آیا تا به حال خواسته‌اید از جزئیات اتفاقاتی که در #مشاوره رخ می‌دهد، خبر داشته باشید؟ این که رواندرمانگران کدام رویکرد درمان را به کار می‌برند تا افراد را راهنمایی و درمان کنند، از سوالات شایعی است که هر کسی دوست دارد جواب آن را بداند. درمان در هر زمینه‌ای رویکردها و روشهای متفاوتی دارد. از طرفی شناخت رویکردهای درمانی در مشاوره می‌تواند به مراجعه کنندگان، دید بهتری بدهد. رویکردها در رواندرمانی، تابع شخصیت، نوع مسأله و درمانگر است.
این رویکردها به چند دسته تقسیم می‌شوند از جمله: درمان‌های رفتاری، روانکاوی، هنردرمانی، انسان گرایانه و غیره که هر کدام از دسته‌ها نیز دارای چند روش متنوع است.
رویکرد درمانی شناختی-رفتاری، بر پایه نحوه تفکر و رفتار درمانجو است. روشهای آن، برای غلبه بر مشکلات خاص، تغییر افکار و رفتار به کار می‌روند
درمان شناختی-رفتاری نوعی روش رواندرمانی کوتاه مدت است که در واقع ترکیبی است از رفتار درمانی و شناخت درمانی و بر این پایه شکل گرفته است که باورها، تفکرات، نگرش‌ها و به طور کلی تفسیر ما از محیط اطراف، روی احساسات و رفتارمان تأثیر می‌گذارد. این تأثیر زمانی نگران کننده است که افکار غیر منطقی یا تحریف شده باعث بروز رفتارهای دردسرساز می‌شوند. پس اگر این افکار به سمتی هدایت شوند که منطقی‌تر باشند، نتیجه خطرناکی هم نخواهند داشت. رواندرمانگران با تکیه بر ذهنیت و رفتار فرد، برای درمان او را آموزش می‌دهند و روی تغییر الگوهای فکری و باورهایش کار می‌کنند.
درمان شناختی-رفتاری که به آن انقلاب شناختی نیز می‌گویند، در زمینه درمان افسردگی،اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی، وسواس فکری، اضطراب و هراس بسیار تأثیر گذار بوده و در واقع از موثرترین روش‌ها برای درمان اختلالات اضطراب و افسردگی است.
درمان شناختی-تحلیلی یکی از روشهای درمان است که در آن رواندرمانگر ابتدا تلاش می‌کند رویدادهای گذشته و تأثیر آن بر فرد را تحلیل کند و سپس با بررسی مکانیسم‌های مقابله و غلبه بر مشکلات، به او کمک می‌کند راهکارهای مفیدتری را یاد بگیرد. هدف در این روش درمانی بهبود وضعیت و تغییر موثر است.
رویکردهای شناختی-رفتاری و شناختی-تحلیلی هردو روش‌هایی کوتاه مدت هستند که روی افزایش توانایی فرد برای مقابله با هرگونه مشکلات روانی تمرکز می‌کنند. تفاوتشان در نقطه تمرکز آنهاست.
درمان شناختی-رفتاری: بررسی افکار، احساسات و رفتارها در زمان حال
درمان شناختی-تحلیلی: بررسی کنشها و افکار در گذشته برای ریشه یابی عوامل و تأثیرشان
یکی از روشهای درمانی شناختی-رفتاری، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد است. این روش مبتنی بر این نکته است که وقایع درونی خود به خصوص آنهایی را که ناخواسته و ناخوشایند هستند، قضاوت و انکار نکنیم و آنها را بپذیریم. هدف این روش بازیابی حس خوب فرد نسبت به خودش است. رواندرمانگر با این روش راهکارهای پذیرش را به چند طریق با تعهد و تغییر رفتار در هم می‌آمیزد:
گسلش شناختی یا کاهش تمایل به واقعی پنداشتن افکار و تصورات
پذیرش یا همان آزاد گذاشتن افکار
تماس با لحظه اکنون
مشاهده خود
بازیابی ارزش‌های فرد
اقدام متعهدانه و طرح ریزی اهداف بر اساس ارزش‌ها
درمانACT در درمان اختلالات افسردگی و اضطراب و همچنین برخی از اختلالات شخصیتی مانند اختلال شخصیت بسیار تأثیر گذار است.
رفتار درمانی یک اصطلاح کلی برای روشهای متنوع در درمان اختلالات روانی است. هدف رفتاردرمانی شناسایی رفتارهای مخرب و ناسالم و تغییر آنهاست. رفتار درمانی مبنی بر این واقعیت شکل گرفته است که افراد رفتارها را از همدیگر یاد می‌گیرند یا تقلید می‌کنند.
رفتار درمانی در درمان اضطراب، افسردگی، خشونت و اختلال هراس کاربرد داشته و به طور تخصصی از آن در درمان بیش فعالی، اختلالات اشتها، اختلال دو قطبی، سوء مصرف مواد، وسواس فکری، فوبیا، خودزنی و اختلال پس از ضربه استفاده می‌شود.
درمان رفتاری دیالکتیکی نیز یکی از روشهای درمان شناختی-رفتاری است. تمرکز این روش بر جنبه‌های روانی-اجتماعی است. در این روش سطح برانگیختگی فرد در موقعیت‌های خاص بررسی می‌شود و اگر این برانگیختگی باعث واکنش شدید فرد شود، درمان آغاز می‌گردد. این واکنش‌ها می‌توانند از ریشه زیست شناختی یا تحت تأثیر محیط نامعتبرساز باشند. رفتار درمانی دیالکتیکی برای درمان اختلال شخصیت مرزی کاربرد فراوانی دارد.
شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی روشی است که در آن ایده‌های شناخت درمانی با شیوه‌ها و نگرش‌های مراقبه‌ای ذهن آگاهی ترکیب می‌شوند. هدف این روش آشنایی با حالات ذهنی است که اختلالات ذهنی اغلب از آن نشأت می‌گیرند و آموزش افراد برای برقراری رابطه‌ای جدید با حالت‌های ذهنیشان. این روش بیشتر برای کمک به افرادی است که دچار دوره‌های مکرر افسردگی و ناراحتی مزمن هستند.
تمرکز ذهن آگاهی روی زمان اکنون است.این روش بر این باور است که انسان برای آرامش و دور کردن نگرانی‌ها و اضطراب باید رابطه‌ای عمیق و واقع گرایانه با جریان لحظه به لحظه زندگی برقرار کرد. در این روش با انجام تمرین‌هایی مربوط به حواس پنجگانه، درک لحظه را برای درمانجو آسان‌تر می‌کنند.
طرحواره درمانی یکی از روشهای درمانی است که در آن چند عنصر از چند روش درمانی با هم ترکیب می‌شوند. هدف این روش درمان اختلالات شخصیتی و رسیدن به بهداشت روان است. تمرکز طرحواره درمانی روی الگوهایی است که اگر نیازهای عاطفی کودک برآورده نشود، ایجاد می‌شوند و روی فرد تا بزرگسالی تأثیر گذاشته و عدم رسیدگی به آنها فرد را دچار مشکل می‌کند.
از این روش برای کودکان استفاده می‌شود. تمرکز این روش روی آگاهی از احساسات نهفته کودکان است که قادر به بیانش نیستند. بازی درمانی در معالجه انواع اختلالات رفتاری موثر است.
درمان متمرکز بر شفقت یک سیستم درمانی است که توسط پل گیلبرت ابداع شده است که بخشی از رفتاردرمانی محسوب می‌شود. در این روش، روش‌هایی از رفتاردرمانی شناختی با روانشناسی تکاملی، روانشناسی اجتماعی، روانشناسی رشد، روانشناسی بودیستی و علوم اعصاب ترکیب می‌شود.
تمرکز درمان متمرکز بر شفقت، بیشتر روی استفاده از آموزش ذهن مشفق برای کمک کردن به افراد و ایجاد امنیت و آرامش درونی از طریق شفقت به خود و دیگران است.
برای مطالعه سایر رویکردهای درمانی می‌توانید به این مقاله در سیمیاروم مراجعه کنید.
