یکی از موضوعات مهم درشطرنج که بسیار کلیدی میباشد تمرکز در بازی شطرنج و چگونگی رسیدن به آن می باشد.
کتاب های خود آموز راه هایی برای افزایش سطح تمرکز شطرنجبازان ارائه می دهند، بنا به تجربه شخصی هر کس باید با آزمایش و خطا تکنیکی مناسب برای خود انتخاب کند.
یک داستان قدیمی متد روسی نگاه کردن به دریا را توصیف می کند که در این متد می توان با نگاه کردن به امواج دریا به آرامش خوبی قبل از هر بازی دست یافت . تمرکز روی یک محرک برای یک دوره پایدار زمانی در واقع نوعی مدیتیشن محسوب می شود .
بعضی از نوابغ جوان روسی عادت دارند در زمان مربوط به حرکت خودشان به جای نگاه کردن به صفحه شطرنج به سقف خیره شوند ! بازیکنان زیادی از این روش تقلید کرده اند ولی متاسفانه این روش یکطرفه عمل می کند ! به این معنی که : نوابغ جوان روسی ممکن است به سقف خیره شوند ولی خیره شدن به سقف کسی را به یک نابغه جوان روسی تبدیل نمی کند !
یک تکنیک معروف برای تقویت تمرکز روش کوتوف است که آنالیز پوزیسیونهای پیچیده درزمان معین بدون حرکت دادن مهره ها را مثل زمان مسابقه واقعی توصیه می کند .
ایده های دیگری برای افزایش سطح تمرکز بر اساس روشهای مصنوعی ضد عوامل مزاحم تمرکز وجود دارند مثل حلقه کردن دستها دور صورت برای باریک کردن میدان دید و استفاده از گوش گیرهای کوچک برای کم کردن صداهای مزاحم.
روش مفید دیگر حاضر شدن سر میز مسابقه مدتی قبل از شروع آن است به منظور ساختن پروسه تمرکز قبل از شروع بازی .
تعداد زیادی از شطرنجبازان متد تغییر نوع تمرکز را از حالت عمیق و طولانی در زمان مربوط به حرکت خودشان به حالت سریع و سطحی و با ملاحظات کلی در زمان حرکت حریف تمرین میکنند .
البته بازیکنانی نیز هستند که در زمان حرکت حریف راحت تر و موثرتر می توانند تمرکز کنند .
تمرین در کنار عوامل مزاحم مثل گرما و رطوبت و یا کسی که سر میز غذا میخورد و موزیک گوش خراش و مانند آن، بعنوان مثال میخاییل بتوینیک در این مورد از حریف هایی برای تمرین استفاده میکرد که روی میز سیگار میکشیدند !
استفاده از محرکهای صوتی و فیزیکی در زمانی که به تمرکز قوی نیاز داریم مثل دستورات شرطی کننده ای که به خودمان می دهیم : آرام باش، دقت کن، و یا نیشگون گرفتن خود !
تکرار اعمال دوره ای ثابت مثل بلند شدن از میز و کشیدن عضلات، پرسیدن سوالات معین از خود در هر حرکت، کنترل وضعیت ساعت هر ۵ حرکت یکبار و مانند آن .
