بقا و دوام هر جامعه از طریق انتقال و حفظ فرهنگ و اجزاء آن از جمله ارزش ها و هنجارها میسر می شود که با درونی کردن آن ها صورت می گیرد. با نهادینه شدن ارزش ها، افراد جامعه با خواست و میل شخصی از آن ها پاسداری می کنند. به طور کلی ارزش هایی در جامعه پایدار می مانند که بتوانند جایگاه خود را از نظر عقلی و عاطفی در بین مردم بیابند و از جنبه ی عملی نیز مشکلات و معضلات مادی و غیر مادی و هم چنین فردی و اجتماعی را بر طرف سازند. پس هم علماء و هم مدیران و برنامه ریزان سازمان ها و نهادها، باید دقت نظر داشته باشند، زیرا این نهادها هستند که مسئولیت انتقال و درونی کردن ارزش ها را به عهده دارند.
یکی از نهادهای مهم انتقال ارزش ها و حفظ فرهنگ «رسانه های جمعی» به ویژه تلویزیون هستند. وسایل ارتباط جمعی با انتشار افکار، زندگی اجتماعی را به طور محسوس دگرگون می سازند، به طوری که در دهه های اخیر، این وسایل نقش تعیین کننده ای در امر آموزش و انتقال مفاهیم و ارزش ها داشته و در فرایند انتقال دانش و اطلاعات جدید و مبادله ی افکار با سرعت زیاد ایفای نقش کرده اند و تقریبا می توان گفت که هیچ نقطه ای در جهان نیست که مصون از تأثیر رسانه ها باشد.
تماشای تلویزیون تقریبا نیازی به مهارت ندارد، در نتیجه اشتياق عموم را برای استفاده از آن بر می انگیزد. این وسیله می تواند از طریق آموزش صحیح ساختار شخصیتی افراد را اصلاح و هدایت کند و از طریق بدآموزی ها، آن را منحرف سازد. به همین جهت در این پژوهش به دنبال بررسی کیفیت برنامه های تلویزیونی کودک و نوجوان از نظر انطباق آنها با اصول و معیارهای روانشناس تربیتی بوده ایم.
اهمیت و ضرورت موضوع:
برای پی بردن به ضرورت و اهمیت موضوع، کافی است بپذیریم که می خواهیم در جامعه ای سالم، پویا و توأم با توسعه ی پایدار زندگی کنیم که یکی از ارکان و نهادهای مهم و دخیل در این زمینه، سازمان صدا و سیما است. به طوری که این سازمان با تولید برنامه هایی هدفمند می تواند نقش به سزایی در این مورد داشته باشد، چرا که امروزه تلویزیون در زندگی مردم حضور پررنگی دارد و عامل مؤثری در نحوه ی گذراندن اوقات فراغت آنان در خانه و بیرون از خانه است.
وقتی ساعت ها از وقت کودکان و نوجوانان، صرف تماشای برنامه های تلویزیون می شود، طبیعی است که نسبت به کم و کیف برنامه ها حساس باشند و در ازاء آن ها عکس العمل نشان دهند. بنا بر این ضرورت دارد که دست اندرکاران تولیدات سیما، در تولید برنامه های تلویزیون، نگاه خود را متوجه خانواده و رفتارهای کودکان و نوجوانان سازند و الگویی مناسب به جامعه ارائه دهند؛ چرا که کودکان و نوجوانان، نسل فردا و آینده سازان یک کشور هستند و رشد و تحول مناسب و ارزشمند این نسل، موجب رشد و ترقی آن کشور خواهد شد.
بررسی عملکرد تلویزیون، ما را در شناخت نقاط قوت و ضعف آن یاری می دهد، در نتیجه با برطرف کردن این ضعف ها و نیرو بخشیدن و تمرکز بر نقاط قوت عملکرد تلویزیون، زمینه برای اصلاح و پیشرفت فکری و رفتاری در جامعه فراهم می شود.
از آن جا که تلویزیون می تواند در کنار انتقال ارزش ها و هنجارها، ضد ارزش ها را نیز منتقل کند و منجر به انحراف افکار و عقاید و رفتار شود، لازم است این مسئله مورد بررسی و دقت نظر قرار گیرد. انتقال ضد ارزش ها، رفتارهای منفی و ... در دراز مدت اثر سوئی بر افکار و رفتار کودکان و نوجوانان خواهد داشت که موجب می شود پس از مدتی این رفتارها در آن ها نهادینه شده و در رفتار آن ها آشکار شود و به تدریج تغییراتی در فرهنگ همگانی یک کشور به وجود آید.
با شناخت نقاط قوت و تأثیرات مثبت و موفقیت آمیزی که برنامه های تلویزیون بر کودکان و نوجوانان دارند، می توان با تأکید بر این برنامه ها و تقویت و نیرومندتر ساختن کیفیت این برنامه ها میزان اثر بخشی آن ها را افزایش داد.
اگر مسئولان و برنامه ریزان و برنامه سازان صدا و سیما به دستورالعمل ها و الگوهای درست ساخت برنامه و تأکید بر هم خوانی افکار و عقاید سازندگان و مدیران تلویزیون با فرهنگ اصیل ایرانی و دقت در انطباق عملکردها با الگوها و اصول مد نظر، بیشتر دقت کنند، امکان اصلاح بهتر و سریع تری وجود دارد، در غیر این صورت، زمانی که نسل جدید و نسل بعدی دچار تشتت افکار و عقیده شوند، دیگر به سادگی امکان اصلاح آن وجود ندارد.
وحدت در عملکرد مسئولین سازمان صدا و سیما موجب عملکردهای صحیح می شود و می تواند کیفیت برنامه ها را به توسعه برساند که نهایتا موجب تقویت بنیه ی فرهنگی کشور شده و باعث بقای سلامت جامعه می شود.
