گیاه شاتره که از آن با نام های بقلة الملك، شاه ترج و پیت پاپارا در کتب طب سنتی مذکور، گیاهی است علفی، یکساله با ارتفاع تا 80 سانتیمتر و از تیره شاه ترگان که در طب سنتی ايرانی از آن بیش تر در درمان بیماري های کبدی استفاده می شده است. لکن بعضی خواص ديگر این گیاه عبارتند از خاصیت صفرابر، اشتها آور و تصفیه کنده خون، همچنين شاتره مملو از انواع ویتامینها میباشد .
کل گیاه شاتره به استثنای ریشه آن در انواع روشهای درمان گیاهی مورد استفاده قرار میگیرد. ترکیب طعم تلخ و بوی خاص و دودی، این گیاه را از سایر همتایان خود متمایز میکند. گلهای شاتره برای استفاده به عنوان دمنوش، قرص یا کپسول، تولید عرقیات و بسیاری مصارف دیگر، جمع آوری میشوند.
شاتره حاوی برخی آلکالوئیدهای سمی، اسید فوماریک، فلاونوئیدها، کلروژنیک اسید، اسید کافئیک، مواد تلخ، جوهر مازو، لیزاب، اسیدهای آمینه و رزین است.
شیوه استفاده از عرق شاتره
قبل از هر وعده غذا یک فنجان میل شود.
نکته مهم:ترکیب عرق شاه تره و عرق کاسنی به نسبت مساوی مخلوط و بجاي آب میل شود که اثری به نسبت بیش تر از عرق شاتره به تنهایی دارد.
توجه: استفاده مقدار زیاد جوشانده یا عرق دوآتشه شاتره به علت آلکالوییدهای زیاد سبب لرز، تشنج و بی حسی بدن شده و براي سرد مزاجان زیان آور است.
از طرفی استفاده آن بدون نظر دکتر در زمان حاملگی و شیردهی سفارش نمیشود.
مضرات عرق شاتره( موردهای احتیاطی و منع استفاده):
1. این گیاه در دوز های زیاد، می تواند سمی باشد و سبب بیماری اسهال شدید، گرفتگی عضلات و تنگی نفس شود. درصورتی که می خواهید از این گیاه بعنوان درمان استفاده کنید حتماً براي ميزان مصرفی آن با متخصص طب سنتی یا پزشک مشورت کنید.
2. استفاده از عرق های گیاهی در زمان حاملگی بایستی با احتیاط همراه باشد، روی هم رفته پزشکان طب سنتی معتقد هستند، استفاده شاتره در زمان حاملگی و شیردهی بایستی بسیار کم بوده، این مسأله به دلیل وجود ترکیبات آلکالوئیدی سمی موجود در این گیاه است.
3. گیاه شاتره با وجود خواص دارویی زیاد، از گروه گیاهان سمی محسوب شده بدین ترتیب بایستی در استفاده آن جانب احتیاط را رعایت نمود، افراط در استفاده این گیاه، سبب فلج عضلات صاف و دستگاه تنفس میشود. اندازه مجاز استفاده شاتره ۱۲ تا ۲۰ گرم است و براي تهیه جوشانده آن ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم کافی است.
4. همچنين استفاده بیش از حد این گیاه برای ریه مضر بوده، بهتر است در حین استفاده همراه با کاسنی که مصلح آن می باشد، استفاده شود.