بانویی از جنس نور

مِنبَر برای ممبر

موضوع: حضرت معصومه (س)

حضرت معصومه (سلام الله علیها) شخصیتی والا بودند که هم از نظر فردی به مقامات بالایی از توحید و ولایت دست یافته بودند. چنانکه در زیارتنامه‌شان اشاره شده، ایشان دارای "شأنی از شئون" اهل بیت (علیهم السلام) نزد خداوند هستند. حضرت معصومه (س) هم به مقامات توحیدی والایی رسیده بودند و هم از لحاظ اجتماعی و تاریخی، تأثیر بسزایی در تاریخ شیعه ایفا نمودند. ایشان در واقع، مکمل تلاش‌ها و فعالیت‌های امام رضا (علیه السلام) بودند.

اساساً در فرهنگ اهل بیت (ع)، ارزش و جایگاه هر فرد در نزد خدا، بستگی به میزان معرفت او نسبت به امام و معصوم زمان خود دارد و اینکه چقدر در یاری رساندن به امام زمان خویش، اهداف و رسالت‌های او کوشا بوده است. همان‌طور که می‌دانید، اهداف هر یک از ائمه (ع) در زمان خود، متناسب با شرایط، متفاوت بوده است. امیرالمؤمنین (ع) بر حسب مقتضیات زمان، وظایفی داشتند، امام حسین (ع) وظایفی دیگر و امام حسن (ع) نیز وظایفی خاص خود. گاه وظیفه، جنگ بود و گاه صلح، گاه هجرت و گاه نشر علم. اصحاب و یاران نزدیک هر معصوم (ع) در زمان ایشان، باید وظیفه خود را در قبال امام درک کرده و در انجام آن یاری‌رسان باشند. اگر اصحاب امام حسن (ع) در زمان امام حسین (ع)، به جای صلح، همانند یاران امام حسین (ع) عمل می‌کردند، همه چیز به خطا می‌رفت. البته، مواردی هم وجود داشت که افرادی به امام حسن (ع) می‌گفتند چرا نمی‌جنگی! یا برعکس، اگر اصحاب امام حسین (ع) در زمان جنگ، کاری را که اصحاب امام حسن (ع) انجام داده بودند، تکرار می‌کردند و به امام حسین (ع) توصیه به صلح می‌کردند، چه پیش می‌آمد؟ متأسفانه، برخی همین اشتباه را مرتکب شدند و گفتند چرا نمی‌جنگید! کاملاً روشن است که این رویکرد نادرست بود. اگر اصحاب امام رضا (ع) که وظیفه‌شان کمک در مسئله هجرت بود، کار دیگری انجام می‌دادند، مرتکب خطا می‌شدند. یکی از وظایف محوری امام رضا (ع) در زمان خود، هجرت به ایران بود. بسیاری بودند که اعتراض کردند و گفتند چرا ولیعهدی مأمون را پذیرفتید و می‌خواهید به ایران بیایید! آن‌ها درک نمی‌کردند که هدف امام (ع) از این هجرت، تبدیل ایران به پایگاهی برای تشیع است. امام رضا (ع) آینده را می‌دید، اما برخی در آن زمان از ایشان روی گرداندند و ایشان را تنها گذاشتند.

پس از هجرت امام رضا (ع) به ایران، امامزادگان بسیاری نیز به ایران آمدند، به ویژه دو کاروان بزرگ. یکی کاروان حضرت معصومه (س) بود که با جمعی از بنی‌هاشم، امامزادگان و فرزندان موسی بن جعفر (ع)، از سمت غرب (کرمانشاه و همدان) به ایران آمدند. در ساوه، حضرت معصومه (س) بیمار شدند و به قم منتقل گشتند و پس از هفده روز، به لقاءالله پیوستند. کاروان دوم، کاروان احمد بن موسی (شاهچراغ) بود که از جنوب (بصره) وارد ایران شدند و در شیراز با حکومت وقت درگیر شدند. بسیاری از آن‌ها به شهادت رسیدند و بقیه در سراسر ایران پراکنده شدند. این امامزادگان، هر کدام به چراغی برای گسترش تشیع تبدیل شدند. حدود هفت هزار امامزاده در ایران شناخته شده‌اند که در رأس آن‌ها، وجود مقدس حضرت معصومه (س) قرار دارد. ایشان در بین فرزندان موسی بن جعفر (ع)، بعد از امام رضا (ع)، شخصیتی ممتاز بودند. پس از وفات ایشان، قم به پایگاه معارف و علوم اهل بیت (ع) تبدیل شد. حضرت معصومه (س) پیش از امام رضا (ع) رحلت کردند. هر جایی پایگاه شیعه نمی‌شود و هر جایی اولیای خدا، مراجع و بزرگان تربیت نمی‌شوند؛ مانند نجف، مشهد و قم.

درباره حضرت معصومه (س) در روایات، مطالب زیادی گفته نشده است، اما همان روایات اندک نیز فوق‌العاده هستند.

روایت شده است که جمعی از اهالی شهر ری به خدمت امام صادق (ع) رسیدند. امام (ع) سه مرتبه به آن‌ها خیر مقدم گفت و فرمود: "إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ لِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی تُسَمَّى فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ". (خدا حرمی دارد و آن مکه است، رسول خدا حرمی دارد و آن مدینه است، امیرالمؤمنین حرمی دارد و آن کوفه است و ما اهل بیت حرمی داریم که آن قم است و به زودی زنی از فرزندان من در قم دفن می‌شود که اسمش فاطمه معصومه است و هر کس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‌شود.)

چرا حرم همه اهل بیت (ع) قم است؟ حضرت معصومه (س) چه خصوصیتی دارد که چنین جایگاهی دارد؟ شما می‌دانید که خداوند همه جا حاضر است و اهل بیت (ع) نیز به اذن خداوند، بر همه جهان اشراف دارند و از همه عالم و آدم خبر دارند. اما جاهایی هستند که خداوند عنایت بیشتری دارد؛ مانند مکه که خداوند در آنجا به مؤمنین عنایت ویژه‌ای دارد و به همین دلیل، خانه خدا در مکه است. چرا همه انبیا و اولیا شب‌های جمعه به کربلا می‌آیند؟ مگر همه آن‌ها درجات بالا ندارند؟ مگر امام حسین (ع) در عرش نیست؟ چرا همه به کربلا می‌آیند و به زمین نزول می‌کنند؟ به این دلیل که جسم امام حسین (ع) در کربلا دفن شده است و آنجا، امام حسین (ع) عنایت ویژه‌ای به زائرانش دارد و به همین دلیل، تأکید شده است که حتماً به زیارت نزدیک امامان (ع) برویم و به زیارت از راه دور اکتفا نکنیم. پس اهل بیت (ع) در جایی که جسمشان هست، عنایت ویژه‌ای دارند. آقای بهجت (ره) حداقل هفتاد سال از عمرشان را هر روز در یکی از حرم‌ها و امامزاده‌ها بودند و زمانی که در قم ساکن بودند، هر روز صبح در حرم حضرت معصومه (س) حاضر می‌شدند، حتی تا چند روز قبل از رحلتشان.

امام صادق (ع) فرمود: حرم همه ما اهل بیت (ع)، قم است و همه ما در آنجا عنایت داریم. لذا در زیارتنامه حضرت معصومه (س) که می‌خوانیم، دقت داشته باشیم که ما در بین امامزادگان، جز شهدای کربلا، امامزاده دیگری را نداریم که متن زیارتنامه‌اش را معصوم (ع) گفته باشد؛ جز حضرت معصومه (س) که امام رضا (ع) متن زیارتنامه ایشان را بیان فرمودند.

پس چرا قم حرم اهل بیت (ع) است؟ آیا به خاطر علم حضرت معصومه (س) است؟ به خاطر معرفت ایشان است؟ حضرت معصومه (س) واسطه نور حضرت زهرا (س) است و حضرت زهرا (س) محور چهارده معصوم است. "ام الائمه" کیست؟ حضرت زهرا (س). "ام" به معنای ریشه است. "ام الائمه" یعنی حضرت زهرا (س) هم ریشه نور اهل بیت (ع) است؛ یعنی فیض از حضرت زهرا (س) به اهل بیت (ع) رسیده است. در این صورت، قبر حضرت زهرا (س) مخفی است، آن هم به خواست خودشان. حالا برای دریافت فیض زیارت حضرت زهرا (س) کجا باید برویم؟ هر چه فیض قرار است از حضرت زهرا (س) بگیریم، در شهر قم می‌توانیم به دست آوریم. پس حرم حضرت معصومه (س) می‌شود حرم همه اهل بیت (ع)، چون واسطه نور حضرت زهرا (س)، حضرت معصومه (س) است.

پدر آیت الله مرعشی نجفی (ره) برای اینکه بفهمند قبر حضرت زهرا (س) کجاست، شروع کردند به ریاضت کشیدن. در آن حال، امام صادق (ع) را دیدند. آقا (ع) از ایشان پرسید چه کار می‌کنید؟ گفت دارم ریاضت می‌کشم تا قبر مادرتان زهرا (س) را پیدا کنم. آقا (ع) فرمود: برو سراغ کریمه اهل بیت (س). آیت الله مرعشی نجفی (ره) متوجه نشد و عرضه کرد: آقا، من دنبال همان هستم! آقا (ع) فرمود: نه، مقصود من فاطمه معصومه (س) در قم است. هر عنایتی می‌خواهی، برو زیارت فاطمه معصومه (س). اصلاً دلیل هجرت آیت الله مرعشی نجفی (ره) از نجف به قم، همین عنایت امام صادق (ع) و صحبت ایشان بود. شفیع همه عالم، حضرت زهرا (س) است، اما این مقام به حضرت معصومه (س) هم داده شده است، چون ایشان آینه حضرت زهرا (س) هستند.

هدیه به پیشگاه مقدس نورانی حضرت معصومه صلواتی عنایت بفرمایید.

اللهم عجل لولیک الفرج