ما از طریق ذهن‌مان زندگی خود را مدیریت می‌کنیم. ذهن این قابلیت را دارد که بتواند به‌طور خودکار عمل کند. بیشتر آدم‌ها به‌طور ناآگاهانه از ذهن خود استفاده می‌کنند انگار که ذهن آنها در حالت خلبان خودکار قرار دارد. ذهن با دریافت اطلاعات از طریق حواس پنج‌گانه تغذیه می‌شود. در این مقاله از مقالات مجموعه استادبانک میخواهیم بررسی کنیم که تغییر ذهن چیست و ما چگونه می‌توانیم برای کسب موفقیت بیشتر، ذهن‌مان را تغییر بدهیم.
اطلاعاتی که در سنین کودکی از محیط دریافت می‌کنیم، محتوای ذهن ما را تشکیل می‌دهند به‌طوری‌که وقتی دوران کودکی را پشت سر می‌گذاریم و به بلوغ و جوانی می‌رسیم، ذهن ما شکل و محتوای خاصی را به خود گرفته است. در کودکی قدرت تحلیل و تشخیصِ ضعیفی داریم، به همین دلیل اکثر اطلاعات ورودی به ذهن‌مان را می‌پذیریم و آنها به باورها و عقاید غالب ما تبدیل می‌شوند. باورهای کودکی بسیار قوی هستند و به‌راحتی تغییر نمی‌کنند. این باورهای تثبیت‌شده، سرنوشت بزرگسالیِ ما را رقم می‌زنند.
از آنجایی که بیشتر این باورها منفی و محدودکننده هستند، ما در طول زندگی نمی‌توانیم از حداکثر توانایی‌های خود استفاده کنیم. اما خوشبختانه ذهن قابل تغییر است و شما می‌توانید محتوای ذهن یعنی افکار و باورهای خود را متناسب با اهداف و آرزوهایتان تغییر بدهید تا بتوانید با شکوفا کردن توانایی‌های بالقوه‌تان به آنها دست پیدا کنید و در مسیر رشد و پیشرفت بیشتر قرار بگیرید.
یکی از دانشمندانی که ذهن بشر را نسبت به توانایی‌ها و قابلیت‌های انسانی تغییر داد، هوارد گاردنر نام دارد. او که استاد علوم شناختی در دانشگاه هاروارد است، در سال ۱۹۸۳ کتابی با نام «چارچوب‌های ذهنی» منتشر کرد و در آن باور مرسوم درباره‌ی هوش را به چالش کشید. تا آن زمان منظور از هوش، صرفا هوش منطقی-ریاضی (هوش‌بهر یا آی کیو) بود که با آزمون‌های مرتبط سنجیده می‌شد. گاردنر در کتاب فوق مفهوم هوش را بسط داد و نظریه‌ی هوش‌های چندگانه را معرفی کرد و به این ترتیب باعث تغییر ذهن ما نسبت به موضوع هوش شد. حالا دکتر گاردنر در کتاب جدیدش با عنوان «تغییر ذهن‌ها: هنر و علم تغییر ذهن خود و دیگران» به خودِ موضوع تغییر ذهن پرداخته است.
اما منظور از «تغییر ذهن» چیست؟ طبق تعریف گاردنر، تغییر ذهن عبارت است از «تحولی درونی که در آن افراد یا گروه‌ها شیوه‌ی متداول تفکر در مورد مسئله‌ای مهم را کنار می‌گذارند و پس از آن به شکل جدیدی درباره‌اش فکر می‌کنند.» بنابراین اگر نظر خود را در مورد شیوه‌ی لباس پوشیدن یا زمان صرف شام تغییر بدهید، ذهن شما تغییر نمی‌کند، اما اگر تاکنون همیشه به حزب خاصی رأی داده‌اید و حالا تصمیم می‌گیرید به حزب رقیب آن رأی بدهید یا اگر با رها کردن رشته‌ی مهندسی، تصمیم می‌گیرید که روان‌شناسی را دنبال کنید، ذهن شما تغییر می‌کند. بنابراین مسئله‌ی تغییر ذهن بسیار عمیق و اساسی است زیرا موجب تغییر کامل دیدگاه ما در مورد جهان یا تغییر نگرش نسبت به خویشتن و روش زندگی‌مان می‌شود.
این یک حقیقت بزرگ است که محتوای غالب ذهن‌مان (باورها و افکار تثبیت‌شده) ما را به جایگاهی رسانده‌اند که امروز در آن قرار داریم. نتایجی که در هر زمینه از زندگی خود کسب کرده‌ایم، بازتاب ذهنیت ما هستند. اگر میخواهیم نتایج خود را تغییر بدهیم، راهی نداریم جز اینکه ذهن خود را تغییر بدهیم. همان‌طور که اشاره کردیم، گاهی ذهن ما در اثر تغییرات و تحولات محیط و اطلاعات جدیدی که دریافت می‌کنیم، تغییر می‌کند اما گاهی نیز ذهن ما تغییر می‌کند چون خودمان خواستار تغییر آن هستیم. اما چگونه به‌طور آگاهانه می‌توانیم ذهن خود را تغییر بدهیم؟ در گام نخست باید مشخص کنیم که در چه زمینه‌ای میخواهیم ذهنیت‌مان را تغییر بدهیم، متحول شویم و پیشرفت کنیم. مثلا اگر شما از لحاظ مالی وضعیت مناسبی ندارید و از این وضعیت ناراضی هستید، باید تصمیم بگیرید که ذهنیت خود را در مورد مسائل مالی تغییر بدهید.
اگر شما همواره مشکل مالی داشته‌اید و حالا می‌خواهید در این زمینه تغییر ایجاد کنید تا به وضعیت مالی دلخواه برسید، در اولین قدم باید ذهنیتی که شما را به اینجا رسانده است، شناسایی کنید. چون همان‌طور که اینشتین گفته «با همان شیوه‌ی تفکری که مشکلات را ایجاد کرده است، نمی‌توانیم آنها را حل کنیم.» پس لازم است آن باورهای ذهنی را که منجر به ایجاد مشکل شده‌اند، شناسایی کنیم. بنابراین مشخص کنید در حال حاضر نسبت به آن موضوع چه ذهنیت و باورهایی دارید. مثلا در مورد وضعیت مالی، نگرش خود را نسبت به پول، ثروت، کار و درآمد بررسی کنید و سعی کنید آنها را کاملا مشخص کنید و بنویسید. در هر موضوع دیگری هم شناختن ذهنیت فعلی قدم اول برای تغییر آن است.
برای رسیدن به موفقیت تحصیلی شما لازم است از نقطه‌ای شروع کنید که مشکلات درسی‌شان از آنجا شروع شده است. شاید لازم باشد یک‌بار دیگر به قبل برگشته و با کمک معلم خصوصی این مشکلات را برطرف کنید. یا از طریق مقالات مشاوره تحصیلی و مقالات آموزشی مناسب، بهترین روش یادگیری دروس را یاد بگیرید.
در مرحله‌ی بعد باید ببینید که چه ذهنیت جدیدی می‌تواند به شما کمک کند. مثلا در زمینه‌ی مالی ببینید افرادی که از لحاظ مالی موفق هستند، در آن زمینه چه ذهنیتی دارند. در مورد پول چگونه فکر می‌کنند، افکارشان نسبت به کار، کسب درآمد چیست. این بررسی مشخص می‌کند که چه افکار و باورهایی باید جایگزین افکار و باورهای قدیمی شما شود. اما این جایگزینی به‌راحتی صورت نخواهد گرفت و لازم است که به‌طور آگاهانه برای تغییر ذهن خود تلاش کنید.
باید بخش منطقی ذهن خود را برای پذیرش باورها و اهداف جدید مُجاب کنید و این کار توسط منطق و استدلال انجام می‌شود. بنابراین در مورد درستی باورهای جدید فکر کنید و شواهد و دلایلی که صحت آنها را تائید می‌کند، مشخص کنید. مثلا در مورد اوضاع مالی، شما قبلا بر این باور بوده‌اید که «پول درآوردن کار سختی است» و حالا می‌خواهید آن را با این باور جدید جایگزین کنید که «پول درآوردن کار راحتی است.» چه دلایلی از این باور جدید حمایت می‌کنند؟ شما می‌توانید نمونه‌ای از افرادی را پیدا کنید که از راه علایق و کارهای لذت‌بخش، درآمد بالایی کسب کرده‌اند یا افرادی که با تغییری خلاقانه و ساده در کسب‌وکار خود، ثروتمند شده‌اند. این شواهد قسمت منطقی ذهن شما را تشویق می‌کنند تا عقیده‌ی جدید را بپذیرد و آن را با باور قدیمی، جایگزین کند.
تکرار اطلاعات جدید خودبه‌خود به پذیرش آنها کمک می‌کند. تغذیه کردن ذهن با اطلاعات دلخواه، بسیار بهتر از بمباران آن با اطلاعات تصادفی از طریق محیط و رسانه‌هاست. به‌طور آگاهانه باید بر افکار دلخواه تمرکز کنید و از تمرکز بر افکار قدیمی خودداری کنید. «تمرکز» و «تکرار» قدرت معجزه‌آسایی دارند و به‌مرور ذهن شما را در جهت دلخواه‌تان تغییر می‌دهند و هنگامی که تظاهر و تلقین را به آنها بیفزایید، قدرتی چندبرابر پیدا می‌کنند. تظاهر به این معناست که از موضع ذهنیت جدید، فکر، احساس و عمل کنید. مثلا برای تغییر ذهن جهت دستیابی به پیشرفت مالی تصور کنید که ذهنیت ثروتمندانه را در خود تثبیت کرده‌اید و ثروتمند شده‌اید، در این صورت رفتار، افکار، گفتار و احساسات شما چگونه خواهد بود؟ هم‌اکنون همان‌گونه فکر و رفتار کنید، احساسِ همان حالت دلخواه را در خود ایجاد کنید و تمام وجوه زندگی خود را از آن جایگاه ببینید. در این صورت ذهن شما به‌سرعت و به‌سادگی با وضعیت دلخواه شما مطابقت پیدا خواهد کرد و در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین تلاش، به هدف خود خواهید رسید.
می‌توانید برای موفقیت تحصیلی از بخش ذهن فعال خود استفاده کنید. تمرین و تکرار دو رکن اساسی برای موفقیت تحصیلی است. ذهن فعال می‌تواند تمام مسائل ذهنی خود را برطرف کرده و به راحتی به هر سوالی با هر درجه سختی جواب دهد. استفاده از کلاس معلم خصوصی نیز موثر است. با کمک معلم خصوصی می‌توان تمام اشتباهات گذشته خود در درس خواندن را رها کرد و با تکنیک‌های درس مطالعه و تمرین و تکرار مجدد، ذهن خود را در بالاترین حالت آمادگی برای درک و یادگیری مباحث قرار داد.
