اگر بخواهیم یکی از اثربخشترین و تأثیرگذارترین رویکردهای کوچینگ را نام ببریم، بدون شک مدل کواکتیو (Co-Active) در صدر فهرست قرار میگیرد.
این مدل توسط مؤسسه CTI (Co-Active Training Institute) توسعه داده شده و امروزه یکی از معتبرترین و کاربردیترین روشهای کوچینگ در سطح جهان است.
کواکتیو تنها یک «مدل» نیست؛ بلکه یک فلسفهی نگاه به انسان و یک چارچوب برای ارتباط، تحول و رشد است.
این مقاله یک بررسی جامع از:
اصول بنیادین مدل کواکتیو
ویژگیهای کلیدی کوچ کواکتیو
نقش رابطه در این رویکرد
مهارتهای موردنیاز
تفاوت کواکتیو با روشهای دیگر
کاربردهای آن در لایف و بیزینس کوچینگ
را ارائه میدهد.
---
کواکتیو چیست؟
"Co" = همکاری، مشارکت، همراهی
"Active" = فعال بودن، توانمندی، اقدام
ترکیب این دو واژه یعنی:
> رابطهای که در آن کوچ و مراجع در یک مشارکت فعال و برابر قرار دارند.
در کواکتیو، مراجع موجودی خلاق، توانمند و کامل دیده میشود.
کوچ راهنما نیست؛ هدایتگر بیرونی نیست؛ بلکه محفز آگاهی، مسئولیتپذیری و انتخابگری است.
---
چهار اصل بنیادین مدل کواکتیو
مدل کواکتیو بر چهار ستون اصلی استوار است.
این اصول قلب این روش هستند.
---
۱. انسانها ذاتاً خلاق، کامل و توانمند هستند (People Are Naturally Creative, Resourceful, and Whole)
این اصل، ماهیت نگاه کواکتیو به انسان را مشخص میکند.
در این رویکرد:
مراجع مشکل ندارد؛ چالش دارد.
مراجع ناتوان نیست؛ فقط نیازمند آگاهی یا وضوح بیشتر است.
مراجع ناقص نیست؛ منابع درونش کافی است، تنها باید فعال شود.
این اصل باعث میشود کوچ هرگز در نقش «مشاور، تحلیلگر یا نجاتدهنده» قرار نگیرد.
---
۲. رقص در لحظه (Dancing in the Moment)
کوچ در کواکتیو از پیش تعیین نمیکند که جلسه چگونه پیش خواهد رفت.
او با حضور کامل و انعطافپذیری بالا، همراه با مراجع حرکت میکند.
در اینجا:
هیچ سؤال از قبل طراحی نشده
هیچ مسیر از پیش تعیینشدهای وجود ندارد
جلسه یک جریان زنده است و کوچ با آن میرقصد
کوچ کواکتیو استاد «واکنش آگاهانه» است، نه «برنامهریزی از پیش».
---
۳. تمرکز بر کلِ زندگی (Focus on the Whole Person)
کوچ در کواکتیو به یک موضوع سطحی نگاه نمیکند؛ بلکه به دنبال ریشه، ارزشها، احساسات، باورها، انرژی و هویت است.
مثلاً اگر مراجع دربارهی شغلش صحبت میکند، کوچ صرفاً به کار نمیپردازد؛
او بررسی میکند:
این موضوع چه ارتباطی با ارزشهای زندگی دارد؟
چه تاثیری بر احساسات، روابط، باورها یا هویت فرد دارد؟
چه چیزی پشت این چالش پنهان شده؟
کواکتیو یک کوچینگ سطحی نیست؛ عمیق، جامع و انسانی است.
---
۴. برقراری رابطه (Co-Active Relationship)
در این مدل، رابطه کوچ و مراجع شراکتی، برابر، بیقضاوت و انسانی است.
کوچ در مقام داور، تحلیلگر یا متخصص نمینشیند.
در این رابطه:
کوچ و مراجع دو شریک فعال هستند
مسئولیت جلسه بین هر دو تقسیم شده
مراجع مالک مسیر و انتخابهاست
کوچ تسهیلکننده است، نه هدایتگر
این نوع رابطه اعتماد عمیق و رزونانس قوی ایجاد میکند.
---
ویژگیهای یک کوچ در روش کواکتیو
کوچ در این سبک ویژگیهای خاصی دارد که او را از دیگر رویکردها متمایز میکند:
---
۱. حضور کامل، عمیق و رزونانسی
کوچ در لحظه است.
نه تحلیل میکند، نه قضاوت میکند، نه عجله دارد.
او «حضور» را هدیه میدهد.
---
۲. گوشدادن در سه سطح (Three Levels of Listening)
سطح ۱: شنیدن برای فهمیدن از دیدگاه خود کوچ
سطح ۲: شنیدن متمرکز کاملاً روی مراجع
سطح ۳: شنیدن انرژی، لحن، سکوت، هیجان و فضای کلی مکالمه
کواکتیو در سطح ۲ و ۳ بارور میشود.
---
۳. استفاده از کنجکاوی عمیق
کوچ با شگفتی کودکانه، اما با بلوغ حرفهای کنجکاو است.
نه برای قضاوت؛
برای کشف.
---
۴. شجاعت در مواجهه با حقیقت
کوچ کواکتیو سؤالهای قدرتمند میپرسد که گاهی چالشبرانگیز است.
اما همیشه از قلب احترام و رشد میآید.
---
۵. همتنظیمی احساسی (Co-regulation)
کوچ ریتم جلسه را تنظیم میکند:
ملایمت، مکث، سکوت، شتاب، انرژی، عمق.
---
۶. بازتابهای مؤثر و رزونانسی
کوچ فقط حرفها را تکرار نمیکند؛
بلکه آنها را به شکلی منعکس میکند که مراجع بخشی از خودش را تازه ببیند.
---
۷. خلق ساختار برای اقدام (Accountability)
کوث در کواکتیو به عملگرایی اهمیت میدهد.
آگاهی بدون اقدام تحول ایجاد نمیکند.
---
چهار بُعد مدل کواکتیو (Co-Active Model Dimensions)
کواکتیو دارای چهار بُعد کاربردی است که کوچ از بین آنها حرکت میکند:
---
۱. فرایند (Process)
تمرکز بر احساسات، جریان انرژی، تجربه لحظه، مکثها و حالت درونی.
---
۲. تعادل (Balance)
کمک به مراجع برای بررسی زوایای مختلف موضوع و انتخاب آگاهانه.
---
۳. تحقق (Fulfillment)
ارتباط با ارزشهای زندگی، هدفهای اصیل و چیزهایی که برای مراجع «معنا» دارند.
---
۴. اقدام (Action)
حرکت، تعهد، مسئولیتپذیری و تحقق آگاهیها در دنیای واقعی.
---
کواکتیو در لایف کوچینگ چه نتایجی ایجاد میکند؟
افزایش آگاهی نسبت به خود
وضوح ارزشها
کاهش مقاومت ذهنی
رشد احساس مسئولیت
تقویت اعتمادبهنفس اصیل
تصمیمگیریهای آگاهانهتر
ایجاد همترازی بین ذهن، احساس و خواستهها
افزایش کیفیت روابط
---
کواکتیو در بیزینس کوچینگ چه ارزشهایی دارد؟
ارتقای مهارتهای رهبری
افزایش کیفیت تصمیمگیری سازمانی
مدیریت احساسات در تیم
ارتباط موثر و رزونانسی با کارکنان
افزایش عملکرد مدیران
کاهش تعارضهای درونی رهبران
ساخت فرهنگ سازمانی سالمتر
مدیرانی که با رویکرد کواکتیو کار میکنند، تبدیل به رهبران رزونانسی میشوند.
---
تفاوت روش کواکتیو با سایر روشهای کوچینگ
جنبه کواکتیو روشهای سنتیتر
نقش کوچ شریک، همراه، تسهیلگر مشاور، تحلیلگر یا متخصص
نگاه به انسان خلاق، کامل، توانمند نیازمند راهحل و هدایت
ساختار جلسه رقص در لحظه قالبهای از پیش تعیینشده
تمرکز کل انسان موضوع یا مشکل
هدف نهایی آگاهی + انتخاب + اقدام حل یک مسأله خاص
---
جمعبندی
کواکتیو فقط یک تکنیک نیست؛
نه تنها یک مدل کوچینگ نیست؛
بلکه یک فلسفهی نگاه به انسان است.
این روش:
بر قدرت درونی انسان تأکید میکند
بر رابطهای انسانی و واقعی بنا شده
تحول را از طریق آگاهی و اقدام ایجاد میکند
بر عمق، اصالت، احساس و معنا تمرکز دارد
کوچ را به شریک، آیینه و همسفر مراجع تبدیل میکند
اگر کوچینگ پلی برای تحول است،
کواکتیو یکی از زیباترین و انسانیترین مسیرهای عبور از این پل است.
---
