تنها درکنارهم؛ چرا ما از فناوری بیشتر و از یکدیگر کمتر انتظار داریم؟

کتاب «تنها در کنار هم» که در دوبخش و چهارده فصل در سال 2011 به چاپ رسید، یکی از پرفروش ترین کتاب در  بخش تاثیر فناوری بر زندگی روزمره است.

شری تورکل در این کتاب خود می نویسد که بار هیجانی فضای دیجیتال بالاست . افراد از حیات دیجیتال به مثابه جایی برای امید حرف می زنند؛ جایی که اتفاق جدید برای شان رخ خواهد داد. در گذشته باید منتظر صدای پستچی می ماندیم که با ارابه، پای پیاده یاخودروی باربری اش می آمد. اکنون درمیانه سکوت، ایمیل، پیامک و پیام های مان را چک می کنیم.

به باور نویسنده این کتاب، در زندگی اجتماعی با هم هستیم؛ ولی انتظارات مان از یکدیگر چنان کاهش یافته اند که مطلقا احساس تنهایی می کنیم و خطری دیگر نیز وجود دارد:  دیگران را همچون اشیایی ببینیم که در دسترس ما هستند و البته فقط به دنبال آن بخش های از آنها باشیم که برای مان مفید، آرام یا سرگرم کننده اند.

همواره آنلاین

کتاب «تنها در کنار هم» واقعیت های تاثیرات زندگی آنلاین را بر زندگی حقیقی مان به وضاحت بیان کرده، نویسنده در این کتاب هم چنان نوشته است :"این روزها متصل بودن به دیگران وابسته به فاصله های مان از آنها نیست؛ بلکه به فاصله های مان از فناوری های اجتماعی موجود بستگی دارد."

شری تورکل هم چنان در مورد اینکه چگونه کاربران شبکه های مجازی به دنبال ساختن هویت کاذب اند و«من» غیر واقعی خود را در این شبکه بازتاب می دهند می نویسد: "در جریان زندگی، هرگز از کارگاه هویت "فارغ التحصیل" نمی شویم؛ بلکه هر آن با محتوایی که در دست داریم هویت مان را بازسازی می کنیم. دنیاهای اجتماعی آنلاین از همان ابتدا محتوایی جدید در اختیار مان گذاشتند. افراد ساده خود را دلربا، پیرها خود را جوان و  جوان ها خود را مسن تر بازنمایی می کردند. ساده زیست ترین افراد جواهرات پر زرق و برق به تن می کنند. در فضای مجازی فلج‌ها بی‌عصا راه می روند  و شانس خجالتی ها برای اغوایی دیگران بیشتر شده است.

به باور نویسنده این کتاب، معیار موفقیت خودی که در این دنیای واکنش سریع شکل می گیرد، تعداد تماس های انجام شده، ایمیل های جواب داده شده، پیام های پاسخ داده شده و طرف های است که با آن ارتباط برقرار کرده ایم. این "خود" بر اساس آنچه فناوری پیشنهاد می دهد، آنچه فناوری تسهیل می کند، تنظیم می شود؛ ولی زیر فشار فناوری برای افزایش مقدار و سرعت کارها به یک پارادوکس می رسیم: مصر هستیم که دنیای مان روز به روز پیچیده تر می شود؛ اما فرهنگ ارتباطی که خلق کرده ایم فرصت مان را برای آنکه بنشینیم بی مزاحمت فکر کنیم، کمتر کرده است.

شری تورکل می نویسد، از وضعیت جدید خود، از خود شی واره که حرف می زنم، منظوری دارم. این تعبیر هرچند با قدری مبالغه، بیانگر دلواپسی من است: زندگی در اتصال مدام ما را تشویق می کند که در ملاقات های آنلاین با دیگران تا حدی مثل اشیا (یعنی شتابان) برخورد کنیم. طبیعتا هم باید انتظار آنرا داشت.

وضعیت جدید خود؛ متصل، اما غایب

تورکل دلیل رو آوردن بیشتر مردم را به زندگی آنلاین احساس تنهایی عنوان نموده و افزوده است که افراد هر روز بیشتر از دیروز احساس می کنند که بدون یک دلیل  محکم حق ندارند تنها باشند و به تماس های شان جواب ندهند. طنز تلخ ماجرا آنجاست که افراد برای حل  استرس های ناشی از فناوری باز هم سراغ فناوری می روند. بقول شکسپیر :"خوراک آن چیزی می شویم که غذای مان بود."

به باور او تحقیقات آزمایشگاهی نشان می دهد که شیوه نگاه و عمل ما در قلمرو مجازی بر رفتار مان در قلمروی واقعی اثر می گذارد.

این استاد دانشگاه ام آی تی امریکا در این کتاب خود هم چنان می نوبسد:"همین که رایانه ها مارا به یکدیگر وصل کردند، همین که ما با شبکه وصل شدیم. دیگر واقعا نیازی نبود که رایانه ها را مشغول کار کنیم. آنها ما را مشغول کردند. انگار ما ابزار رایانه ها شده بودیم."

به باور او، در فضای آنلاین ساده همدم پیدا می کنیم ولی فشار های نمایشگری طاقتمان را می برند از اتصال مدام لذت می بریم ولی به ندرت از توجه کامل یکدیگر بهره مند می شویم. می  توانیم مخاطبان فوری داشته باشیم؛ ولی حرف های مان را در قالب ژانر های جدید خلاصه سازی جا می دهیم که جوهر کلام را تنزل می دهند.

شری تورکل نوشته است که علی رغم اتصال های مان تنهاییم، لذا یک معشوقه فناورانه را بر می گزینیم. در زندگی آنلاین ما به نحوی به دنبال شبیه سازی روابط هستیم و شبیه سازی، رابطه های ساده تر از آنچه در زندگی واقعی فراهم است ارایه می دهد. به تنزل ها و خیانت هایی عادت می کنیم.

ادم های واقعی تا حدی با ثبات اند؛ پس اگر رابطه ای بر وفق مراد باشد تغیرات آن تدریجی است و به کندی حاصل می شود اما در زندگی آنلاین رابطه ها سرعت می گیرند. فرد به سرعت از شیفتگی به دلزدگی و برعکس می رسد و هر لحظه که حتی اندکی حوصله اش سربرود به سادگی به فرد جدیدی دسترسی پیدا می کند.

اما راه برون رفت چیست؟

به باور نویسنده این کتاب، زندگی روی صفحه نمایش اگر هم اعتیادی باشد. اعتیاد به فناوری نیست، بلکه اعتیاد به آن عادت های ذهنی است که به مدد فناوری می توانیم پیشه خود کنیم.

آنلاین که می شویم، مطمین نیستیم با دیگران در ارتباطیم یا به ما توجهی می شود. پس با این سردرگمی تسلای خاطر خود را در اتصال بیشتر می جوییم شاید از مصاحبت  و بودن با خود ما بیزار شویم.

به باور او، در شرایط کنونی تنهایی یعنی خلوت ناموفق. برای تجربه خلوت باید بتوانید خود تان را بیابید وگر نه فقط تنهایی را شناخته اید.

تورکل در اینجا هم چنان خوشبینی از خود نشان داده و افزوده است که در دلزدگی برخی جوانان از شبکه های اجتماعی آغاز یک پس لرزه را می بینم. همچنین شاهد موج دوباره توجهات به سمت یوگا، مذاهب شرقی، مراقبه و آهستگی هستیم.

به اعتقاد نویسنده این کتاب، ما مسیرهای جدیدی به سوی یکدیگر می یابیم اما اینکه خودمان را قربانی یک ماده اعتیاد آور بدانیم، بیراهه است. با تنها راه حل خود می دانیم سراغش نمی رویم، نا امید مان می کند باید راهی بیابیم تا با فناوری اغواگر زندگی کنیم اما آنرا در خدمت اهداف مان درآوریم.

زندگی شبکه ای بسیار جوان است ما که مامایی زایمان آن بودیم خود مان را درگیر ماجرا جویی هایش کرده ایم تا اینجای قصه انسانی است ولی این روزها مشکلات مان با شبکه چنان حواس پرت کن شده اند که نمی توان از آنها چشم پوشی کرد. در نهایت ماجرا چنان درگیر اتصالات مان شده ایم که از همدیگر غفلت می کنیم. نیازی به طرد یا تحقیر فناوری نیست؛ بلکه باید آنرا سرجایش بگذاریم.

در کل کتاب «تنها در کنار هم» روایت گرد یک قوس است: (ما از فناوری بیشتر و از یکدیگر کمتر انتظار داریم) این وضعیت ما را در کانون یک طوفان تمام عیار قرارمی دهد. بی تاب از فشار ها به سوی اتصال های کشیده شده ایم که بی خطر و همواره دم دست به نظر می رسند.

نویسنده در اخیر این کتاب می گوید که ما گیر نکرده ایم برای اینکه نسل های مختلف دست در دست هم پیش بروند، باید پیچیدگی وضعیت مان را بپذیریم. ما فناوری های الهام بخش و ارتقا بخشی را ابداع کرده ایم، ولی به آنها اجازه داده ایم که ما را تنزل دهند. دورنمای عشق ورزی به یک ماشین و عشق ورزی با آن چیستی عشق را تغیر می دهد. می دانیم جوان ها وسوسه شده اند چون اینگونه بزرگشان کرده ایم.

او هم چنان می نویسد، ما در بن بست نیستیم، هنوز زود است که به بن بست رسیده باشیم؛ بلکه به اعتقاد من به یک نقطه عطف رسیده ایم جایی که می توانیم هزینه ها را ببینیم و اقدامی کنیم. با کارهای بسیار ساده شروع خواهیم کرد برخی از این کارها مثل بازگشت به آداب خوب سابق اند. در راهرو با همکاران حرف بزنیم.

در تلاش برای باز پس گیری تمرکز مان به معنای دقیق کلمه به جنگ خودمان می رویم و هر قدر هم سخت باشد وقت آن رسیده است مه دوباره به فضایل خلوت، سنجیدگی و زندگی کاملا در لحظه توجه کنیم. به آزمایشی رضایت داده ایم که سوژه های انسانی آن هستیم.

درباره نویسنده کتاب:

شری تورکل، استادتمام دانشگاه MIT امریکا در حوزۀ جامعه‌شناسی علم و فناوری است. تورکل مدرک دکترای خود را در جامعه‌شناسی و روان‌شناسی شخصیت در سال از دانشگاه هاروارد گرفته است و به طور خاص در زمینۀ روان‌تحلیل‌گری تخصص دارد.

کتاب «تنها  درکنار هم» آخرین کتاب در سه‌گانه‌ای است که او پیرامون موضوع رابطه انسان و فناوری های جدید ارتباطی نگاشته است؛ دو کتاب پیشین او در این‌باره عبارتند از: «خود ِ دوم: رایانه‌ها و روح انسانی» در سال (۱۹۸۴) و «زندگی روی صفحۀ نمایش: هویت در عصر اینترنت» در سال (۱۹۹۵) به چاپ رسید.