چوخه در فرهنگ لغت به چه معناست؟
در اکثر فرهنگ های لغت چوخه را نوعی تن پوش پشمی معنی کرده اند. چوخه بافی از صنایع دستی خراسان به ویژه خراسان شمالی است که البته در چند دهه اخیر از رونق کمتری برخوردار بوده است. این دست‌بافته معمولا از پشم بره یا شتر تهیه می شود. پس از آماده شدن پشم و تبدیل پشم به نخ تابیده از طریق پودگذاری بر روی دار زمینی تولید می شود. چوخه به عنوان جلیقه، لباس کشتی(پالتوی چوخ)، پا تابه ، کت و شلوار و ... به کار می رود و به علت نوع آب و هوای سرد و شرایط اقلیمی مردان چوخه را به عنوان البسه در زمستان استفاده می کنند.
معمولا جوانان و پهلوانان ایل که عموما ورزشکار و سخت کوش بوده اند سفارش پالتوی چوخ را می دادند و این لباس را به عنوان یک قانون در هنگام مبارزه کشتی به تن می کردند و از اینجا بود که نام این مبارزه به کشتی با چوخه شهرت یافت.
واژه چوخه در اصل واژه ای کردی است. و به معنی شنل کوتاهی که کشتی گیران آن را با شال سفید رنگی محکم می کنند. از آنجا که این ورزش از قدیم الایام در بین مردم کرد شمال خراسان مرسوم بوده به این نام (کشتی با چوخه) معروف گشته است.
تاریخچه کشتی باچوخه
کشتی با چوخه از گذشته های دور در خطه پهلوان خیز خراسان بزرگ وجود داشته است. یعنی پس از آنکه ایلهای مختلف کرد و دیگر شاخه های فرعی توسط پادشاهان حاکم آن روزگار در خطه خراسان بزرگ کوچاینده شدند.
در بین این مردم متداول‌بوده که مردان کرد پس از نبرد جنگ و گریزهای شبانه، روزها برای ورزیده کردن آن اندام های خود در کنار خانه ها و چارهای خود در حضور دیگر زنان و مردان به نبردها، تن به تن می پرداخته‌اند. پس از سرکوب‌کردن مهاجین و آرامش خیال در زندگی با قانونمندکردنِ این نبردها، تن به تن و تمرینات خشن جای خود را تمرینهای معقول کرد با روح جوانمردی و گذشت داده و رنگ محبت در درون آنها نفوذ کرد. امروز این رشته ورزشی آوازه‌اش از مرز استان گذشته و کشوری شده‌است. مردان فیلا این ورزش را با نام خراسان می شناسند.
کارشناس محترم آقای منوچهر لطیف براین باورند که کشتی با چوخه قبل از حمله اعراب به ایران در بین کردها و اهالی شمالی خراسان و شمال شرق ایران مرسوم بوده است. به همین جهت این کشتی به نام کشتی کردمعروف است.
فدراسیون جهانی کشتی با چوخه
داستان تشکیل فدراسیون جهانی کشتی با چوخه و اداره آن از سوی برخی از افراد یکی از اتفاقات نادر ورزش ایران است. ورزشی که اکنون به عنوان یک انجمن در سطح کشور فعالیت دارد برخی ادعای تاسیس فدراسیون جهانی را دارند.
در این زمینه قربانعلی قائمی رییس انجمن کشتی با چوخه ایران باور دارد:
تمام فعالیت‌های کشتی با چوخه از سوی فدراسیون ورزش روستایی و بازی های بومی محلی پیگیری می شود. هر گونه فعالیت خارج از این فدراسیون غیرحرفه‌ای و فاقد وجاهت قانونی است.
کشتی با چوخه محلی برای ترویج فرهنگ پهلوانی در ورزش
«ابراهیم آزمون» رییس کمیته پیشکسوتان کشتی با چوخه ایران اظهار داشت:
کشتی با چوخه از زندگی مردم خطه خراسان جدا نیست. این ورزش و علاقه مردم خطه خراسان به آن در دنیا کم نظیر است. برای تماشای کشتی با چوخه که به یک سنت در شمال خراسان تبدیل شده‌است. مردم از دورترین روستاها با ابتدایی‌ترین وسایل خود را به گود چشمه زینل‌خان می‌رسانند تا شاهد رقابت بزرگان این رشته باشند. حتی شهر به صورت خود جوش تعطیل می شود. این یک اتفاق نادر در ورزش ایران و جهان به شمار می رود.
چوخه بخشی از زندگی مردم خراسان و فنون آن از ناب‌‌ترین و اصیل ترین فنون کشتی در جهان به شمار می رود که اختصاص به کشتی کشورمان دارد.
وی افزود:
نباید این جشنواره بزرگ ورزشی مورد کم توجهی قرار بگیرد. چرا که در آن هم بُعد قهرمانی و هم بُعد پهلوانی متبلور است و یک مکتب برای ترویج فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی در ورزش به شمار می رود. در کشتی با چوخه و مسابقات آن هم آداب رسوم و سنن قدیمی دیده می‌شود و هم مرام پهلوانی و افتادگی وجود دارد. کشتی با چوخه نباید تنها در ایران یا خطه خراسان محدود شود بلکه لازمه آن جهانی شدن است. هر سال و در این فصل می توان میزبان صدها چوخه کار از کشورهای مختلف به ویژه کشورهای همسایه بود و این مسابقات را می توان با حضور سایر کشورها به میزبانی کشورمان برگزار کرد.
دو فدراسیون جهانی مدعی ثبت جهانی چوخه شده‌اند!
رییس انجمن چوخه کشور ضمن اعلام این مطلب که انجمن چوخه کشور خود را مقید به قوانین و مقررات ورزش کشور می داند که متولی آن بدون تردید وزارت ورزش و جوانان است. انتظار داریم دو فدراسیون جهانی چوخه را تعیین تکلیف کند.
وی ضمن اعلام این درخواست از مقامات عالی و تصمیم‌گیری در وزارت ورزش و جوانان گفت:
در عالم واقعیت، کشتی با چوخه، فدراسیون ملی ندارد و در قالب انجمن چوخه در مجموعه فدراسیون ورزش روستایی، اداره می شود. همچنان بایستی برای توسعه این ورزش در سایر استان‌ها، تربیت مربیان و داوران و برگزاری مسابقات منظم در قالب تقویم ورزشی تلاش کرد. ما امیدواریم که به این ورزش بودجه و اعتبار اختصاص داده‌شود. موضوعی که در طول هشت سال اخیر مغفول مانده است.
وی با ابراز گلایه از انتشار اخبار مربوط به فدراسیون هایی که در داخل کشور هیچ جایگاه قانونی ندارند، افزود: «چوخه»، ورزشی است که فاقد «فدراسیون ملی» است. ولی بر روی کاغذ، «دو فدراسیون مدعی در جهان» دارد؛ یکی فدراسیون جهانی چوخه با سخنگویی محمدرضا ابراهیم آبادی و دیگری فدراسیون جهانی چوخه با سخنگویی فرشاد شادکام است!
رئیس انجمن چوخه کشور در پایان ابراز امیدواری کرد که «وزارت ورزش و جوانان» پاسخ استعلام رسمی فدراسیون ورزش روستایی و انجمن چوخه را بدهد تا «اهالی محترم کشتی با چوخه» بتوانند تکلیف خود را در برابر «فدراسیون های مدعی جهانی!» بدانند. در حالی که همچنان فاقد فدراسیون ملی و حتی انجمن ورزشی مستقل در کشور هستند.
