور پررنگ «سایهها»ست. شخصیتهایی که در مرز میان واقعیت و خیال قرار دارند و با ناهید وارد دیالوگهایی رازآلود و گاه شاعرانه میشوند. سایهی خالهی گمشدهاش، «ناهیده»، که در نوجوانی ناپدید شده، یکی از این چهرههاست؛ و شباهت ناهید به خالهاش، او را درگیر ماجرایی عاشقانه و پیچیده میکند که مرز میان گذشته و حال را در هم میشکند.
کتاب با جملهای آغاز میشود که فضای خیالانگیز آن را از همان ابتدا ترسیم میکند: «ظهر که داشتم میآمدم، به سایهام گفتم همانجا توی ایتگین منتظرم بماند تا برگردم.»
«پاییز از پاهایم بالا میرود» نهتنها داستانی عاشقانه است، بلکه سفریست به درون ذهن و خاطرات زنی که میان دو جهان ایستاده؛ جهان واقعیت و جهان سایهها. این اثر، با نگاهی شاعرانه و نثری روان، مخاطب را به تأملی عمیق دربارهی هویت، خاطره و پیوندهای ناپیدای انسانی دعوت میکند.
بریده کتاب پاییز از پاهایم بالا میرود:
«خیلی زود همهچیز را فهمیدم؛ درست همان بار اول که خودم تنهایی آمدم ایتگین، با همین ماشین، با ماشین سیفالله. درست از لحظهای که ننه سینی دستهایش را سایبان چشمها کرد و آنطور مثل یک آشنای سالهای دور زل زد به من و عباس که داشتیم از ماشین پیاده میشدیم، ناگهان همهچیز را بهیقین فهمیدم. یکدفعه دلم از جا کنده شد. همهی وجودم مورمور کرد و دوباره بعد از سالها، سایهی ناهیده را روی زندگیام دیدم. واضح و آشکار، روشنتر از همیشه.»
نویسنده: تارا وستوور
مترجم: رعنا موقعی
ناشر: ستاک
تعداد صفحات: 468
کتاب تحصیلکرده اثر تارا وستاور، یکی از آن روایتهای واقعیست که نهتنها در فهرستهای متعدد کتابخوانی دیده میشود، بلکه در دل خوانندگان نیز جای محکمی پیدا کرده است. داستان زندگی نویسنده، با تمام فراز و نشیبهایش، آنقدر تأثیرگذار و الهامبخش است که نمیتوان بهسادگی از کنار آن گذشت.
این کتاب، شرحی از زندگی دختریست که در خانوادهای منزوی و سنتگرا در کوهستانهای آیداهو بزرگ شده و تا سالها از مدرسه و آموزش رسمی محروم بوده است. اما با ارادهای بینظیر، مسیر تحصیل را آغاز میکند و در نهایت به دانشگاههای معتبر جهان راه مییابد. روایت وستاور از مسیر پرچالش خود، نهتنها بازتابی از سختیهای زندگیست، بلکه یادآور این حقیقت است که پشتکار و امید میتوانند هر محدودیتی را پشت سر بگذارند.
خواندن تحصیلکرده تجربهایست که به شما یادآوری میکند رنجها و دشواریها بخشی جداییناپذیر از مسیر رشد هستند. این کتاب، با نثری روان و صادقانه، روحیهای تازه به خواننده میبخشد و انگیزهای برای مواجههی بهتر با چالشهای شخصی فراهم میآورد.
به همین دلیل، این اثر را در فهرست کتابهای پیشنهادی برای فصل پاییز قرار دادهایم. فصلی که با رنگهای گرم و هوای متغیرش، بهترین زمان برای تأمل، بازنگری و خواندن داستانهاییست که از دل واقعیت برآمدهاند.
بریده کتاب تحصیلکرده:
«سه شب را بهتنهایی در آن آپارتمانِ ساکت سَر کردم. گرچه کسی بهغیر از من در آپارتمان نبود و سکوت بود، اما صداهای شهر آرامشم را بر هم میزد. قبلا بیشتر از چند ساعت در شهر نمانده بودم و تقریبا غیرممکن بود که از خودم در برابر صداهای عجیبی که دَم به دقیقه به من حملهور میشدند دفاع کنم.»
نویسنده: سهراب سپهری
ناشر: آتیسا
تعداد صفحات: 286
مجموعهی «هشت کتاب» یکی از آثار ماندگار و تأثیرگذار سهراب سپهری، شاعر نوگرای ایرانیست که نخستینبار در سال ۱۳۴۸ منتشر شد. این مجموعه، حاصل سالها تجربهی زیسته، تأملات فلسفی و نگاه شاعرانهی سپهری به جهان پیرامون است؛ نگاهی که در قالب زبانی ساده، تصویری و عمیق، مخاطب را به سفری درونی و معنوی دعوت میکند.
«هشت کتاب» شامل هشت دفتر مستقل از اشعار سپهریست که هرکدام با لحن و فضای خاص خود، به موضوعاتی چون طبیعت، هستی، مرگ، زندگی، فلسفه و تجربههای انسانی میپردازند. آنچه این مجموعه را از دیگر آثار همدورهاش متمایز میکند، پیوند ظریف میان سادگی زبان و عمق معناست؛ ترکیبی که بهندرت در شعر معاصر فارسی دیده میشود.
سپهری در این اشعار، از طبیعت بهعنوان بستری برای اندیشههای فلسفی و روحانی بهره میگیرد. او با نگاهی شاعرانه و درونگرایانه، مفاهیمی چون بودن، معنا، گذر زمان و ارتباط انسان با هستی را واکاوی میکند. حضور مداوم مرگ و زندگی در شعرهای او، نه بهعنوان تضاد، بلکه بهعنوان دو چهرهی یک حقیقت، به تحلیل روان انسان و پیچیدگیهای درونیاش میانجامد.
سبک نوشتاری سپهری، با وجود سادگی واژگان، سرشار از تصویرسازیهای بدیع و حسبرانگیز است. او با کمترین کلمات، بیشترین معنا را منتقل میکند و همین ویژگی باعث شده «هشت کتاب» بهعنوان یکی از آثار جریانساز در شعر نو فارسی شناخته شود؛ اثری که بر نسلهای بعدی شاعران نیز تأثیر گذاشته و همچنان الهامبخش باقی مانده است.
نویسنده: اسلاونکا دراکولیچ
مترجم: رویا رضوانی
ناشر: نشر گمان
تعداد صفحات: 288
کتاب «کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم» مجموعهای از مقالات تأثیرگذار اسلاونکا دراکولیچ، نویسنده و روزنامهنگار اهل کرواسی است که در آن، تجربههای زیستهی خود و اطرافیانش را در دوران پساکمونیسم اروپای شرقی روایت میکند. این نوشتهها نهتنها بازتابی از خاطرات شخصیاند، بلکه تصویری دقیق و انسانی از زندگی روزمره در جوامعی ارائه میدهند که سالها تحت سلطهی نظامهای کمونیستی بودهاند.
دراکولیچ در این مجموعه، با نگاهی موشکافانه و قلمی صمیمی، موفق میشود تحلیلهای اجتماعی و سیاسی را با جزئیات ملموس زندگی روزمره پیوند بزند. از حیرت کودکانهی دختربچهای که برای نخستینبار با یک عروسک خارجی روبهرو میشود، تا روایتهایی از شستن لباسها در خانه، زندگی در آپارتمانهای کوچک و بیحریم، و دیوارهایی که رنگشان سالهاست رفته—همهی این تصاویر، بستری برای تأملی عمیقتر دربارهی تأثیرات پنهان و ماندگار کمونیسم هستند.
آنچه دراکولیچ را از بسیاری از نویسندگان همدورهاش متمایز میکند، نگاه روانشناختی و فلسفی او به مفهوم کمونیسم است. او این نظام را صرفاً یک ساختار سیاسی نمیداند، بلکه آن را نوعی وضعیت ذهنی و روانی تعریف میکند—حالتی که حتی پس از فروپاشی رسمی حکومتها، همچنان در ناخودآگاه جمعی مردم باقی مانده و رفتارها، روابط و نگاه آنها به جهان را شکل میدهد.
بریده کتاب کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم:
«من سفر کردم تا این تغییرات بعد از انقلاب را از نزدیک خصوصاً در زندگی زنان کشورهای مختلف ببینم. من با زنان در آشپزخانههایشان نشستم و آنها از زندگیشان، از بچههایشان و از مردانشان برایم حرف زدند و من دیدم طرح کلی زندگیهامان تقریباً عین هم است. ما زنها چشمانداز مشترکی در زندگی داشتیم که با چشمانداز مردها متفاوت بود. ما از پایین به مسائل نگاه میکردیم و چشماندازمان ساده و پیشپاافتاده بود، اما امر سیاسی یعنی امر پیشپا افتاده.»
نویسنده: الی اسمیت
مترجم: فلوریا ورنوس
ناشر: مهراندیش
تعداد صفحات: 235
رمان «پاییز» نخستین جلد از مجموعهی چهارگانهی فصلی اثر نویسندهی اسکاتلندی، الی اسمیت، در سال ۱۳۹۵ منتشر شد و خیلی زود بهعنوان یکی از آثار شاخص ادبیات معاصر بریتانیا شناخته شد. این کتاب، با نگاهی شاعرانه و تأملبرانگیز، به موضوعاتی چون گذر زمان، پیری، عشق و تحولات اجتماعی میپردازد و در دل خود، بازتابی از فضای سیاسی پرتنش پس از همهپرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (برگزیت) را جای داده است.
در مرکز روایت، دوستی عمیق میان زنی جوان به نام الیزابت و مردی سالخورده به نام دانیال گلاک قرار دارد. داستان با صحنهای آغاز میشود که دانیال در خانهی سالمندان به خواب رفته و در رؤیاهایش غوطهور است. الیزابت که در کودکی همسایهی او بوده، اکنون بهطور منظم به دیدارش میآید و برایش از آثار نویسندگانی چون هاکسلی، شکسپیر و دیکنز میخواند—گویی با کلمات، پلی میان گذشته و حال میسازد.
اسمیت در این رمان، با بهرهگیری از فلشبکهایی دقیق و هنرمندانه، لحظهی نخستین دیدار این دو شخصیت را در دههی ۹۰ میلادی بازسازی میکند؛ زمانی که الیزابت هنوز دختری نوجوان بود و دانیال، مردی با ذهنی پر از خاطره و اندیشه. این بازگشتهای زمانی، نهتنها به عمق شخصیتها میافزایند، بلکه بستری برای تأمل دربارهی تغییرات اجتماعی و فرهنگی بریتانیا فراهم میکنند.
«پاییز» مانند دیگر آثار الی اسمیت، مرز میان واقعیت و خیال را در هم میریزد و با نثری موجز، اما سرشار از معنا، از هنر پاپ گرفته تا سیاست روز را در دل روایت جای میدهد. این رمان، تجربهایست برای کسانی که به دنبال ادبیاتی هستند که هم از نظر فرم نوآورانه باشد و هم از نظر محتوا، پرسشبرانگیز و انسانی.
بریده کتاب پاییز:
«دریا، ساحل، ماسه، صخرهها. علفهای بلند، تپههای شنی. زمین هموار پشت تپههای شنی. یک ردیف درختزار، آنطرف زمین هموار، که دوباره میچرخد و به سمت دریا برمیگردد. دریا به طرز عجیبی آرام است. و یکمرتبه متوجه میشود چشمهایش چقدر خوب میبینند.»
