معرفی دلایل اصلی تمرکز زدایی

در بخش قبل ابعاد سه‌گانه تمرکززدایی را معرفی کردیم و هریک از این ابعاد را شرح دادیم. اما چه ترکیب‌های دیگری از سه نوع تمرکززداییِ مطرح شده می‌تواند وجود داشته باشد؟ درادامه به بررسی تمرکززدایی معماری و غیرسیاسی و تمرکززدایی معماری و منطقی می‌پردازیم.

نمونه‌ای از تمرکز زدایی معماری و غیرسیاسی زمانی اتفاق می‌افتد که اجتماعی از کاربران آنلاین از تالار گفتگوی آنلاین[1] متمرکزی استفاده می‌کنند اما، بر پایه‌ی قراردادی اجتماعی، همگی متفق‌القول هستند که هرگاه رفتاری مخرب (مانند سانسور) از صاحبان تالار سر زد، به تالار دیگری بروند (اجتماعاتی که حول طغیان علیه سانسور در تالاری دیگر شکل می‌گیرند، عملا همین ویژگی را دارند).

اگرچه تمرکز زدایی منطقی کار تمرکززدایی معماری را دشوارتر می‌کند اما باز هم این کار غیرممکن نخواهد بود. شبکه‌های غیرمتمرکز توافق[2] را در نظر بگیرید که هم‌اکنون در حال کار هستند اما نگاهداری آنها از «بیت‌تورنت»[3] دشوارتر است. همچنین متمرکزسازی منطقی کار تمرکززدایی سیاسی را دشوارتر می‌کند. در سیستم‌های به لحاظ منطقی متمرکز، فرایند حل اختلاف بر پایه‌ی اصل ساده‌ی «سرت در کار خودت باشد»[4] دشوارتر است.

سه دلیل برای تمرکززدایی

پرسش بعدی این است که چرا اصلا تمرکززدایی مفید است؟ به طور کلی چند مبحث وجود دارد:

• تحمل‌پذیریِ خطا و اِشکال[5]
  سیستم‌های غیرمتمرکز کمتر در معرض خرابی تصادفی هستند چرا که متکی بر چندین مؤلفه‌ی جدا از هم هستند که احتمال خرابی همزمان آنها پایین است. یکی از مهم‌ترین معیارهای سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تحمل‌پذیری خطا می‌باشد. البته باید این نکته را درنظر داشته باشیم که متخصصین سخت‌افزار، مرحله‌ی قبل از رخداد خطا را اِشکال می‌نامند. بروز اشکال در سیستم منتج به خطا شده و درنهایت باعث از کار افتادن سیستم خواهد شد. تمامی سیستم‌ها (اعم از سخت‌افزاری و نرم‌افزاری) می‌توانند با افزودنِ مولفه‌های خاصی این ویژگی را ایجاد کنند. در بخش بعد تحمل‌پذیریِ خطا را مفصلا تحلیل می‌کنیم.
• مقاومت در برابر حمله
  حمله به سیستم‌های غیرمتمرکز و نابودی آنها یا دستکاری در آنها، هزینه‌ی بالایی دارد چرا که این سیستم‌ها فاقد نقاط مرکزی حساس هستند و نمی‌توان با هزینه‌ای کمتر از اندازه‌ی اقتصادی سیستم‌های مجاورشان به آنها حمله کرد.
• مقاومت در برابر تبانی
  در سیستم‌های غیرمتمرکز کار مشارکت‌کنندگان سیستم برای تبانی با یکدیگر به نحوی که از زیان دیگران نفع ببرند، بسیار دشوارتر است. این در حالی است که رهبران شرکت‌ها و حکومت‌ها طوری تبانی می‌کنند که خودشان همیشه نفع ببرند اما شهروندان غیرمتحد، مشتریان، کارمندان و عموم مردم ضرر کنند.

هر سه‌ی این مبحث‌ها مهم و معتبرند اما وقتی با در نظر داشتن این سه چشم‌انداز، به تصمیمات پروتکلی فکر کنید، هر سه منجر به نتیجه‌گیری‌هایی جالب و متفاوت می‌شوند. در بخش‌های بعد این سه مبحث را به شکل جداگانه بررسی و تحلیل می‌کنیم.

مهدی استوی

[1] Forum

[2] decentralized consensus networks

[3] BitTorrent

[4] live and let live

[5] Fault Tolerance