در این بخش به پرسشی پرداخته میشود که درباره آیه ۱۸ سوره فاطر و آیه ۱۱ سوره یاسین مطرح شده است؛ اینکه چرا در این آیات، سخن از انذار مؤمنان آمده است؟
آیا انذار مخصوص کافران نیست؟
وقتی افراد ایمان دارند، مگر نباید به آنان بشارت داده شود نه انذار؟
پاسخ این است که انذار، تنها مخصوص کافران نیست.
در آیه ۱۱ سوره یاسین بهروشنی بیان شده است:
> «إِنَّما تُنذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكر»
یعنی: تو (ای پیامبر) کسانی را بیم میدهی که از ذکر (قرآن) پیروی کنند.
این آیه خود پاسخ روشن پرسش است.
انذار برای مؤمنانی است که پذیرای تذکر و بیدارباش الهیاند.
اما انذارِ کافران چه میشود؟
آن نیز وجود دارد، ولی نکته اینجاست که در این آیه «إنّما» برای حصر اضافی آمده است؛ یعنی برای تأکید بر اینکه این گروه، بیش از همه، از انذار پیامبر بهره میبرند.
نه اینکه فقط و فقط مؤمنان انذار میشوند.
🔹 معنای «خشیت» در این آیات
در ادامه آیه گفته میشود:
> «وَخَشِیَ الرَّحمنَ بالغَیب»
خشیت بهمعنی ترس معمولی نیست.
واژه «رحمان» اصلاً با ترس سازگار نیست.
خشیت یعنی احساس عظمت، فروتنی و هیبت در برابر بزرگی خداوند؛
احساسی که انسان را بیدار و مراقب میکند.
---
🔰 «خَیرُ اُمّة»: بهترین بودن شرط دارد
در آیه مشهور:
> «کُنتُم خَیرَ اُمّةٍ أُخرِجَت لِلنّاس»
این برتری بیدلیل و بدون شرط نیست.
چرا بهترین هستید؟
قرآن علت را بیان میکند:
1. «تَأمُرون بالمعروف» – سبک زندگی شما امر به معروف است؛ همیشگی، نه موسمی.
2. «وَتَنهَونَ عَنِ المنکر» – در برابر زشتیها بیتفاوت نیستید.
3. «وَتُؤمِنونَ بالله» – این کارها را برای خدا انجام میدهید، نه برای حزب، گروه یا منافع شخصی.
یعنی اگر این وظایف را ترک کنید، دیگر خیرِ امّت نخواهید بود.
در ادامه آیه گفته میشود:
> «وَلَو آمَنَ أَهلُ الکِتابِ لَکانَ خَیرًا لَهُم…»
برخی از اهل کتاب ایمان آوردند و به کاروان «خیر امت» پیوستند، برخی نیز خارج ماندند.
---
🔰 چرا امر به معروف و نهی از منکر حیاتی است؟
سه نکته اساسی:
1) عامل بقای دین
پیامبر اکرم(ص) اسلام را آورد و حقیقت را ابلاغ کرد؛
اما عامل حفظ و تداوم دین، امر به معروف و نهی از منکر است.
به همین دلیل سیدالشهدا(ع) نیز نهضت خود را بر همین اصل بنا کرد.
2) پایهی تمدنسازی
جامعهای که نسبت به خیر و شر بیتفاوت باشد، رو به فروپاشی میرود.
خیر امت بودن یعنی ساختن جامعهای سالم، پویا و با نشاط معنوی.
3) نشانه همدلی و مسئولیت اجتماعی
امر به معروف یعنی:
«من به تو اهمیت میدهم.»
نهی از منکر یعنی:
«تو را تنها نمیگذارم که به خودت آسیب بزنی.»
این عمل ریشه در دلسوزی، همفکری، همدردی و تعاون دارد و پایهی هر جامعهی انسانی و رو به رشد است.
---
🔰 جمعبندی پایانی استاد
اسلام با ابلاغ پیام آغاز شد،
و با امر به معروف و نهی از منکر باقی میماند.
جامعهای که این اصل را زنده نگه دارد، زنده و بالنده خواهد ماند.
---
🔰 منبع
🔹 منبع: برنامه پرسمان قرآنی – رادیو معارف
🔹 ساعت پخش: مطابق جدول برنامههای رادیو معارف
🔹 دریافت کامل برنامه: از سایت ایرانصدا قابل شنیدن و دانلود است.
اگر خواستید، همین متن را براهم قالببندی میکنم.
