مهارت موثر نه گفتن در پنج گام ۳

به نامش به یاریش و برایش

بی صبرانه منتظر رسیدن این بخش از آموزش مهارت موثر نه گفتن بودم چرا که خوب میدانم با مطالعه چند دقیقه ای گام آخر این مسیر، تحول شگرفی در ما رخ خواهد داد که منجر به تجربه ی آرامشی پایدار و عمیق خواهد شد.

در ابتدای امر از شما دوست عزیزم قلبا درخواست میکنم تا با مرور دو مقاله قبلی به خوبی در مسیر پنج مرحله ای کسب مهارت نه گفتن قرار بگیرید و سپس به مطالعه نکات امروز بپردازید.

یادآوری میکنم که نه گفتن در دنیای روابط و زندگی واقعی به دو شکل مورد نیاز ما قرار میگیرد:

1- نه گفتن به خودمان

2- نه گفتن به دیگران

تمرکز آموزش فعلی ما بر گزینه دوم می باشد چرا که در بسیاری از موارد با عدم بکارگیری این مهارت در روابط اجتماعی، دوستانه و خانوادگی، خود و دیگران را دچار آسیب های جبران ناپذیری میکنیم.

قطعا همه ما این مفهوم را در قالب جملات مختلف بارها شنیده ایم که عاقل از یک چیز دوبار ضربه نمیخورد یا مومن از یک سوراخ دوبار گزدیه نمیشود لذا در اینجای مقاله می خواهیم به این موضوع مهم بپردازیم که دیگران برای وادار کردن ما به بله گفتن و همراهی با خودشان از چه تکنیک هایی استفاده میکنند چرا که با شناخت این عوامل کمتر از آن ها ضربه میخوریم و دیگر به راحتی تسلیم رفتار اشتباه دیگران نخواهیم شد.

بعد از بررسی این هفت مورد، تکنیکی را خواهیم آموخت که در همه این احوالات کارساز و راهگشا خواهد بود تا اینگونه بتوانیم پرقدرت و راحت تر نه بگوییم.

1- تکنیک مقایسه کردن:

طرف مقابل برای اینکه ما را وادار به همراهی کند شروع به مقایسه ما با افرادی میکند که می داند ما در مناسبات رفتاری خود با آنان معذوریت های خاصی داریم؛ مثلا میگوید:

· ولی من وقتی به جاریت اینو گفتم سریع قبول کرد و باهام همراهی کرد.

· همکارمون آقای فلانی اینقدر تعلل نداشتن و خیلی زود و مشتاقانه پذیرفتن.

· فلان رفیقمون تا بهش این پیشنهاد رو دادیم پایه بود و ان قولت نیاورد.

2- تکرار زیاد درخواست:

در این روش فرد بدون در نظر گرفتن شرایط و احوالات شما فقط با ادبیات های مختلف درخواست خود را دائما تکرار میکند تا با این اهرم فشار ما را مجبور به گفتن بله ای بنماید که برای او خوشایند و برای ما دردسر ساز خواهد بود.

3- مجبور به جبران کردن:

در این فرمول طرف مقابل با یادآوری خدمات خود به ما یا عزیزانمان کاملا غیرمستقیم ما را دچار یک شرمندگی میکند که وادار به موافقت و همراهی با وی شویم اینگونه که شرایط ، اولویت ها و ارزش های خود را به نفع جبران محبت های او زیر پا می گذاریم و همراهی می کنیم.

4- تعریف و تمجید زیادی از حد:

به گونه ای که ناخواسته ما در شرایطی قرار میگیریم که احساس میکنیم اگر نه بگوییم درست نیست، برخلاف حتی ویژگی های شخصیتی خودمان خواهد بود و خلاصه یکجور رودروایسی کاذبی که ما را مجبور به گفتن یک بله دردسر ساز خواهد نمود.

5- ایجاد حس عذاب وجدان و گناه:

فرد پیش رو با بیان جملاتی این حس را در ما ایجاد میکند که اگر نه بگوییم کار اشتباهی انجام داده ایم و بدون شک بعدا دچار نوشخوار فکری و حس گناه خواهیم شد چه اینکه این روش فقط برای وادار سازی ما به همراهی با خودش استفاده می شود و قرار نیست تحت هیچ شرایطی وقتی مطمئن به نه گفتن خود هستیم دچار عذاب وجدان شویم. مثلا:

· آخی دلت میاد کمکش نکنی طفلی خیلی بیچارست.

· چقدر تو خودخواهی یکم هم به فکر دیگران باشی بد نیست.

· مگه میشه موافق نباشی همه دوستامون دارن همراهی میکنن تو این کار خیر.

· تو هیچ وقت نمیتونی از خودت بگذری به نفع بقیه و این واقعا دردناکه.

6- قلدری کردن:

که در واقع در شرایطی خاص و توسط افرادی خاص مورد استفاده قرار میگیرد چرا که عملا یکجور تهدید به مجازات خواهد بود و اینگونه ما را تحت فشار قرار می دهند برای موافقت و همراهی با خواسته خودشان. فراموش نکنیم که این قلدری حتی میتواند در حد تهدید به قطع رابطه یا عدم انجام کاری برای ما در آینده باشد.

7- ناله کردن:

تکنیکی است که افراد تنبل و به نوعی ضعیف استفاده میکنند تا همراهی ما را تحت هر شرایطی داشته باشند. مثلا:

· وای منکه نه زانو دارم نه کمر اصلا نمیتونم به کارای خونه برسم.

· آخه پولش واقعا بیشتر از توان من هست مگه چقدر درآمد دارم که اینقدرش رو اجاره بدم.

· ای بابا منکه نه پدری دارم نه خانواده ای که ازم حمایت کنن.

· اونم که گذاشت رفت من موندم و بدختی و تنهایی خودم.

اما تکنیکی که تقریبا برای همه موارد بالا جواب خواهد داد و به شدت راهگشا خواهد بود چیزی نیست جز فرمول معجزه آسایی به نام خلع سلاح.

به این معنی که دقیقا سلاحی که با آن به ما حمله شده است را در دست بگیریم؛ حرف طرف مقابل را تائید کنید و در نهایت کار خودمان را انجام دهیم. برای درک بهتر این تکنیک مثال های ذیل به شما کمک شایانی خواهد کرد.

· آره تو راست میگی من خیلی آدم خودخواهی هستم ولی در حال حاضر شرایط همراهی ندارم.

· درسته شاید من خسیس بنظر برسم اما اون پول روفعلا نمیتونم بهش دست بزنم.

· تنهایی خیلی سخته منم کسی رو نداشتم حمایتم کنه انشالله دفعه بعدی بتونم کمکت کنم.

· ممنونم از تعریف هات، خوبی از خودت ولی کاش میتونستم همراهیت کنم.

· یادم نمیره محبت های شمارو به خودم و بچم انشالله در فرصت مناسبی جبران میکنم.

· اگر دوست داری میتونی چندبار دیگه هم درخواستت رو مطرح کنی ولی تاثیری در نظر من نداره.

پیشنهاد میدهم کمی به عقب برگردیم تا ببینیم الان در چه نقطه ای از مسیر کسب مهارت موثر نه گفتن هستیم.

- گام اول: ما با دلایل کاملا منطقی که از دل زندگی روزمره خودمان برآمده بود پی بردیم که چرا باید نه گفتن را بیاموزیم و در روابط خود به نحو احسن از آن استفاده کنیم؟

از مهم ترینشان این بود که موثر نه گفتن برای ما زمان مفید ایجاد می کند، سطح فشار و استرس درونی ما را کم میکند، موجب حفظ احترام برای ما و دیگران میشود و نهایتا اینکه ما را در سیکل مثبت افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس قرار می دهد.

- گام دوم: موانع اصلی نه گفتن را شناختیم و به این نتیجه رسیدیم که همه این موانع دارای یک ریشه مشترکی به اسم حس گناه و عذاب وجدان هستند که نهایتا این احساسات کاذب نیز نتیجه کمبود عزت نفس می باشد.

- گام سوم: در این مرحله یاد گرفتیم چطور نه بگوییم اما دچار حس گناه و عذاب وجدان نشویم؛ به طور مثال گفتیم که بهتر است به هنگام نه گفتن زیادی زمان را از دست ندهیم، صاف و صادق باشیم و بجای بهانه آوردن برای طرف مقابل دلیل اصلی را مطرح کنیم و یا اینکه جسورانه و با اعتماد به نفس بالا مسئولیت عواقب نه گفتن خود را بپذیریم.

- گام چهارم: یکی از مهم ترین عواملی که نه گفتن ما را موثر می کند و چالش های بعد از آن را به حداقل می رساند این بود که بدون استفاده از واژه نه، نظر مخالف خود را مطرح کنیم در قدم چهارم این مهم را با یکدیگر یادگرفتیم به طور مثال:

· انجام این کار در حال حاضر اولویتم نیست.

· ممنون محبت شما هستم ولی من نیازی بهش ندارم.

· الان خیلی سرم شلوغ هست خودم اولین فرصت تماس می گیرم.

· فعلا شرایطم اجازه این کار را به من نمیده.

در این مرحله از آموزش سوال اصلی و پر تکرار مراجعین من این است که خب حالا همه این موارد را باهم بررسی کردیم به ما بگو چطور موثر نه گفتن را بیاموزیم. برای حاصل شدن این امر می توانم موارد زیر را به شما عزیزانم معرفی کنم.

· مطالعه کتاب: کافی است در گوگل سرچ کنید تا به شما بهترین کتاب ها را در این حوزه معرفی کند سپس به صورت آنلاین یا حضوری خریداری کنید و هر چه سریع تر به شروع آموزش بپردازید.

· استفاده از آموزش های رایگان و پولی سایت های معتبر در حوزه توسعه فردی.

· کمک گرفتن از یک مربی و لایف کوچ متخصص در این حوزه.

· شرکت در دوره ها و کارگاه های آنلاین و حضوری اساتید برجسته.

· مراجعه به مراکز مشاوره.

· و نهایتا چیزی که نقد و حاضر آماده میتوانیم از آن استفاده کنیم آموزش های مقالات شماره یک و دو و نهایتا به کارگیری تکنیک هایی است که در گام پنج مسیر کسب مهارت موثر نه گفتن خواهیم آموخت.

- گام پنجم: پنج تکنیک کاربردی و راهگشا برای موثر نه گفتن:

تکنیک اول: زمان بخرید

با هر شیوه و بیانی که میتوانید برای راحت تر نه گفتنتان از طرف مقابل زمان بخرید و یا کافی است همین چند جمله زیر را حفظ کنید تا در مواقع لزوم به کار بگیرید.

· ممنون میشم فرصت بدید تا فردا اطلاع میدم خدمتتون.

· من برم منزل مشورت کنم خبرتون میکنم.

· لازم قبلش کمی بیشتر فکر کنم تا شب به شما پیام می دهم.

· دفتر برنامه هایم را چک کنم تا قبل ساعت مقرر تماس می گیرم.

- تکنیک دوم: همراهی و همدلی کنید

با کمک گرفتن از بیان و انتخاب عبارات درست و همچنین به کارگیری یک زبان بدن همدلانه میتوانیم راحت تر نظر مخالف و عدم همراهی خود را مطرح کنیم.

· عزیزم واقعا حق داری.

· درکت میکنم شرایط خاصی هست.

· منم چنین تجربه ای داشتم میفهمم.

· دست در دست طرف مقابل دادن.

· به آغوش کشیدن.

· ناراحتی را با میمیک چهره نشان دادن.

- تکنیک سوم: من و تو را حذف کنید

برای اینکه بتوانیم راحت نه بگوییم کافی است فقط به این نکته ی به شدت مهم توجه کنیم که صرفا یک موضوع مورد بحث هست نه شخص من یا طرف مقابل یعنی اگر نه بگوییم به طرف مقابل و شخصیت او اهانتی نشده و فقط به درخواست او نه گفته شده است و اینکه مسئله را شخصی و فردی هم نبینیم و سعی کنیم فقط به اصل موضوع بپردازیم.

- تکنیک چهارم: بیش از اندازه عذرخواهی نکنیم

چرا که عذرخواهی نابجا و زیادی باعث افت جایگاه ما در نگاه دیگران، کاهش عزت نفس و کم شدن تاثیر حرفمان می شود لذا وقتی که نه گفتیم اگر نیاز بود یکی دوباری عذرخواهی خود را با عبارات مناسب مطرح میکینم و تمام. ادامه دادن این مقدار عذرخواهی منجر به این می شود که دیگران احساس کنند ما در تصمیم و حرفمان قاطع نیستیم و تردید داریم لذا با استفاده از شیوه هایی که در ابتدای این مقاله تقدیم نگاهتان شد سعی در وادار کردن ما خواهند نمود.

- تکنیک پنجم: فرمول طلایی و در واقع ناب آموزه تمام این سه مقاله در این تکنیک خلاصه می شود چه اینکه با بکارگیری آن دیگر نیازی به استفاده از سایر موارد نباشد. این تکنیک در اشکال گوناگون در مقالات و کتب مختلف مطرح شده است اما بنده بعد از مطالعات تخصصی بسیار توانستم با چیدمانی بهتر و اضافه کردن یک اصل به انتهای این تکنیک در بهترین شکل آن را تقدیم شما کنم تا با بکارگیری آن حال خودتان و اطرافیانتان را حتی با نه گفتن نیز بهتر کنید.

فرمول پنج مرحله ای موثر نه گفتن

1. با قاطعیت به این نتیجه برسیم که باید نه بگوییم.( لازمه اش این است که طبق آموزش های مقاله اول بر ارزش ها و اولویت های خود آگاه و مسلط باشیم.)

2. از طرف مقابل تشکر کنیم. (حتی وقتی که از ما درخواست کمکی دارند بابت انتخاب ما می توانیم تشکر کنیم)

3. نظر مخالف خود را مطرح کنیم.( پیش از این آموختیم چطور بدون استفاده از واژه نه، نظر مخالفمان را مطرح کنیم.)

4. ارائه یک پیشنهاد جایگزین. ( این مرحله برای ایجاد همان همدلی است که بالاتر مطرح کردیم؛ که می تواند به شکل معرفی شخص یا مکانی دیگر برای کمک گرفتن باشد یا زمانی جایگزین را برای انجام همان کار توسط خودمان پینهاد بدهیم.)

5. نهایتا چیزی که این فرمول را جادویی میکند تا نه گفتنمان را به موثرترین شکل مطرح کنیم همین گام آخر است یعنی توضیح دادن. لازم به یادآوریست که بیش از حد نیاز توضیح دادن خودش می تواند دردسر ساز باشد پس لازم است بدانیم کی و چقدر توضیح دهیم.

معیار سنجش این امر نوع رابطه ما با طرف مقابل و موضوع مطرح شده بین ما است.

لذا بر اساس سطح روابط که دوست صمیصمی یا دور باشد، همسر، فرزند یا همکار درجه چندم باشد ما تصمیم میگیریم که توضیحی کامل یا مختصر ارائه بدهیم و حتی گاهی نوع رابطه ایجاب میکند ما هیچ توضیحی را ضمیمه نکنیم و فقط یک نه قاطعانه بگوییم و تمام.

نکته قابل توجه این است که گاهی رابطه درجه اول هست اما موضوع کاملا شخصی و درون خانوادگی است پس در این مواقع علی رغم رابطه نزدیک باز هم نیازی به توضیح نیست.

به طور مثال:

مادر تماس می گیرد، عزیزم فردا ناهار بیاید منزل ما.

شما از قبل برنامه ریخته اید که این اخر هفته را با فرزندتان به شهربازی بروید و میخواهید مخالفت و عدم همراهی خود را مطرح کنید؛

1- از اینکه باید نه بگویم و به قولم نسبت به فرزندم پایبند باشم کاملا مطمئن هستم.

2- مامان جان ممنونیم از دعوتت واقعا خوشحال شدیم.

3- ولی متاسفانه امکانش نیست برسیم خدمتتون.

4- انشالله اگر شما هم موافق بودید برای هفته بعد یک روز را هماهنگ میکینم.

5- بخاطر اینکه به بچه ها از قبل قول شهربازی دادیم و واقعا منتظر هستن که فردا ببریمشون.

من عطیه فلاح زاده، مربی مهارت های توسعه فردی به عنوان یک لایف کوچ به شما این ضمانت را می دهم که اگر تمام تکنیک های مطرح شده در این گام را از همین امروز به سادگی شروع به تمرین و اجرایشان کنید و کمتر از سه هفته با مرور و تکرار انجام این فرمول ها نتیجه مثبت آن را در روابط خود با دیگران و حال خوب درونیتان به وضوح مشاهده کنید چه اینکه به سادگی وارد چرخه مثبت افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس ارتباطی شده اید و این نتیجه ای جز بهبود حال شما را در پی نخواهد داشت.

عطیه فلاح زاده-پژوهشگر و مدرس مهارت های توسعه فردی

خرداد1403