پیشینه رنگ

در پیدایش و خلق ابتدایی رنگ مباحث زیادی است که میتوان مطرح نمود. واژه رنگ مترادف کلمه انگلیسى hue یا colou، اتفاق فیزیکی است که در اثر تابش و انعکاس نور در مقابل چشم بیننده، نمایان می شود و پدیده ای عینی است. واژه ی مترادف دیگری که با رنگ وجود دارد pigment و colorant به معنی رنگ دهنده و رنگ دانه است که با خواص فیزیکی و شیمیایی مولکول های رنگ دارمرتبط هستند و ماهیت رنگ را مورد بررسی قرار می دهند.

دنیایی که ما آن را نظاره می کنیم از دو عنصر مهم تجسمی تشکیل شده است این دو عنصر عبارتند از فرم (شکل) و رنگ که هر کدام لازم و ملزوم یکدیگرند. زیرا با برخورد نور به شیئی و انعکاس آن باعث دیدن رنگ می شود. هر موجودی که در این دنیا به چشم می خورد ابتدا از لحاظ شکل و اندازه احساس می گردد، سپس در حالی که دارای پوششی از رنگ است مورد توجه قرار می گیرد.

نقاشی های رنگی که بر دیوار بعضی از غارها پیدا شده است احتمالا کوشش اولیه بشر را در بروز خلاقیت نشان می دهد. در دوران بعد بشر و اقوام متمدن سعی نمودند تا از منابع طبیعی رنگدانه ها و رنگپایه هائی که دوام بیشتری دارند تهیه و مصرف نمایند. سومری ها و بابلی ها تقریبا سه یا چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح بعضی از قیرها و مواد قیری را که هم جنبه تزیینی و هم جنبه حفاظتی داشت بکار می بردند.

بر مبنای برخی نظریه ها، قدمت نخستین اشکال هنری به حکاکی‌های متعلق به ۷۰ هزار سال پیش می‌رسد، اما عمده‌ترین اشکال هنری متعلق به دوران پیش از تاریخ، نقاشی‌های دیوار غارهایی چون لاسکو و هنر موسوم به صخره‌ای است که قدمتش به حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار سال پیش می‌رسد.

بشر رنگهای اطراف خود را حس می‌كرد، اما متوجه تاثیر و تغییر آنها در وجود خود نبود. اولین رنگهایی كه بشر اولیه شناخت سیاه و سفید بود (شب و روز) یا به عبارت دیگر آبی تیره در شب و زرد روشن در روز. پس از آشنا شدن با رنگ‌ها به مرور به نقاشی‌های روی دیوار غارها كه خود ترسیم كرده بود رنگ داد و تهیه رنگ جای خود را در زندگی بشر باز كرد.

تاریخچه رنگ در ایران

رنگ آمیزی در میان مردم فلات ایران سابقه ای دراز دارد. «گل اخرا» ی سرخ و زردی که در باستان به کار تهیه ظروف سفالین می رفته، و یا گل تیره ای که از آن ظرف سفالی یکپارچه سیاه می ساخته اند، چشم جماعات اولیه را با ظروف یکپارچه رنگین طبیعی آشنا کرده بود.

خلاصه آنکه با استفاده از آتش، ظروف گلی پخته به صورت سفال درمی آمده و در مجاورت درجات مختلف حرارت آفتاب و آتش، کم رنگ و پررنگ می شده است و رنگ آمیزی جدیدی در برابر چشمان مردم قرار می گرفته و الهام بخش سلیقه ها می گردیده است.

شاید برخورد به گیاهانی که دارای مواد و مایعات رنگین بوده اند، یکی از وسایل رنگ آمیزی پاره ای از لوازم زندگانی (چون رنگین کردن بافته های اولیه) بوده باشد. برخورد به خاک های معدنی «گچ و آهک» و همچنین گل اخرای قرمز که با آنها دیوار کومه ها را می آلودند و آنها را سفید یا قرمز می نمودند، احتمالاً شروع رنگ آمیزی بوده باشد که دیرتر زمینه وسیعی یافته است.

تاریخچه رنگ‌ سازی كارخانه‌ای در ایران، به سال ۱۳۱۵ و زمانی باز می‌گردد كه مرحوم احمد صانعی ضمن بازدید از نمایشگاهی در كشور آلمان كه در آن انواع ماشین آلات صنعتی و از جمله ماشین آلات رنگ سازی به معرض نمایش گذاشته شده بود، به فکر راه‌اندازی كارخانه‌ای در ایران افتاد و پس از بازگشت به كشور، مقدمات ورود ماشین آلات مذكور را فراهم آورد و سر انجام در سال ۱۳۱۸ اولین شركت رنگ‌سازی در كشور فعالیت رسمی خود را آغاز كرد.

مختصری از تاریخچه رنگ در ایران

سال ۱۳۰۰ – استادكاران نقاش، رنگ مورد نیاز خود را از مواد گیاهی ومعدنی و در پای كار به صورت دستی و با فرمول های سنتی تهیه می كردند.
سال ۱۳۱۸ – آغاز به كار اولین كارخانه رنگ ساری كشور به نام رنگ سازی كشور به نام رنگ سازی ایران و تولید و عرضه رنگ روغنی.
سال ۱۳۳۸ – اولین رنگ پلاستیك بر پایه رزین پلی وینیل استات برای مصارف ساختمانی توسط شركت پلاسكار، تولید و عرضه شد.
سال ۱۳۴۱ – اولین رنگ روغنی با استفاده از رزین الكید توسط شركت پلاسكار، تولید و عرضه شد.
سال ۱۳۴۴ – تحولی شگرف در صنعت رنگ سازی كشور با گشایش شركت های تابا شیمی، دیروپ ایران، رنگین، سوپر رنگ و پارس پامچال و ارایه محصولات جدید شامل لاك های چوب، رنگ های هوا خشك و كوره ای صنعتی و رنگ های تعمیری خودرو بود.
سال ۱۳۴۹ – تاسیس سندیكای رنگ توسط شركت های رنگ سازی ایران، پلاسكار، شمس، رنگین، پارس سادولین، هاویلوكس، دیروپ ایران، پارس پامچال كه امروزه با نام انجمن رنگ و رزین ایران با ۲۴ عضو مشغول فعالیت هستند.
سال ۱۳۶۰ – فعالیت اتحادیه رنگ فروشان كه پس از انقلاب و تعطیلی اتحادیه ها، متوقف شده بود از سر گرفته شد.

گفتنی است كه با تاسیس رشته رنگ در سال ۱۳۸۱ و تشكیل صنایع همگن زیرنظر وزارت صنایع و معادن و اتاق صنعت تغییری بسیار مثبت در وضعیت صنعت رنگ در كشور، به وجود آمد چون تا قبل از آن، هر كس گنجینه اسرار حرفه ای خودش بود و خودش بر سر پاتیل می رفت و مواد مختلف را مخلوط می نمود و این موضوع باعث می شد كه همه كاركنان همیشه در سطحی كه بودند، بمانند، ولی امروزه مهندسین جوان با مطالعه و تحقیق، امكان ساخت رنگ كوره ای، اپوكسی یا پلی یورتان و رنگهای دریائی را فراهم نموده اند.

نقاشان رنگ های مورد نیاز خود را به هنگام انجام کار به صورت دستی و با فرمول های سنتی خود آماده می کردند، به همین دلیل رنگ های ساخته شده با این روش، دارای ترکیب های یکسانی نبودند. با گذر زمان استفاده از مواد معدنی در ساختن رنگ ها رواج یافت و بعد از آن استفاده از پیگمنت های آلی، مرسوم گردید.

در پایان می توان گفت، بهره گیری از رنگ به صورت عملی در هنر ایران از سفال های آن دوران تا به امروز، همچنان در مسیرهای گوناگونی دنبال شده است.

منبع مطلب: سایت multicolorshop