بلاک چین لایه ۳ چیست؟

در دنیای هیجان‌انگیز بلاکچین، جایی که هر روز شاهد پیشرفت‌های جالب و نوآوری‌های جدید هستیم، موضوع مقیاس‌پذیری همچنان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های این فناوری باقی مانده است. با اینکه بلاکچین‌های لایه ۱ مثل بیت‌کوین و اتریوم پایه و اساس بسیاری از پروژه‌های مهم و موفق بلاکچینی را تشکیل داده‌اند، اما واقعیت این است که محدودیت‌هایی مانند سرعت پایین تراکنش‌ها و کارمزدهای بالا، گاهی باعث دردسر کاربران می‌شوند. اینجاست که تلاش برای رفع این مشکلات، به پیدایش بلاکچین‌های لایه ۲ و حالا لایه ۳ منجر شده است.

اگر تا الان با مفهوم بلاکچین‌های لایه ۳ آشنا نشده‌اید، نگران نباشید! در این مقاله از بلاگ کیف پول من با زبانی ساده به شما توضیح می‌دهیم که بلاکچین لایه ۳ چیست، چه قابلیت‌هایی دارد و چطور می‌تواند به رفع مشکلات مقیاس‌پذیری کمک کند. همچنین از پروژه‌های جذابی که در این حوزه فعالیت می‌کنند هم صحبت خواهیم کرد.

بلاکچین لایه ۳؛ نسل جدید و پیشرفته بلاکچین‌ها

بلاکچین لایه ۳ در واقع لایه‌ای از فناوری بلاکچین است که با هدف ارائه راهکارهایی نوآورانه برای کاربران و توسعه‌دهندگان ایجاد شده است. این لایه در کنار لایه‌های ۱ و ۲ قرار می‌گیرد و با بهبود قابلیت‌های مقیاس‌پذیری، تعامل‌پذیری و عملکرد، دنیای بلاکچین را به مرحله‌ای بالاتر می‌برد.

اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم:

• لایه ۱ همان زیرساخت اصلی بلاکچین است که امنیت و غیرمتمرکز بودن شبکه را تضمین می‌کند؛ اما این لایه در شرایطی که حجم تراکنش‌ها بالا باشد، دچار کندی و افزایش هزینه های گس (Gas) می‌شود.
• لایه ۲ با استفاده از روش‌هایی مثل رول‌آپ‌ها و شبکه‌های خارج از زنجیره (off-chain)، فشار را از روی لایه ۱ کم می‌کند و به افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.
• اما لایه ۳ پا را فراتر گذاشته و علاوه بر حل مشکلات مقیاس‌پذیری، امکان ارتباط بهتر و یکپارچگی میان بلاکچین‌های مختلف را فراهم کرده است. این لایه برای ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز پیچیده، ابزارهای کاربردی و اکوسیستم‌های پیشرفته، گزینه‌ای بی‌نظیر به حساب می‌آید.

ویژگی‌ها و مزایای بلاکچین لایه ۳

بلاکچین‌های لایه ۳ با استفاده از فناوری‌های نوآورانه و طراحی پیشرفته، قابلیت‌هایی را فراهم کرده‌اند که تجربه کار با بلاکچین را برای کاربران و توسعه‌دهندگان بسیار بهینه‌تر می‌کند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای این لایه اشاره می‌کنیم:

1. قابلیت همکاری (Interoperability):
   یکی از ویژگی‌های شگفت‌انگیز بلاکچین لایه ۳ این است که می‌تواند بین بلاکچین‌های مختلف ارتباط برقرار کند. تصور کنید بتوانید دارایی‌های دیجیتال خود را از یک بلاکچین به بلاکچین دیگر منتقل کنید، بدون اینکه نیاز باشد از شبکه‌ای خارج شوید یا فرآیند پیچیده‌ای را طی کنید. این قابلیت باعث می‌شود اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بتوانند در چندین بلاکچین مختلف فعالیت کنند و کاربران به خدمات متنوعی دسترسی داشته باشند.
2. افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها:
   با انتقال پردازش‌های پیچیده به لایه ۳ و استفاده از فناوری‌هایی مثل رول‌آپ (Rollup)، تراکنش‌ها بسیار سریع‌تر و با هزینه‌های کمتری انجام می‌شوند. این به معنای کاربرپسندتر شدن بلاکچین برای افراد عادی است.
3. پشتیبانی از برنامه‌های پیچیده:
   برنامه های غیرمتمرکز (DApps) که به تعاملات پیچیده یا داده‌های سنگین نیاز دارند، می‌توانند از زیرساخت‌های لایه ۳ بهره‌مند شوند. این لایه شرایطی را فراهم کرده که توسعه‌دهندگان بتوانند برنامه‌های قدرتمند و کاربردی‌تری بسازند.
4. امنیت بالا:
   با وجود اینکه پردازش‌ها به لایه‌های بالاتر منتقل می‌شوند، امنیت شبکه همچنان حفظ می‌شود. فناوری‌هایی مثل ZK-Rollup (اثبات دانش صفر) است، تضمین می‌کنند که تراکنش‌ها امن و غیرقابل تغییر باشند.
5. کاهش بار شبکه:
   انتقال محاسبات به لایه‌های بالاتر فشار روی لایه‌های اصلی (مثل بیت‌کوین یا اتریوم) را کاهش می‌دهد. این موضوع به بهبود عملکرد کلی شبکه و کاهش ازدحام کمک می‌کند.

بلاکچین لایه ۳ چطور مشکلات مقیاس‌پذیری را حل می‌کند؟

مقیاس‌ پذیری بلاکچین یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های فناوری بلاکچین است. بلاکچین‌های لایه ۳ با استفاده از چندین تکنیک پیشرفته، به‌طور مؤثری این مشکل را حل کرده‌اند.
در اینجا به برخی از این تکنیک‌ها اشاره می‌کنیم:

• محاسبات خارج از زنجیره (Off-Chain):
  بخش زیادی از پردازش‌ها به‌جای اینکه در لایه اصلی انجام شود، به لایه ۳ منتقل می‌شود. این کار باعث می‌شود سرعت شبکه بالا رود و هزینه‌ها کاهش یابد.
• فناوری Rollup:
  این تکنیک داده‌های چندین تراکنش را فشرده کرده و آن‌ها را به‌صورت یکجا به لایه ۱ ارسال می‌کند. Rollup باعث می‌شود که تراکنش‌ها سریع‌تر پردازش شوند و از طرفی امنیت آن‌ها حفظ شود.
• پردازش موازی:
  بلاکچین لایه ۳ می‌تواند تراکنش‌ها را به‌صورت همزمان در چندین شبکه مختلف پردازش کند. این کار زمان انجام تراکنش‌ها را کاهش داده و کارایی شبکه را افزایش می‌دهد.

کاربردهای جذاب بلاکچین لایه ۳

حالا که با قابلیت‌های این لایه آشنا شدید، بیایید نگاهی به کاربردهای آن در دنیای واقعی بیندازیم:

1. بازی‌های آنلاین:
   بازی‌های مبتنی بر بلاکچین نیاز به تراکنش‌های سریع و ارزان دارند. لایه ۳ این امکان را فراهم می‌کند که بازیکنان بدون نگرانی از هزینه‌های بالا، آیتم‌ها را خریداری کرده و تعاملات درون‌بازی انجام دهند.
2. امور مالی غیرمتمرکز (DeFi):
   پلتفرم‌های DeFi با کمک بلاکچین لایه ۳ می‌توانند نقدینگی بیشتری ارائه دهند و تعامل بین پروتکل‌های مختلف را ساده‌تر کنند.
3. زنجیره تأمین:
   بلاکچین لایه ۳ به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا اصالت و منشأ کالاها را به‌صورت شفاف و دقیق پیگیری کنند.
4. بازارهای NFT:
   لایه ۳ بازارهای چندزنجیره‌ای را ممکن می‌سازد، جایی که کاربران می‌توانند NFT ( توکن های غیرقابل تعویض)های خود را روی بلاکچین‌های مختلف خریدوفروش کنند.

پروژه‌های موفق لایه ۳

بلاکچین لایه ۳ هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد، اما پروژه‌هایی که تاکنون ارائه شده‌اند، نوید آینده‌ای روشن را می‌دهند. برخی از پروژه‌های برجسته عبارت‌اند از:

• پروژه‌ Orbs:
  پلتفرمی برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز پیچیده با تمرکز بر تعامل‌پذیری.
• پروژه‌ Arbitrum Orbit:
  پروژه‌ Arbitrum پیشرفته که با استفاده از Rollup به بهبود عملکرد DApps کمک می‌کند.
• پروژه‌ ZkSync Hyperchains:
  پروژه‌ای که با بهره‌گیری از اثبات دانش صفر، مقیاس‌پذیری را به اوج می‌رساند.

سخن پایانی

بلاکچین لایه ۳ با قابلیت‌هایی که ارائه می‌دهد، نه تنها مشکلات فعلی دنیای بلاکچین را حل کرده، بلکه مسیری جدید برای توسعه و پیشرفت این فناوری ایجاد کرده است. با ادامه رشد و پیشرفت این لایه، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که بلاکچین به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره ما تبدیل شود.