گردان دژ

گردان 151 پیاده دژ خرمشهر در سال 1349 تاسیس شد. این گردان شامل 5 گروهان ( 4 گروهان تفنگدار و یک گروهان ارکان) بخشی از پوشش نیروی زمینی ارتش از خط مرزی شلمچه تا طلائیه را به عهده داشت و برای انجام این ماموریت به 32 پاسگاه تقسیم گردید.

ماموریت این گردان در زمان درگیری انجام عملیات تاخیری و حفظ خطوط مرزی به مدت 48 ساعت بود. برای کنترل ماموریت این گردان دو پاسگاه یا دژ مرکزی در نظر گرفته شده بود که یکی از آنها در شلمچه و دیگری در کوشک مستقر بود.

فاصله دژ های 32 گانه از همدیگر 3 کیلومتر و استعداد هر دژ هر 14 نفر نیروی انسانی شامل دو نفر افسر یا درجه دار کادر و 12 نفر سرباز که همگی خدمه تفنگ 106 و سلاح های موجود در دژ بودند.

سلاح سازمانی هر دژ یک قبضه تفنگ 106 و یک دستگاه تانک و سلاح سازمانی دژ های مرکزی علاوه بر تفنگ 106 ( حد اقل دو قبضه ) یک دستگاه تانک یک قبضه خمپاره انداز 80 م.م و یک قبضه خمپاره انداز 120 م.م بود و برای هر دژ یک قبضه تیربار کالیبر 50 اختصاص داده شده بود.پس از پیروزی انقلاب نگهداری از تجهیزات و ادوات جنگی به نحو مطلوبی انجام نمیگرفت.به همین خاطر تانکهای موجود در دژ ها اکثرا غیر قابل حرکت و خودرو های مخصوص حمل تفنگ های 106 از کار افتاده و عموما غیر قابل استفاده بود.با اینحال پرسنل مامور به خدمت در دژ ها تمام توان خود را برای آماده سازی یگان و وسایل و تجهیزات موجود در دژ ها به کار میگرفتند.

گردان دژ از شلمچه تا طلائیه قدیم عملا مرزبانی 65 کیلومتر از خطوط مرزی را به عهده داشت.محل دژ مرکزی شلمچه در قبرستان فعلی نزدیک به شلمچه است که عراقی ها پس از اشغال آن باقی مانده ساختمان آن را با خاک یکسان کردند. امروزه جز تعدادی آجر و مقداری باقیمانده از ساختمان آن چیزی باقی نمانده است.

( دژ مرکزی شلمچه به روایت نظامیان و غیر نظامیان و به طور کل همه آنهایی که در دفاع خرمشهر حضور داشتند کانون ایثار و مقاومت بود و مقاومت در این نقطه مقدس سرعت پیشروی نیرو های عراقی را برای ورود به خرمشهر گرفت.)

نحوه خدمت در دژ ها به صورت قرار دادی 48 ساعته بود و هر 48 ساعت یکبار اعضای تیم ها عوض میشدند.

با آغاز تهاجم نیروهای عراقی همه دژ های در مرز وارد عمل شدند و در نهایت پس از حداکثر 3 روز کلیه دژ های در مرز سقوط کردند و دژ مرکزی کوشک توانست به مدت 5 روز در کوشک و حسینیه و جفیر ارتش عراق را به تاخیر بیندازد ولی دژ مرکزی شلمچه الحق حماسه آفرید و به روایت دز مرکزی شلمچه این دژ تا روز دهم شهریور 59 در مقابل عراقی ها ایستادگی کرد.

نویسنده :عسل جعفری فرزانه

استاد : علی اکبر حسنوند

دانشگاه تهران مرکز سوهانک