مغز ما بر اساس مکانیسم رنج و لذت کار می کنه . به کارهایی که از نظرمون نتیجه مثبت دارن پاداش (حس خوب) و اونهایی که به نظرمون نتیجه منفی دارن جریمه (حس بد)در نظر می گیره.مغز این کار رو با ترشح دوپامین در فضای بین سیناپسی نورون ها(سلول های عصبی) انجام میده . افزایش دوپامین احساس سرخوشی و لذت و کاهش سریع اون احساس اندوهرو ایجاد میکنه.این فرایند مغز رو به سمت انجام هر چه بیشتر فرایندهای لذت بخش سوق می ده.اکثر مواد مخدر و روان گردان با افزایش سریع دوپامین این احساس خوشی رو ایجاد می کنند و با پایین آمدن سطح آن احساس اندوه و خماری رو حاصل میشن.
وقتی مرتب این فرآیند تکرار میشه مغز همون سطح دوپامین زیاد رو میخواد و فرد رو وادار به تکرار اون عمل می کنه که ما بهش می گیم اعتیاد.
خصوصیت دوپامین تاثیر ناگهانی و سریع و احساس لذت شدید و فروکش کردن آن در زمان کوتاه است .تمام فعالیت هایی که به سرعت احساس خوشی می دهند مثل مصرف مواد مخدر،الکل، شرکت در مهمانی ،دیدن متناوب تصاویر سریع در اینستاگرام،خرید یک کالا و از همه مهم تر احساس موفقیت شغلی یا موفقیت در یک آزمون به چرخه دوپامین مربوط می شود.در هر یک از موارد ذکر شده شخص سعی می کنه اون رو تکرار و تکرارکنه و این موضوع می تونه کل مسر زندگیشو در اختیار بگیره .
ارتباط موفقیت با دوپامین:
موفقیت یعنی شما از گروهی از اشخاص که آنها را نزدیک به شرایط خود می بینید بالاتر قرار بگیرید . خواه از نظر مالی ، شغلی ، زیبایی و ...
حالا وقتی که شما موفقیتی کسب می کنید ترشح دوپامین به شما احساس سرخوشی میده . و شما رو مجبور می کنه که سعی کنید موفقیت دیگه ای کسب کنید. تا اینجای کار همه چی خوبه اما چندتا ایراد در این قضیه هست.
اول اینکه سطح دوپامین زود فروکش می کنه و مغز شما بزودی در حالت حسرت نبود اون حالت فرو می ره .
دوم اینکه کاهش سطح دوپامین که خیلی زود اتفاق میوفته به شخص حالت بی قراری میده که اجازه نمی ده شما از طریق یک فعالیت مداوم و پیوسته به سمت موفقیت حرکت کنید چون مغز افزایش دوپامین سریع و فوری می خواد .این موضوع خصوصا جلوی آموزش مهارت ها رو می گیره چون که یادگیری مهارت و تحصیل فرایند های تدریجی و دراز مدت اند.بنا براین همچین شخصی مرتب این احساس رو داره که این مسیر فایده نداره و باید کار دیگه ای رو برای رسیدن به موفقیت انجام بدم . این موضوع باعث میشه که در آخر تو هیچ کاری موفق نشه و همه فعالیت هاش نیمه کاره بمونه.
سوم اینکه فرایند های مربوط به دوپامین استرس زا هستند و سطح تمرکز رو پایین میارن. در نتیجه به شخص اجازه نمی دن روی کارش یا موضوعی که داره آموزش می بینه تمرکز کنه و این موضوع خود به تنیجه نگرفتن می انجامه.
سوم اینکه مغز این افراد به شدت نتیجه گرا است . یعنی شخص هر کاری می کنه حتی در روابط شخصی
به این فکر می کنه که نتیجه چی می شه و چه حاصلی داره و در نهایت اون کار چطور به ترشح دوپامین کمک می کنه . مثلابه این فکر میکنه که انجام این کار یا دوستی با فلان شخص چقدر منو به پول و امکانات میرسونه .این مورد باعث میشه که مرتب احساس کنه که در مسیر موفقیت قرار نداره و باید مسیرش رو عوض کنه.
ارتباط پول با دوپامین چیه :
پول چیزیه که شما می تونید باهاش به لذت های فوری دست پیدا کنید . در یک کنسرت شرکت کنید ، چیزای جدید بخرید، به مسافرت برید و از همه مهمتر و سمی تر به شما کمک می کنه که از هم تراز های خود بالاتر برید و احساس موفقیت کنید.اینها همه دوپامینی هستند.به همین دلیله که اکثر مردم در هر سطحی از رفاه دیوانه وار بدنبال پول هستند!
ارتباط تحصیل با دوپامین :
در مدارس و دانشگاه ها سیستم ارزشیابی آزمون و نمره ،مغز بچه ها رو به این ساختار پاداش و جریمه که کاملا دوپامینیه عادت میده . بعضی که توان رقابت درسی تو خودشون نمی بینن مسیرهای دیگه ای رو انتخاب می کنن و بقیه خصوصا موقع آزمون های اصلی تحصیلی مثل کنکور و آزمون زبان آیلتس و گرفتن مدرک تحصیلی خاص به شدت نا آرام میشن و اضطراب و نگرانی از نتیجه کل فعالیت تحصیلیشون رو تحت تاثیر قرار میده.تمرکزشون رو پایین میاره ، یادگیری کاهش پیدا می کنه و اضطراب نتیجه باعث میشه در آزمون مورد نظر نتیجه نگیرن. کلاس خصوصی و معلم خصوصی و آموزش مهارت در ورکشاپ های کوچک این اضطراب دانش آموز یا هنرجو رو که در اثر مقایسه با هم کلاسی ها ایجاد میشه رو تا حدودی از بین می بره.
حالا در نظر بگیرید که کسانی هستند که در این چرخه اعتیاد به دوپامین قرار ندارند. با آرامی مهارت های لازم را کسب می کنند.از این شاخه به اون شاخه نمی پرند. کمتر به نتیجه فکر می کنند و به مسیری که در اون قرار دارند اطمینان می کنند و آهسته و پیوسته و اصولی پیش می روند.عجله ای برای موفق شدن ندارند و از مسیر پیشرفت تدریجی خود لذت می برند. این ها همون قهرمان ها و افراد موفق انگشت شمارند که در مسابقه با معتادین به دوپامین براحتی پیروز شده اند. پیروزی در مسابقه با معتادها ساده است. فقط باید سالم باشید.همین.
