ادبیات کودک و نوجوان

کتاب "حسنی ما یه برّه داشت' از سری مجموعه داستان‌ها و اشعار حسنی، قصه‌ای به شعر کودکانه سروده منوچهر احترامی و تصویرگری غلامعلی مکتبی است.
این کتاب داستانِ پسر کوچکی به همین نام است که با چیدن پشم‌های بره کوچکش وارد دوران جدیدی از زندگی می‌شود…

کتاب خرس و کوزه عسل از دیگر آثار منوچهر احترامی، به تصویرگری کیانوش لطیفی است که در سال ۱۳۶۲ در قطع خشتی به چاپ رسید.
از جذابیت‌های این کتاب می‌توان به سبک متل در نوشتار اشاره کرد.
داستان این کتاب قصه خرسی طمع‌کار است که با دزدیدن کوزه عسل و وعده دادن به اهالی ده نه خود صاحب عسل می‌شود نه دیگرااان…

داستان دزده و مرغ و فلفلی از طولانی‌ترین کتاب‌های شعر برای خردسالان و کودکان می‌باشد که به قلم منوچهر احترامی، و تصویرگری کیانوش لطیفی است.
این داستان روایتگر زندگی پسری ‌است که مرغ کاکل زری‌اش را دزدی می‌برد و شهر به شهر، ایران را، زیر پا می‌گذارد و در نهایت در دورترین نقطه ایران مرغش را پس می‌گیرد.
این کتاب بهانه کوچکی‌است برای آشنایی کودکان با شهرها و استان‌های ایران و سوغاتی‌هایش.

این روزها تقریبا همه حسنی را می‌شناسند اگر در یک پارک به کودکی خردسال که دارد سوار تاب می‌شود بگویید: "حسنی نگو...." بلافاصله خواهد گفت: "بلا بگو! " و حتما خواهر کمی بزرگترش که مدرسه هم می‌رود با سرعتی زیادتر بیت‌های بیشتری از قصه حسنی را برای شما از حفظ خواهد خواند و بعید نیست مادرشان هم که کمی دورتر روی نیمکت، زیر سایه درختی نشسته با کمک شما بیت‌هایی از قصه حسنی را زمزمه کند.
بیش از دو دهه از انتشار کتاب حسنی می‌گذرد و طبق اظهار نظر مولف در نزدیک به 5 میلیون نسخه به چاپ رسیده و توانسته است رکورد‌دار تیراژ این نوع کتاب در تاریخ نشر ایران باشد. این اثر به قلم منوچهر احترامی، و تصویرگری کیانوش لطیفی است.

(حسنی نگو یه دسته گل) : قصه پسری به همین نام است که به علت کثیفی هیچکس حاضر به بازی با او نمی‌شود…
کتاب (گربه من ناز نازی) به قلم منوچهر احترامی، و تصویرگری کیانوش لطیفی است.
این کتاب اواخر دهه ۶۰ انتشار یافت و بالغ بر ۶ نوبت ۲۸ بار به چاپ رسید که از اثار ماندگار شعر کودکانه‌ی همان دوران به حساب می‌آید؛ که تنها به دلیل ابیات ساده و روانش بسیار سریع در میان کودکان به محبوبیت رسید.
داستان گربه‌های ریز و درشت و بانمکی را روایت می‌کند که هر یک از عادات نا‌متناسبی پیروی می‌کنند... نویسنده در این کتاب باید‌ها و نبایدهای رفتاری کودکان را مورد تحلیل قرار می‌دهد.
از عواملی که در سازندگی و شکل‌دهی شخصیت کودکان تاثیری بسزا دارد، می‌توان به خانواده، مدرسه، اجتماع، رادیو وتلویزیون، کتاب و دیگر رسانه‌های اطلاعاتی اشاره کرد.
یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین ابزارهای موثر در رشد و تکامل کودک از جنبه‌های گوناگون (ذهنی،عاطفی،اخلاقی) کتاب است.
کتاب کودک، ابزاری قوی در انتقال اصیل‌ترین مفاهیم اطلاعاتی به شمار می‌رود.
کتاب دریچه‌ای انسانی و اجتماعی رهنمون می‌سازد.
میشل لاندرسبرگ منتقد کانادایی، در خصوص اهمیت وجایگاه کتاب در تربیت کودک معتقد است که: (کتاب‌های خوب برای کودکان کارهای زیادی انجام می‌دهند، بهترین آن‌ها توسعه افق‌ها و القای حسی درباره پیچیدگی زندگی است.
هیچ سرگرمی دیگری تا این حد موجب همدلی و گسترش احساسات انسانی نمی‌شود و هیچ سرگرمی دیگری نمی‌تواند به صورت همه جانبه، ذهن کودک را با نهاد ها، الگوها، معانی و امکانات مدنیت آشنا سازد)
مهم‌ترین نوع کتاب کودک و موثرترین آن در روح و فکر بچه‌ها، کتاب‌های داستانی است.
کودک با داستان، خیلی راحت رابطه بر قرار کرده و به آن دل می‌بندد.
خود را به جای قهرمان کتاب فرض کرده؛ از شادی او شاد و از غم او غمگین می‌شود.
موفقیت‌های قهرمانان مثبت داستان‌ها، تبلیغ غیر مستقیمی برای تشویق کودکان جهت پیروی از آنان و تلاش برای رسیدن به موقعیت است. ‌
گاه خاطره داستانی که کودک خوانده تا آخر عمر باقی می‌ماند و بر روح او تاثیر میگذارد.
در قالب داستان می‌توان کودک را با حقایق دنیا و مفاهیم خوب و پسندیده و زشتی ها و پلیدی‌های منفور اجتماع آشنا ساخت.
داستان چنان اهمیتی در شکل گیری شخصیت و اعتقادات و نظام فکری کودک دارد که می‌توان آن را در شمار بهترین ابزار تعلیم و تربیت به حساب آورد.
پژوهش‌های دیگری نیز به نتایج مشابهی دست یافته و یادآور شدند که اگر کودکان و نوجوانان با خواندن کتاب‌های مناسب بتوانند وجه اشتراکی بین احساسات، توانمندی‌ها یا مشکلات خود و شخصیت‌های داستان پیدا کنند، شناخت بهتری نسبت به آن حالت‌ها به‌دست می‌آورند و با صحبت کردن درباره آن، بینش لازم نسبت به این امور را کسب میکنند و در صورت بروز مشکل می‌توانند به حل آن بپردازند.
همانند سازی و نتیجه‌ی آن (یعنی شناخت) امکان بحث و برون‌ریزی احساسات (یعنی تخلیه هیجانات) از جمله مزایای کتاب‌خوانی برای رشد شخصیت و حل مشکلات به شمار می‌روند.
داستان‌ها از دو بعد پیشگیری و درمان به کودکان سالم وناهنجار کمک می‌کنند. کودکان با افرادی که اعتماد به‌نفس دارند، همانند سازی کرده، آنان را به عنوان الگو رفتارخود بر می‌گزینند.
هنگامی که کودک متوجه می‌شود کودکان دیگری نیز در تجربه وی سهیم هستند،‌ از تنهایی بیرون آمده و احساس آرامش می‌کند.
هنگامی که کودک حقیقت وکنه زندگی را درامید به آینده، کشف موهبت‌های شیرین زندگی و بهره بردن از آن‌ها و دست دوستی دادن به دیگران جستجو کند، می‌تواند بینش و شناخت خود را نسبت به زندگی گسترش دهد.
به سخن دیگر، کودک در می‌یابد که در پس زندگی و حوادث ناخوشایند آن مفهوم دیگری نهفته است واو نباید دچار یاس شود.
ادبیات کودک و نوجوان، شاخه‌ای از ادبیات است که نقش بسیار پررنگی در حیات و زندگی یک کودک دارد چرا که کتاب‌های این ژانر در دوره‌ای از زندگی خوانده می‌شوند که شخصیت و شناخت کودک در حال شکل‌گیری و رشد است بنابراین نوع محتوا، جهان‌بینی و ارزش‌هایی که از این طریق انتقال می‌یابد، بسیار حائز اهمیت است.
فضای حاکم بر این ادبیات، شیوه‌ زندگی و ارزش‌های مطرح شده، نوع زندگی و روابط بین شخصیت‌ها در این نوع آثار، تأثیر به سزایی در شکل‌گیری ذهن و شخصیت کودک خواهد داشت.
علاقه به داستان و داستان‌خوانی، فطری است و انسان همان‌گونه که‎ ‎برای زندگی به هوا، آب، خواب و غذا نیاز دارد، به داستان‌ها نیز احتیاج دارد. داستان، می‌تواند دنیایی خیالی را با هدف کاوش فکری ‎خلق کند زیرا به واسطه ساختار هوشمندانه‌اش، انسان را از بند‎ ‎این‌جا و اکنون رها می‌کند و به بیان روال عادی وقایع می‌پردازد.
داستان، وسیله‌ای برای درک‎ ‎جهان و خویشتن است و دغدغه‌های بشری را در خود جای می‌دهد.
در این میان، اهمیت داستان‌گویی برای کودکان بیش از پیش رخ می‌نماید چرا که این کودکان هستند که با آگاهی خود در مورد ادبیات و فرهنگ و تمدن ِغنی نیاکان و پیرامون خود می‌توانند دنیایی متفاوت و آینده ای هدفمند و بهتر را رقم بزنند.
این ژانر تاثیر مهم و به سزایی در شکل گیری ذهنیت و شخصیت و فرهنگ کودکان و نوجوانان
دارد.
روز جهانی ادبیات کودک و نوجوان گرامی باد ❤️
باشد که راه همه ی عزیزانی که در این راه تلاش کردند تا ادبیات غنی این سرزمین را زنده نگه دارند همیشه سبز باشد.
شما هم با این شعر و داستان‌های کودکانه خاطره‌ای دارید؟ برامون بنویسید که داستان مورد علاقه‌ی شما چی بوده؟