جاوید فخریان
طلوع سرمایه‌گذاری‌های کلان
گزافه نیست اگر بگوییم که استارت‌آپ‌ها در نقش موتورهای ابتکار و نوآوری شناخته می‌شوند. موتورهایی که استفاده بهینه، اصولی و متکی بر دانش آن‌ها می‌تواند تا میزان قابل توجهی بهره‌وری را در حوزه‌های مختلف افزایش دهد. این شرکت‌های نوپای از ایده‌های کوچک آغاز می‌کنند و با رشد و توسعه، می‌توانند به نقش‌آفرینان مهمی در صنایع مختلف تبدیل شوند. یکی از چالش‌های اساسی برای این استارت‌آپ‌ها، تأمین منابع مالی برای توسعه و رشد است. در این راستا، پلتفرم‌های آنلاین به‌عنوان ابزارهای جدیدی در جذب سرمایه‌گذار برای استارت‌آپ‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند.
با پیشرفت فناوری اطلاعات و انتشار گسترده اینترنت، پلتفرم‌های آنلاین به یکی از عوامل کلیدی در تعاملات اقتصادی تبدیل شده‌اند. این پلتفرم‌ها از طریق ارتباطات دیجیتالی، ایجاد شبکه‌های اجتماعی، و فراهم کردن امکانات جذاب، به فضایی برای تبادل اطلاعات، خدمات و محصولات بین افراد و سازمان‌ها تبدیل شده‌اند. از این رو، به عنوان یک راهکار نوین، پلتفرم‌های آنلاین نه تنها برای مشتریان و مشاغل سنتی، بلکه برای استارت‌آپ‌ها نیز فرصت‌های بی‌شماری را به ارمغان آورده‌اند. ما در این سلسله یادداشت در نظر داریم که به بررسی نقش استارت‌آپ‌ها در صنایع غذایی بپردازیم. حوزه‌ای در اقتصاد کشور که می‌توان گفت احوالات نسبتا مطلوبی را نیز می‌گذراند و به ویژه اگر به شرایط این حوزه در مقایسه با بخش‌های دیگر اقتصاد کشور نظر بیفکنیم، خواهیم دید که اتفاقا صنعت غذا جزو موفق‌ترین‌ها به حساب می‌آید. در واقع صنعت غذا در ایران کارنامه قابل دفاعی دارد. صنعتی که تا همین چند سال پیش، وضعیت آن به گونه‌ای نبود که یارای تامین نیاز داخلی را هم داشته باشد؛ اما اکنون در دنیا حرف برای گفتن دارد و کیلومترها دورتر، بازارگشایی کرده و زمینه‌ساز تحول می‌شود. اکنون بسیاری از کالاهای ایرانی راه خود را به بازار آمریکا و اروپا به راحتی باز کرده‌اند و اکنون حتی برخی کشورهای صاحب‌نام و تولیدکنندگانشان، از ایران می‌خواهند که تولیدات ایرانی را با برند خود در کشورشان داشته باشند.
نگاهی به غذای پایدار جهان
اما برای تفهیم هرچه بهتر موضوع بد نیست که در قدم نخست نگاهی داشته باشیم به وضعیت تقاضای غذای پایدار در جهان و به طور خاصه در ایران، با توجه به وضعیت جمعیت. امروزه افزایش جمعیت جهانی و کمبود مواد غذایی برای جمعیت رو به رشد از یک طرف و حجم وسیع و روز افزون ضایعات کشاورزی و مواد غذایی از طرف دیگر، به یک نگرانی بزرگ در سراسر جهان تبدیل شده است. تولید مواد غذایی با منشا گیاهی و حیوانی در گرم شدن کره زمین و تغییرات آب و هوایی نقش عمده ای را ایفا می کند. بنابراین تولید غذاهای پایدار با کمترین میزان آسیب‌رسانی به محیط زیست، بیشترین میزان استفاده از منابع غذایی، مدیریت محصولات جانبی و ضایعات در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اما سیستم غذایی پایدار چیست؟
یک سیستم غذایی پایدار (Sustainable food syste)، سیستمی است که امنیت غذایی و تغذیه را برای همه افراد فراهم می کند. این سیستم شامل همه موارد از پردازش، بسته‌بندی و حمل‌و‌نقل غذا تا مصرف کنندگان می‌شود. در حال حاضر، این سیستم ها کارآمد و یا پایدار نیستند. در سال 2022، حدود 2/9 درصد از جمعیت جهان، حدودا معادل 735 میلیون نفر با گرسنگی مزمن مواجه بودند که این تعداد 122 میلیون نفر بیشتر از سال 2019 بود. علاوه بر این، این اقدامات ناپایدار یکی از عوامل اصلی بحران آب و هوا به حساب می‌آید بطوری که یک سوم انتشار گازهای گلخانه ای و 70 درصد از مصرف آب شیرین جهان را تشکیل می دهند.
بر اساس تعریف سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، سه شاخص کلیدی تایید کننده سیستم غذایی پایدار می باشد:
پایداری اقتصادی: شرکت برای همه سهامداران در هر بخش از زنجیره ارزش سود آور است.
پایداری اجتماعی: غذای تولیدشده مزایایی مانند امنیت غذایی و رژیم غذایی سالم و مغذی را برای جامعه به طور گسترده ارائه می دهد.
پایداری محیطی: تولید و مصرف مواد غذایی تأثیر مثبت یا خنثی بر روی کره زمین و منابع طبیعی دارد.
فشارهای فزاینده ناشی از رشد جمعیت، شهرنشینی، تغییر الگوهای مصرف و تغییرات آب و هوایی همگی عواملی هستند که بر سیستم های غذایی تأثیر می‌گذارند. بنابراین سیستم های غذایی برای پایداری به یک بازنگری اساسی در شیوه های فعلی نیاز دارند.
این مقدمه به خوبی به ما نشان داد که عرصه غذایی هر کشوری تا چه اندازه می‌تواند روی سایر فاکتورهای توسعه‌ای تاثیر بگذارد. حالا باید بدانیم که استارتاپها به عنوان موتورهای محرک این عرصه، چه تاثیری در حوزه صنایع غذایی می‌گذارند.
از خلق اندیشه تا خلق سرمایه
استارت‌آپ‌ها نقش بی‌بدیلی در رشد و توسعه جوامع در دنیای كنونی ایفا می‌كنند. خلق اندیشه، كارآفرینی، رشد صنعت گردشگری، كسب وكارهای متنوع جدید، فناوری های نوآورانه و ظهور اقتصاد جدید مبتنی بر آن، نقطه عطفی در عرصه اقتصاد به شمار می رود كه پنجره جدیدی برای كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه باز كرده است تا اینگونه بتوانند بهره مندی بیشتری از توسعه در حوزه اقتصاد دانش بنیان بدست بیاورد.
با نگاهی به روند رو به رشد سرمایه گذاری جهانی روی استارتاپها در 2 دهه اخیر می‌توان گفت یكی از مهم‌ترین اركان و موثر بر زیست بوم این مقوله، سرمایه و وجود موسسات و نهادهای سرمایه گذاری است كه نقش روانی و عملیاتی مهمی در شكل گیری، رشد و موفقیت كسب و كارهای نوپا دارند. از این رو، دولت باید با فراهم آوردن راهبردهای صحیح و مناسب برای گذار سریع در همه زمینه ها، تسهیلات لازم را برای ارتقای شركت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ ها ایجاد كند تا به رشدی چشمگیر در مدت زمانی كوتاه برسد.
امروزه استارت آپ‌های صنایع غذایی، شیوه تولید غذا و مدیریت منابع طبیعی را متحول می‌کنند. با پیش‌بینی جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۹.۷ میلیارد نفر، تقاضا برای صنعت غذای پایدار و کارآمد بیش از هر زمان دیگری است. برای پاسخگویی به این نیاز فوری، استارت‌آپ‌ها در بخش صنایع غذایی با راه‌حل‌های نوآورانه‌ای ظهور می‌کنند که به چالش‌های اصلی تولیدکنندگان مواد غذایی و مصرف‌کنندگان می‌پردازد. استارت‌آ‌پ‌های مواد غذایی،کسب و کارهای نوپا و خلاقانه‌ای هستند در حوزه تولید، توزیع، بازاریابی یا سایر مدل‌های کسب و کار در صنایع غذایی فعالیت دارند و با قرار گرفتن در کنار یکدیگر، یک اکوسیستم را تشکیل می‌دهند.
به طور کلی استارت‌آپ‌ها برای بهبود کیفیت زندگی بشر و استفاده از تکنولوژی در تمام ابعاد زندگی تلاش می‌کنند. استارت آپ صنایع غذایی هم برای ارائه خدمات نوآورانه در حوزه تغذیه و ورود تکنولوژی به زنجیره تأمین برنامه‌ریزی می‌شوند. این دسته از کسب و کارها روی ایجاد تجربه‌های ساده و لذت‌بخش برای مشتریان متمرکز هستند و در تلاش هستند تا مخاطبانشان بتوانند غذاهای باکیفیت را با مناسب‌ترین قیمت خریداری کنند و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، تحویل بگیرند. دستیابی به این هدف، به یک اکوسیستم استارتاپی نیاز دارد تا هر بخش از خدمات مورد نیاز را یک کسب و کار به مشتریان ارائه بدهد.
جاوید فخریان
