همه زوجها گهگداری با تعارض و مشکل مواجه میشوند. گاهی این بحثها به مرور زمان حل میشوند و گاهی تاثیر منفی آنها همیشه در رابطه باقی میماند. مشاوره زوج درمانی یکی از ابزاری است که میتواند به حل تعارضات زناشویی کمک کند و برخی به عنوان راه حل قطعی و برخی به عنوان تلاش بیهوده آن را میبینند. در این مقاله بررسی میکنیم مشاوره زوج درمانی چیست؟ چه فوایدی دارد و چطور بر رابطه زناشویی تاثیر میگذارد و آیا اصلا موثر است؟
مشاوره زوج درمانی نوعی گروه درمانی است که شامل زن و شوهر و گاهی فرزندان میشود. مشاوره زوج درمانی اشکال مختلفی دارد و نظریههای مختلف روانشناسی دید متخلفی نسبت به آن دارند و همین باعث میشود رویکردهای درمانی مختلفی برای مشاوره زوج درمانی وجود داشته باشد.
بسیاری از متخصصین سلامت روان معتقدند مشاوره زوج درمانی دشوارترین نوع مداخله درمانی است. زوجین علیرغم علاقه نسبت به یکدیگر، خشم، ناراحتی و نگرانی زیادی نسبت به یکدیگر و رابطه دارند و این تعارضات باعث میشود تا این جلسات هم برای متخصص و هم برای زوجین بسیار دشوار باشد. این دشواری مخصوصا وقتی بیشتر میشود که یکی از زوجین یا هر دو، مشاور یا روانشناس را به چشم قاضی در دعواهای خود ببینند.
هدف اصلی مشاوره زوج درمانی، برطرف کردن مشکلات و حل تعارضات و برگرداندن رابطه به مسیر سالم است. این کار به جز با درک یکدیگر در این جلسات ممکن نیست و به همین دلیل رفتار تدافعی یا تهاجمی زوجین باعث بهم برخوردن نظم جلسات و خارج شدن آن از ریل میشود.
نکته مهم دیگر درباره مشاوره زوج درمانی این است که این جلسات صرفا طی دعواها و بحثهای زوجین موثر نیست؛ بلکه حتی زوجهایی که مشکلات اساسی یا پیچیده با یکدیگر ندارند نیز میتوانند با یادگیری مهارتهای حل تعارض و حل مسئله از فواید آن بهره ببرند. به بیان دیگر، مشاوره زوج درمانی به عنوان پیشگیری بسیار موثرتر از درمان است.
همانطور که گفته شد، صاحب نظران روشها و رویکردهای متفاوتی نسبت به رابطه زناشویی و مشاوره زوج درمانی دارند. این مسئله باعث میشود تا تکنیک و رویکردهای مختلفی در مشاوره زوج درمانی وجود داشته باشد. رایجترین رویکردها شامل این موارد میشوند:
مانند تراپی و درمان اختلالات یا مشکلات مختلف، مشاوره زوج درمانی نیز با کمک نظریههای مختلف قابل انجام است. به طور کلی راه حل درست یا اشتباهی وجود ندارد و هر کدام از این رویکردها در شرایط خاصی گزینه بهتر نسبت به بقیه هستند.
برای مثال در بسیاری از موارد نگرانی بیش از حد زوجین نسبت به یکدیگر است که تعارضات زناشویی را ایجاد میکند. فرد تلاش میکند تا از رفتار یا سکوت همسر خود معنایی استخراج کند و بر اساس ذهنیت خود واکنشی نشان میدهد. یا وقتی یکی از طرفین برای رضایت یا جلوگیری از تعارض مشکلات را پنهان میکند یا نظر واقعی خود را بروز نمیدهد مشکلات بزرگی ایجاد میشود. در این شرایط، شناخت رفتار درمانی و اصلاح الگوی فکری زوجین موثر خواهد بود.
از طرف دیگر، رویکرد گاتمن بر انتقاد، وقت گذرانی، دوری جویی و رضایت زناشویی توجه دارد. این روش بر اساس پژوهشهای گسترده طی سالها و بر اساس مشکلات رایج زوجها شکل گرفته است. به بیان سادهتر رویکرد گاتمن بر مشکلات رایج تمرکز کرده و با روشهایی که معمولا پاسخگو هستند، تلاش میکند تا مشکلات را برطرف کند.
درمان مبتنی بر عاطفه، تمرکز دوچندانی بر احساسات و عاطفه زوجین در رابطه دارد. احساسات نقش پررنگی در رابطه زناشویی دارند و میتوانند یک رابطه با مشکلات زیاد را سرپا نگه دارند. در این روش هدف این است که با آموزش مهارت کنترل احساسات منفی و بهره بردن از احساسات مثبت، رابطه پرباتر شود.
از طرف دیگر درمان مبتنی بر راه حل، فقط بر مشکلات و حل آنها تمرکز دارد. مشکلات مالی، عدم تفاهم درباره مسائل کوچک و بزرگ و همه این موارد مورد بحث قرار میگیرند و هدف بر آن است که زوجین به نتیجهای برسند که هر دو رضایت کامل نسبت به آن دارند.
روانشناسی مثبت گرا نیز با بهره بردن از نظریهها و ایدههای این نظریه تلاش میکند تا رفتارها و باورهایی مثل خوش بینی، خوشحالی، خلاقیت و امید را در افراد تشدید کند و به این شکل توانایی زوجین برای مدیریت زندگی زناشویی را بهبود دهد.
در نهایت، توجه به استفاده از رویکردهای مشخص در جلسات درمانی اهمیت زیادی ندارد. هیچ کدام از رویکردها به اندازهای کامل نیستند که بتوانند به تنهایی پاسخگوی همه مشکلات باشند. به همین متخصصین سلامت روان معمولا مسائل مختلف را با رویکردهای مختلف بررسی میکنند.
بر اساس آمار ارائه شده توسط مجله فوربس، مشاوره زوج درمانی در 70 درصد از موارد تاثیر مثبت دارد. به این معنای که 70 درصد از زوجهایی که به مشاوره زوج درمانی مراجعه میکنند، از مهارتهای آموخته شده و زمانی که برای آن گذاشتهاند رضایت دارند و از تعارضات بیشتر جلوگیری شده است.
مشاوره زوج درمانی در حل کردن مشکلات عمیق، پیچیده و قدیمی شاید خیلی موثر نباشد؛ اما مراجعه به مشاوره زوج درمانی قبل از پیچیده و عمیق شدن این مشکلات، قطعا میتواند از تشدید آنها جلوگیری کند. در بخش بعدی مزایای مشاوره زوج درمانی را بررسی خواهیم کرد.
مشاور زوج درمانی دادگاهی برای صدور رای درباره دعواهای شما نیست، بلکه برای آموزش مهارتهایی طراحی شده است که به شما اجازه میدهند از تعارض و مشکلات دور بمانید:
ارتباط سازنده: بسیاری از مشکلات رایج به دلیل ناتوانی زوجین در برقراری ارتباط بوجود میآیند. با یادگیری مهارت برقراری ارتباط سازنده و سالم، زوجین قادر خواهند بود تا در مواجهه با مشکلات درباره آنها صحبت کنند و این گفتگو به سمت خشم و بحث نرود.
همانطور که گفتیم همه زوجها گه گداری با تعارض مواجه میشوند. دو نفر همیشه و در همه موارد باهم موافق نیستند. گاهی این تعارضات بیاهمیت هستند اما گاهی میتوانند بر سرنوشت رابطه تاثیر بگذارند. مهارت حل تعارض به شما کمک میکند تا در صورت مواجهه با مشکلات بتوانید با آرامش و موثر آن را برطرف کنید.
وقتی در دریای مشکلات غرق هستیم، قدردانی و توجه به جوانب مثبت یکدیگر و زندگی دشوار میشود. توجه به جوانب مثبت به معنای چشم پوشی بر نقاط ضعف و مشکلات نیست اما این کار به شما اجازه میدهد تا توانایی بیشتری برای کارکردن بر نقاط ضعف داشته باشید.
همه ما عادات و رفتارهای ناسالمی داریم که میتواند برای همسرمان آزاردهنده یا اذیت کننده باشد. از طرفی ماندگاری این رفتارها به دلیل عدم وجود ارتباط سالم است اما گاهی نیز باید برای حذف این رفتارها فعالانه تلاش کنیم.
در زندگی زناشویی تصمیمات بزرگی وجود دارند که میتوانند حیاتی باشند و زوجین باید با کمک یکدیگر به یک جواب برسند. در بسیاری از موارد این پروسه میتواند استرسزا و تنشزا باشد. ساخت یک پروسه ثابت برای تصمیم گیری به زوجین کمک میکند تا تصمیمهای دوتایی بهتری بگیرند که هر دو نسبت به آن رضایت دارند.
عشق و علاقه عمیق همیشه همراه خود احساسات منفیای مثل حسادت، ترس از دست دادن یا حتی شک و شبهه نسبت به علاقه همسر دارد. این احساسات منفی و آسیبزا، به نوعی ماحصل این علاقه عمیق هستند اما زوجین باید توانایی کنترل و حذف آنها را داشته باشند تا یک رابطه سالم و آرام داشته باشند.
به طور کلی توصیه میشود تا همه زوجین حداقل یکبار در ماه به مشاوره زوج درمانی مراجعه کنند. این کار به نوعی شبیه به بیمه کردن رابطه است چون با یادگیری مهارتهای مهم و ضروری زندگی زناشویی، در مقابله با چالشها آماده خواهید بود.
علاوه بر این، گاهی مراجعه به مشاوره زوج درمانی برای بقا رابطه ضروری است. در ادامه نشانههایی را بررسی میکنیم که به نوعی زنگ خطر زندگی زناشویی به حساب میآیند:
به طور میانگین، زوجین دو سال بعد از شروع مشکلات خود به مشاوره زوج درمانی مراجعه میکنند. به بیان دیگر اکثر زوج هایی که به مشاوره زوج درمانی مراجعه میکنند، رابطهای ندارند که بازسازی یا ترمیم شود! با این وجود 70 درصد از این افراد جلسات را با رضایت ترک میکنند.
بر اساس آمار، 79 درصد از مردان معتقدند که همسرشان با مشاوره زوج درمانی موافق است در حالی که فقط 66 درصد از زنان معتقدند همسرشان با زوج درمانی موافق است. از طرف دیگر فقط 52 درصد از زوجهایی که هیچوقت به مشاوره زوج درمانی نرفتهاند با مراجعه موافقاند.
در نهایت، همانطور که اشاره شد، بسیاری از افراد اصلا علاقهای به مراجعه به مشاوره زوج درمانی ندارند. متخصصین بر این باورند که زاویه دید و نوع نگاه افراد نسبت به جلسات درمانی بر نتیجه آن تاثیر گذار است. به همین دلیل توصیه میشود تا دعوت به این جلسات طوری باشد که فرد مخالف، حالت تدافعی نگیرد. برای مثال در صورتی که بعد از بحث و درگیری این پیشنهاد داده شود میتواند واکنش تدافعی را ایجاد کند اما اگر به عنوان هدفی برای شناخت بهتر یکدیگر و بهبود کلی رابطه به آن اشاره شود احتمال قبول این دعوت بیشتر و حالت تدافعی کمتر میشود.
مشاوره زوج درمانی نوعی گروه درمانی است که هدف آن حل تعارضات با آموزش مهارتهای موردنیاز به زوجین است. به بیان دیگر، این متخصص نیست که مشکلات را برطرف میکند بلکه متخصص با آموزش مهارتهای موردنیاز، به زوجین توانایی حل مشکلات را میدهد. مراجعه به مشاوره زوج درمانی برای یادگیری مهارتهای ضروری به همه زوجها توصیه میشود.
منابع:
