ارتکاب جرم در نزدیکان و تاثیرات مخرب آن بر خانواده ها

به نام خداوند آگاهی

ارتکاب جرم در نزدیکان و تاثیرات مخرب آن بر خانواده ها

فروشگاه دوره های درمانی – ذهن درمانی۱ (zehndarmani1.ir)

نویسنده : روانشناس زهرا رضایی

تعریف جرم:

عده ای از حقوق دانان معتقدند که نقض قانون هر کشوری در اثر عمل خارجی در صورتی که انجام وظیفه یا اعمال حقی آن را تجویز نکند و مستوجب مجازات هم باشد، جرم نامیده می شود.

عوامل بروز جرم:

عوامل مختلفی در بروز جرم می تواند تأثیرگذار باشد که تعداد یا میزان اهمیت هر یک از این عوامل در جوامع گوناگون به دلیل وجود تفاوت های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی متفاوت است. این عوامل را در یک تقسیم بندی کلی، می توان به سه دسته تقسیم نمود:

۱) عوامل فردی یا زیستی از قبیل جنسیت، سن ، زمینه های ارثی و ساختار بدنی.

۲) عوامل روانی ازقبیل اختلال روانی ،بدبینی،پرخاشگری،زودباوری وترس.

۳) عوامل اجتماعی از قبیل خانواده نابسامان، ناسازگاری والدین گروه مرجع، مهاجرت و مطبوعات.

تأثیرات ارتکاب جرم بر خانواده:

از آن جایی که خانواده اولین پایگاه بستر ساز رشد جسمی ،روانی و اجتماعی شدن هر فرد در جامعه می باشد.بنابر این ارتکاب جرم توسط یکی از اعضای خانواده به خصوص والدین می تواند تأثیرات عمیق روانی ،عاطفی ،شخصیتی و اجتماعی و اقتصادی را برای اعضای خانواده به دنبال داشته باشد.

مطالعات نظری و پژوهش های میدانی موید آن است که جرم تاثیر منفی بر دوام و کارکرد نهاد خانواده داشته و ضمن تضعیف بنیان خانواده در نهایت در بسیاری از موارد منجر به فروپاشی آن می شود. این واقعیت از دید آموزه های جرم شناختی به دلایل زیر قابل تبیین است.

۱- ارتکاب و تکرار جرم موجب رسوخ فرهنگ بزهکاری در شخص مرتکب می شود.

گروه های مختلف بزهکاری دارای خرده فرهنگ های خاص در میان خود هستند که این خرده فرهنگ ها غالباً با فرهنگ عمومی جامعه و فرهنگ رایج در میان افراد غیربزهکار، همخوانی و تطابق ندارد.

تفاوت خرده فرهنگی شخص بزهکار با سایر اعضای خانواده، بتدریج موجب شکاف و فاصله گرفتن آنان از یکدیگر می شود

جدایی و فروپاشی ارتباط خانوادگی شخص بزهکار با سایر اعضای خانواده کلید می خورد.
۲- ارتکاب جرم و تعقیب و دستگیری مرتکب بتدریج موجب بدنامی وی در میان سایر افراد جامعه می شود.

این بدنامی لاجرم به سایر اعضای خانواده نیز نسبت داده می شود و ممکن است به سایر اعضای خانواده نیز برچسب همدستی یا معاونت در ارتکاب جرم زده شود.

تحمل چنین برچسب هایی برای اعضای غیربزهکار خانواده بسیار دشوار است و پس از مدتی ناچار می شوند برای خاتمه دادن به این حرف و حدیث ها، ارتباط خود را با فرد بزهکار قطع کنند.

این قطع ارتباط در میان زوجین به صورت طلاق و در میان سایر اعضای خانواده با قطع رابطه و سردی و بی محلی و طرد عاطفی، احیاناً فرار از خانه یا طرد شخص بزهکار از خانواده صورت می گیرد.
۳- یکی از آثار گرایش به جرم و ارتکاب آن تغییر سبک زندگی است.

بزهکاران بتدریج بر اثر پیامد های ناشی از جرم، سبک زندگی خود را تغییر داده و رفتار های فردی و اجتماعی جدیدی را از خود بروز می دهند. به عنوان مثال ثروت بادآورده ناشی از ارتکاب جرائم یقه سفیدی و جرائم اقتصادی، موجب گرایش فرد بزهکار به ولخرجی و ریخت و پاش های خارج از رویه می شود.

ضمناً اعتیاد نیز موجب بدخلقی و گوشه گیری فرد بزهکار شده و پس از مدتی شخص معتاد از نظر بهداشتی و وضع ظاهری بسیار تنزل پیدا می کند.

یا این که ترس از تعقیب پلیس بسیاری از بزهکاران را به اختفای روزانه و تردد و زندگی شبانه می کشاند.

چون گمان می کنند که در تردد شبانه امکان دستگیری و شناسایی آنان کمتر است و...
این تغییر سبک زندگی، غالباً به مذاق سایر افراد خانواده خوش نمی آید و آنان حاضر نمی شوند زندگی سالم و عادی خود را با سبک جدید ناخوشایند عوض کنند

همین امر پس از مدتی تحمل زندگی مشترک یا زندگی در کنار شخص بزهکار را برای سایرین دشوار می سازد و این امر موجب فروپاشی خانواده می شود.

جرم به خصوص جرم والدین وضعیت امرار معاش خانواده ، روابط اجتماعی اعضای خانواده ، وضعیت کنترل اجتماعی فرزندان ،تمایل فرزندان به رفتار بزهکارانه و بیگانگی اعضای خانواده از خود و دیگران را تحت تأثیر قرار می دهد.

فشار روانی دائمی از مشکلات خانواده هایی است که دارای فرد مجرم هستند .

افسردگی ،اضطراب و ناامیدی در چنین خانواده هایی گزارش می شود.این خانواده ها احترام و عزت نفس خود را از دست داده .به دلیل احساس حقارت و سرخوردگی از فعالیت های اجتماعی کناره می گیرند .آن ها به دلیل بدنامی از این که در جمع باشند نگرانند و کناره گیری از جمع و انزوا را اختیار می کنند.(لواسانی ،۱۳۸۸،ص۷۴)

خانواده ای که یکی از والدین مجرم است ،دچار نابسامانی می شود و خانواده های نابسامان در اختلال شخصیتی و رفتاری فرزندان نقش به سزایی دارند.

فرزندان چنین خانواده هایی افراد ناتوان و بدبین و بدگمان خواهند بود.تحقیقات نشان داده که ۵۰ درصد چنین فرزندانی از زندان و بزهکاری سر در می آورند.

لغزش و جرم والدین از بابت بدآموزی و تقلید فرزند و احساس شرمساری فرزندان عامل مخربی در تربیت محسوب می شود.(قائمی ۱۳۷۸،ص۶۰)

پیشینه قضائی و محکومیت به علت جرایم مختلف و دیدن صحنه های تاثیر گذار دستگیری و جلسات محاکمات و بلاخره ملاقات پشت میله های زندان ،سبب اختلال عاطفی و روانی در اعضای خانواده می گردد.

یکی از اثرات سوء روانی و البته اجتماعی جرم والدین و زندانی شدن آن ها بروی فرزندان تغییر در سرپرستی است.

با زندانی شدن والدین ،احتمال تغییر سرپرست خانواده افزایش می یابد.در صورت زندانی شدن پدر ،امکان طلاق مادرو ازدواج مجدد او و اگر مادر مسئولیت فرزندان را برعهده نگیرد،معمولا خویشاوندان مسئولیت فرزندان را عهده دار می شوند که باز هم تغییر در سرپرستی و بروز مشکلات مربوط به خود است.

هم چنین در صورت مجرم بودن مادر احتمال تغییر در سرپرستی به مراتب بیشتر از حالت قبل است.برای پدران به دور از همسر ،نگهداری فرزندان ظاهرا دشوارتر است و لذا یا با ازدواج مجدد فرزندان دارای نامادری شده که ان هم قصه ای طولانی دارد و یا فرزندان رها شده و سرپرستی به خویشان و اطرافیان یا بهزیستی موکول می شود.(عبدی ۱۳۸۱)

فرزندانی که والدین آن ها مرتکب جرم شده و در زندان هستند از لحاظ روانی و شخصیتی دچار مشکلاتی می گردند ، در بزرگسالی نمی توانند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کرده و به عنوان یک عضو دارای روابط اجتماعی سالم و سازنده شود.

در واقع از آن جا که منش ،شخصیت و وضع روانی بروی همه کارکردها و جنبه های زندگی و حیات تأثیرگذار است ، بروز و وجود مسأله و ضعف یا کاستی در جنبه های روانی و شخصیتی موجب ابعاد اجتماعی می گردد.

وجود مجرم در خانواده به خصوص والدین با عث می شود افراد از لحاظ پذیرش اجتماعی در بین همسالان ،هم مدرسه ای ها و سایر موقعیت های اجتماعی با مشکلات عدیده ای روبرو می شود و همواره احساس حقارت و شکست ،سرخوردگی ، خودکوچک بینی و خودپنداره منفی را با خود حمل می کنند و تمامی روابط اجتماعی و انسانی شان را تحت الشعاع قرار می دهد .این افراد در پدیده جامعه پذیری دچار اختلال و آسیب می شوند.(آقابخشی ،۱۳۷۸،ص۵۰)

این افراد به دلیل نداشتن آرامش روانی و محیط امن در خانواده پیشرفت تحصیلی کمی دارند و افت تحصیلی و ترک تحصیل زودرس دارند.(نوابی نژاد ،۱۳۷۱)

تاثیر گذاری اورژانس اجتماعی (مداخلات روانی ـ اجتماعی )

عدم تشکیل پرونده قضایی :

یکی از مهم ترین کارکردهای مداخلات روانی ـ اجتماعی کمک به کاهش تشکیل پرونده های قضائی است که این مسئله در کاهش افراد دارای سوء پیشینه کمک می کند .اگر فردی دارای سوء پیشینه قضائی باشد در بسیاری از مواقع فرصت هایی را از دست خواهد داد و شاید حتی نتواند از حقوق خود دفاع کند ویا از حقوق عادی خود بهره مند شود .ضمن این که افراد دارای سوء پیشینه در خانواده و جامعه پذیرش نخواهند شد که این مسئله می تواند در آینده برای آن ها مشکل ساز باشد.

تسهیل در توانمند سازی :

از آن جا که مهم ترین هدف اقدامات انجام شده در زمینه افراد درگیر جرایم و آسیب های اجتماعی ، زمینه سازی برای برگشت آن ها به زندگی سالم و مستقل است ، از طریق مداخلات اجتماعی بهتر می توان به این هدف دست یافت ، چرا که در چنین شرایطی اعتماد به نفس افراد بالا خواهد رفت ، خانواده هایشان آنان را بیشتر و بهتر باور خواهند کرد و جامعه بستر مناسب را برای ورود آن ها به محیط اجتماعی و داشتن زندگی مستقل فراهم می کند.

فروشگاه دوره های درمانی – ذهن درمانی۱ (zehndarmani1.ir)

پرهیز از بر چسب زدن :

یکی از مهم ترین ویژگی های مداخلات اجتماعی که توسط مددکاران صورت می گیرد ، این است که از بر چسب زدن افراد جلوگیری می شود و عدم برچسب زدن فرصت مناسبی است تا با کمک متخصصان حوزه روانی ـ اجتماعی ، راه بهتر زندگی کردن را بیاموزند.این مسئله می تواند زمینه را برای ورود آن ها به زندگی سالم تر فراهم کند.

ارتقای سلامت روانی افراد :

استفاده مردم از خدمات روانشناختی فرصت مناسبی را در اختیارشان قرار خواهد داد تا با بهره گیری مناسب از دانش روانشناسی مهارت های لازم را برای زندگی اجتماعی و مقابله با مشکلات کسب کنند و بتوانند در مواقع لزوم از این مهارت ها جهت پیشگیری از ارتکاب جرم یا آسیب اجتماعی استفاده کنند یا در جهت ارتقای کیفیت زندگی خود بهره گیرند.

بدون شک افرادی که از سلامت و بهداشت روانی بالاتری برخوردار هستند ، کمتر از دیگر افراد درگیر جرایم و آسیب های اجتماعی خواهند شد.

حل مشکل خارج از محیط های انتظامی ـ قضائی ، جمله « پایم هنوز به کلانتری باز نشده است » جمله ای آشناست که ناشی از باور مردم است، در تحلیل کارشناسی می توان گفت که رغبت مردم برای حل مشکلاتشان در خارج از محیط های قضائی ـ انتظامی بیشتر از این محیط هاست .با توجه به وجود این تصورات و باورها ضرورت دارد از منابع اجتماعی برای حمایت از افراد استفاده شود.

در نظام ارائه خدمات اجتماعی بیش از این که متخصصان روانی ـ اجتماعی(پزشک ، پرستار ،مددکار اجتماعی ، روانشناس و کارشناس حقوقی و.....) به دنبال پیدا کردن مقصر باشند ، بیشترین سعی شان بر این است که بررسی کنند از چه راه هایی می توان زمینه سازش و بازگشت افراد به زندگی و جامعه را فراهم کرد.(دستورالعمل برنامه اورژانس های اجتماعی ۱۳۸۶)

روان درمانی برای مجرمینی که دارای اختلالات خلقی و نوروتیکی هستند، مؤثر است .

این فرآیند فرد را در تحقق سازگاری های عاطفی و راحتی و ارامش و برخورداری از روابط صحیح و رضایت بخش اجتماعی یاری می دهد . (اسلامی نسب ۱۳۷۴،ص ۲۹۱)

به بیان دیگر روان درمانی ، درمان ناسازگاری های شخصیت یا بیماری های روانی است به کمک شیوه های روان شناختی.

روان درمانی به دو نوع انفرادی و گروهی تقسیم می شود، شیوه های روان درمانی انفرادی به روانکاوی ، درمان اکتشافی ، خواب درمانی و روان درمانی حمایتی ، رفتار درمانی و روش های شناختی ـ رفتاری تقسیم می شود.

با استفاده از روان درمانی گروهی می توان تعداد بیشتری از زندانی را در هر ساعت مورد معالجه قرار داد.روان درمانی شامل پسیکودرام یا تأتردرمانی و خانواده درمانی می باشد.(ستوده و همکاران ۱۳۸۷،ص۲۲۵)

خانواده نقش بسزایی در اصلاح مجرم و جلوگیری از تکرار جرم دارد .به طوریکه نتایج بررسی های رابطه بین رابطه خانوادگی نشان داده که مجرمین زندانی شده که علاقه خانوادگی خود را حفظ کرده اند در مقایسه با زندانیانی که در حفظ علاقه خانوادگی ناکام بودند موفقیت پس از آزادی داشتند.

بررسی های مرکز تحقیقات جرم شناسی آکسفورد نشان داده که کیفیت مطلوب رابطه مجرم با خانواده و احساس خرسندی از روابط خانوادگی عامل مؤثری در ترک خلاف در زندانیان است.(زارع ۱۳۷۸،ص ۵۵)

احتمال دارد که فرد بزهکار در محیط زندگی خود با پدیده توهین مواجهه شده باشد؛ تغییر روش برخورد می‌تواند در بازیابی شخصیت مجرم کمک کند و او را به‌آغوش زندگی برگرداند.

ابراز محبت و مهر ورزی یکی از اثرگذارترین اقدام در این زمینه می‌باشد. به‌اعتقاد کار شناسان نقطه مقابل محبت خشونت است؛ به دلیل این که ترک محبت منجر به ‌بغض می‌گردد، ولی اثر محبت احساس نرمی و اثر بغض ، خشونت و سختگیری می‌باشد. (مطهری۱۳۸۴،ص۷۴۵)

فروشگاه دوره های درمانی – ذهن درمانی۱ (zehndarmani1.ir)

آدرس سایت www.zehndarmani1.ir

کانال تلگرامt.me/ZahraRezaeiPsychology

کانال روبیکا@ZahraRezaeiPsychology1

پیج اینستاگرامmoshavere_ravan

خوشحال میشم نظراتتون رو در مورد مطالب فوق در قسمت نظرات کاربران بفرمایید و من رو در بهتر و مفید تر کردن سایت یاری کنید ممنون از توجهتون