ما انسان ها حدود يك سوم از زندگي خودمان را در خواب مي گذرانيم، خواب تا ٣ ماهگي نوزاد صرفا يك نياز جسماني است، از حدود سه ماهگي به خواب رفتن نوزاد كمتر با پايان شير خوردن ارتباط دارد.
در حدود ٩ تا ١٢ ماهگي، كودك نخستين مخالفت جدي خود با خواب و تمايل به حفظ تماس با محيط را نشان مي دهد؛ تماس با محيط؟ بله، كودك ترجيح مي دهد بيشتر بيدار بماند تا بيشتر با مادرش، پدرش و با دنيا در ارتباط باشد، كه اين حالت را احتمالا در بزرگسالان زيادي مشاهده مي كنيم.
اما خوابيدن، يك رفتار بهداشتي مهم در جهت سلامتي جسمي و رواني است، بدن و مغز در هنگام خواب خود را ترميم مي كنند، بدون خواب كافي، كودك توانايي يادگيري خود را به طور جدي از دست مي دهد.
يكي از كاركردهاي مهمي كه در هنگام خواب ترميم مي شود، حافظه است. كودكان بدون خواب كافي احتمالا نقص در حافظه را نشان مي دهند.
همان طور كه اشاره كردم، خوابيدن براي سلامت رواني و نيز جسمي حائز اهميت است، خصوصا در كودكان خواب كافي موجب رشد بهتر جسمي آن ها خواهد شد.
در زير اشاره اي به انواع اختلال خواب کودکان خواهم كرد و سپس دلايل و درمان اختلالات خواب در كودكان را توضيح خواهم داد.
به گفته روانشناسان کودک بعضي كودكان در خواب رفتن مشكل دارند و يا بسيار زود از خواب بيدار مي شوند (قبل از اينكه خواب كافي داشته باشند).دلايل بي خوابي معمولا اضطراب و افسردگي است، و بطور متداول كودكاني كه زود از خواب بيدار مي شوند ممكن است دچار افسردگي باشند و كودكاني كه شب ها در خواب رفتن مشكل دارند احتمالا دچار اضطراب هستند.
خواب هایی وحشتناک که در هنگام خواب كودك اتفاق می افتند و می توانند کودک را از خواب بیدار کرده و احساس وحشت، تهدید و ترس را به او القا کرده و خوابیدن دوباره را برای آن ها دشوارکند.
کابوس های در کودکانی که از حدود 3 سالگی شروع می شوند بسیار متداول است و بیشتر در سنین 6 تا 10 سالگی رخ می دهد. معمولاً تعداد کابوس ها بعد از 10 سالگی کاهش می یابد.
اين كابوس ها زمينه را براي اختلالات رواني همچون اختلال استرس پس از سانحه افزايش مي دهند.
توصیه می شود از مشاوره های روان درمانی در این زمینه استفده کنید.
وحشت های شبانه، با كابوس متفاوت است. چرا كه كودك هرگز به طور کامل از خواب بیدار نمی شود و در نتيجه به اندازه كابوس برايش ترسناك نيست چرا كه حتي يادش هم نمي آيد، اما شما به عنوان والدين شاهد ترس و وحشت فوق العاده ي كودكتان هستيد.
معمولا اين اختلال خواب کودکان به دليل اضطراب كودك ايجاد مي شود. به هيچ عنوان كودك را در اين شرايط از خواب بيدار نكنيد چون برايش ترسناك تر و آسيب زاتر خواهد شد.
اگر كودك شما با اين كه فكر مي كنيد شب ها كافي مي خوابد باز هم در طول روز خسته است احتمالا مبتلا به اين نوع از اختلالات خواب است. بیش از چند اختلال خواب منجر به خواب آلودگی در روز می شود.
شب ادراری در بیشتر کودکان غیر معمول نیست، و به خودی خود دلیلی برای نگرانی نیست. شب ادراری به عنوان یک اختلال خواب کودکان در نظر گرفته نمی شود، مگر اینکه کودک بیشتر از پنج سال داشته باشد و حداقل هفته ای 2 بار به طور مرتب اپیزود داشته باشد.
عواملی مانند سابقه خانوادگی در شب ادراری، تاخیر در رشد، کنترل کم مثانه و پریشانی عاطفی، ممکن است باعث ایجاد شب ادراری شود. با این حال، اگر کودک شما به طور مکرر رختخواب خود را خیس می کند و همچنین خواب آلودگی روزانه را تجربه می کند، می تواند نشانه ای از آپنه انسدادی خواب باشد.
يك نوزاد در شبانه روز حدود ١٦ تا ١٧ ساعت مي خوابد. از هفته شانزدهم دوره خواب شبانه از دوره خواب روزانه متمايز مي شود.
در پايان سال دوم، كودك هنوز به ١٥ ساعت خواب شبانه روزي نياز دارد. در جريان سال دوم،كودك از خوابيدن اكراه دارد (بحران مقاومت عليه خواب).
خواب روزانه (بعد از ظهر) در ٤ سالگي از بين مي رود. خواب در يك سالگي به ١٣ الي ١٥ ساعت، در ٣ تا ٥ سالگي به ١٢/٥ ساعت، در ٦ تا ١٢ سالگي به ٩/٥ ساعت و در ١٣ تا ١٥ سالگي به ٨/٥ ساعت كاهش مي يابد.
معمولا سيستم عصبي نابالغ از سويي؛ و از سويي ديگر، اضطراب و افسردگي در كودكان منجر به اختلال خواب کودکان مي شوند.
قسمتي از مغز كودك به نام سيستم ليمبيك در اضطراب نقش دارد. همچنين سيستم ليمبيك در مرحله اي از خواب انسان كه روياها در آن رخ مي دهد نقش دارد. جالب است بدانيد كه درمان هايي كه اضطراب كودك را كاهش مي دهد نه تنها موجب كاهش نشانه هاي اضطراب مي شود بلكه به بهبودي خواب كمك مي كند. پس براي بهبودي اختلالات خواب بهتر است ابتدا اضطراب كودك را درمان كنيم.
از طرفي اختلالات خواب در كودكان پيش بيني كننده ي افسردگي شديد در بزرگسالي است و اين موضوع لزوم بررسي اختلالات خواب كودكان را روشن مي سازد.
گاهی اوقات ممکن است کمی طول بکشد تا کودکان بخوابند. اما اگر فرزند شما مشکل زیادی در این زمینه دارد و هر شب دچار بی‌قراری یا کم‌خوابی می‌شود، ممکن است به اختلال خواب مبتلا باشد که با علائم زیر مشخص می‌شود:
همان طور كه گفته شد، اختلال خواب در كودكان منجر به اختلال در رشد جسماني و نيز رواني كودك خواهد شد. مغز در زمان كودكي برخي از ساختارهاي خود را شكل مي دهد و عدم خواب كافي منجر به مشكل در رشد كافي مغز خواهد شد.
از سويي ديگر؛ گاهي اوقات علت اصلي كج خلقي هاي كودك و حتي خشم و پرخاشگري كودك به دليل مشكل خواب است، پس ممكن است حتي اختلالات رفتاري كودك هم به دليل ابتلا به اختلال خواب باشند. در نتيجه اختلالات خواب در كودكان “حتما” بايد پيگيري شوند.
برای درمان اختلال خواب در کودکان، می‌توانید به روش‌های زیر روی بیاورید:
مهم است که برای درمان اختلال خواب در کودکان، تاثیرات مثبت و نتایج ممکن را به صبر و ادامه تلاش بپذیرید. هر کودک یک شخصیت منحصر به فرد دارد و ممکن است نیاز به روش‌های متفاوتی برای کمک به خواب بهتر داشته باشد.
اگر كودك دچار اختلالات خواب شده است اولا بدانيد كه همان طور كه ما بزرگسالان در برخي مواقع كنترلي بر روي مشكلات خواب نداريم نمي توان از كودك انتظار داشت بدون دريافت كمك الگوي خوابشان را اصلاح كنند.
پس بدون فشار گذاشتن بر روي كودك در جهت بهبود خواب کودک؛ او را نزد روانشناس و روانپزشك ببريد تا الگوي خواب مشخص و در جهت درمان اقدام شود. بدانيد كه اختلالات خواب كودكان قابل درمان است.
اختلال خواب در کودکان
