مغلطه دوگانه کاذب
توضیح مغلطه
اگر شخصی برای اثبات الف اینگونه استدلال کند؛ (گام1) یا الف درست است یا ب (گام2) و سپس شواهدی در جهت ابطال ب ارائه کند (گام3) و نتیجه بگیرد که درستی الف را اثبات کرده دچار مغلطه شده است اگر؛
حالت1: الف و ب بایکدیگر قابل جمع باشند.
حالت2: غیر از الف و ب حالت‌های دیگری مانند ج و د قابل تصور باشد.
راه حل
به طرف مقابل یادآوری کنیم که گزینه‌های دیگری هم وجود دارد. یا نشان دهیم که دوگانه‌ی ساخته شده می‌توانند با یکدیگر جمع شوند.
هشدار
هر دوگانه‌ای دوگانه‌ی کاذب نیست. اگر دوگانه‌ی گفته شده ناسازگار باشند و هچنین تمام حالت‌های مطرح شده را پوشش دهند دوگانه واقعی است.
مثال1
شخصی1:هر کشوری به دنبال منافع خودش است و کسی دلش به حال ما نسوخته، در نتیجه تعامل با کشورهای خارجی به ضرر ماست و باید خودکفا شویم.
توضیح: در این استدلال تصور شده که در تعامل با کشورهای دیگری یا طرف مقابل سود می‌کند و ما ضرر می‌کنیم یا بالعکس. در حالی که تعامل می‌تواند از نوع برد-برد باشد و هر دو طرف سود کنند.
مثال2
شخص1: هر کس مخالف X است یا جاهل است یا نفوذی دشمن.
توضیح: در این مغلطه حالت سوم که X غلط باشد و باور به آن ناموجه باشد در نظر گرفته نشده است.
مثال3
فکر می‌کردم تو آدم خوبی هستی اما به خیریه ما کمک نکردی.
توضیح: این دوگانه غلط است چون دو حالت مطرح شده ناسازگار نیستند. یک نفر می‌تواند آدم خوبی باشد و بنا به دلایلی به خیریه کمک نکند.
از منظر روانشناختی
- در حالی که واقعیت پیچیده است و مدرج، اما مغز صرفه‌جوی ما تمایل دارد پیچیدگی‌های موجود را طوری ساده‌سازی کند که انگار فقط دو گزینه و دو حق انتخاب وجود دارد.
- شخصی که دچار طرحواره‌ها و الگوهای ناکارآمد است رفتارهای بیرون از منطقه‌ی امن خود را بسیار وحشتناک تصور می‌کند. و در این دوگانه‌ی کاذب که در منطقه‌ی امن خود بماند یا به خیال خودش فاجعه رخ دهد، ترجیح می‌دهد به الگوهای طرحواره‌ای دردسرساز خود ادامه دهد.
- شخصی که جهان را سیاه و سفید می‌بیند، به جای اینکه هر فرد را مجموعه‌ای از ویژگی‌های مثبت و منفی ببیند آن‌ها را به دو دسته‌ی خوب و بد تقسیم می‌کند مستعد رفتارهایی با الگوی اختلال مرزی است. در اوایل آشنایی از طرف مقابل یک خیر مطلق می‌سازد و بعد از مدتی که چند ویژگی منفی از طرف مقابل دید و آن اسطوره‌ی ساخته شده در ذهنش خدشه دار شد دیگر در دسته‌ی خوب‌ها جایی برای او وجود ندارد. پس لاجرم او یک دیو است، یک گرگ که تا به حال خود را در لباس گوسفند مخفی کرده بوده است.
- شخصی که دچار کمالگرایی مخرب است در قضاوت کارهای خودش صفر و یکی عمل می‌کند و هر چیزی پایین‌تر از عملکرد ایده‌آل را کاملا بی‌ارزش تلق می‌کند.
- خیلی وقت‌ها در تعاملات اجتماعی شرایط برد-برد را به صورت برد-باخت ادراک می‌کنیم و در این دوگانه‌ی کاذب که یا می‌برم یا می‌بازم قرار می‌گیریم. و برای اینکه بازنده نباشیم تلاش می‌کنیم تا طرف مقابل را شکست دهیم.
- دوگانه‌ی خودی و غیرخودی که منشا بسیاری از جنگ‌ها در طول تاریخ بوده ریشه در یک دوگانه‌ی کاذب دارد. یا با مایی یا برعلیه ما.
