معمولا هنگامي که مي‌فهميم موضوع مهمی را در حوزه کاریمان (طراحی و پیاده سازی پرتال ، سامانه های تحت وب ، وب سایت) نمي‌دانيم، برای يادگيری آن انگيزه پيدا مي‌کنيم. اما اگر ندانيم دقيقا چه چيزی را نمي‌دانيم، اينجاست که کار سخت خواهد شد. يکی از اولين پله‌ها برای شروع کسب مهارت‌های جديد، اين است که از چيزهايي که نمي‌دانيد آگاهی پيدا کنيد. ابزار مراتب شايستگی آگاهانه يکی از روش‌هايی است که به درک بهتر فرآيند يادگيری فردی ما کمک مي‌کند.
معرفی ابزار
مطابق با اين ابزار، آگاهی اولين پله برای يادگيری است. برای يادگيری دانش و مهارت‌های جديد، بايد از اين موضوع آگاهی پيدا کنيد که چه چيزهايي را مي‌دانيد و چه مواردی را نمي‌دانيد. سپس بايد آگاه شويد در انجام چه کارهايي شايستگی داريد. ممکن است در بعضی موارد شايستگی انجام يک کار را داشته باشيد و در جای ديگر فاقد شايستگی لازم باشيد، اين موضوع به نوع و جنس کاری که به شما محول شده است، ارتباط دارد.
در استفاده از مراتب يادگيری برای رسيدن به يک شايستگی بايد از پله اول (بی‌کفايتی ناخودآگاه) به پله دوم (بی‌کفايتی خودآگاه) حرکت کنيد و سپس به پله سوم (شايستگی ناخودآگاه) و در نهايت به پله آخر (شايستگی آگاهانه) برسيد.
پله اول- بی‌کفايتی ناخودآگاه (شما نمي‌دانيد که نمي‌دانيد)؛در اين مرحله شما در بی اطلاعی کامل نسبت به شايستگی مورد نياز در حوزه کاری خود (طراحی و پیاده سازی پرتال ، سامانه های تحت وب ، وب سایت) هستيد و تقريبا هيچ دانش و مهارتی در مورد آن نداريد و اعتماد به نفس خود را تنها از توانايي فردی‌تان به دست مي‌آوريد.
پله دوم- بی‌کفايتی خودآگاه (شما مي‌دانيد که نمي‌دانيد)؛در اين سطح شما درک مي‌کنيد چه مهارت‌هايي نياز است که بايد بياموزيد و ممکن است شوکه شويد وقتی ببينيد برای انجام کار مرتبطی که بايد انجام دهيد چه تعداد افراد شايسته‌تر از شما وجود دارد و وقتی متوجه توانايي محدود خود مي‌شويد، ممکن است اعتماد به نفس شما نيز کمی دچار افت شود، اما نگران نباشید!
پله سوم- شايستگی ناخودآگاه (شما نمي‌دانيد که مي‌دانيد)؛در اين مرحله مهارت و دانش مورد نياز خود را به دست آورده‌ايد. آنچه ياد گرفته‌ايد، تمرين کرده‌ايد و اعتماد به نفس لازم برای انجام کارها را در اختيار داريد. شما از مهارت‌های جديدی که آموخته‌ايد به خوبی اطلاع داريد و برای بهبود آن به طور مستمر کار مي‌کنيد. در اين مرحله تمرکز هنوز روی اجرای کارها است؛ اما به‌صورت خودکار در حال تمرين و کسب تجربه هم هستيد.
پله چهارم- شايستگی آگاهانه(شما مي‌دانيد که مي‌دانيد)؛ در اين سطح مهارت‌هاي شما تبديل به عادت مي‌شوند و کارها با کمترين تلاش و به صورت خودکار انجام مي‌شوند. اين نقطه اوج توانايي و اعتماد به نفس برای شماست.
اين نردبان شايستگی به دو روش به ما کمک مي‌کند، اول برای خود، که بتوانيم برای رسيدن به شايستگی در انجام يک کار خاص از آن بالا برويم. دوم برای اينکه بتوانيم به صورت يک مربی به ديگران کمک کنيم تا از طريق آن به شايستگی لازم در کار مورد نظر برسند.
زماني‌که برای استفاده از اين ابزار به عنوان يک مربی برای ديگران استفاده مي‌کنيم، در هر مرحله بايد به نکاتی توجه کنيم.
بی‌کفايتی ناخودآگاه؛ در آغاز فردی که تحت مربیگری قرار مي‌گيرد، احتمالا از عدم شايستگی خود اطلاعی ندارد. بنابراين با ظرافت و آرامی اين موضوع را بايد به اطلاع او رساند.
بی‌کفايتی خودآگاه؛ در طول اين مرحله بايد سعی کنيد تا آنجا که مي‌توانيد فردی که تحت مربیگری شما قرار مي‌گيرد، تشويق کنيد، اشتباهاتش را تحمل کنيد و اگر لازم شد به کمک او برويد.
شايستگی ناخودآگاه؛ در اين مرحله سعی کنيد تمرکز فرد را بر عملکرد موثر و ايجاد فرصت‌های مکرر برای تمرين از آنچه ياد گرفته است، بگذاريد.
شايستگی خودآگاه؛ اگرچه اين نقطه، وضعيت ايده‌آلی است اما بايد مراقبت کنيد موقعی که به آن رسيدند فراموش نکنند ديگران برای رسيدن فرد به اين نقطه چه سختی‌هايي متحمل شدند و خود را برای رساندن بقيه افراد فاقد شايستگی مسوول بداند.
اکنون مي‌توانيد بررسی کنيد برای کارهايي که در حوزه کاریتان (طراحی و پیاده سازی پرتال ، سامانه های تحت وب ، وب سایت) در دست داريد در کدام مرحله از اين سلسله مراتب ايستاده‌ايد؛ اما مهم‌تر آن است که تا پله آخر این سلسله پیش روید يا به ديگران برای طی آن کمک کنيد!
مهدی استوی، مدیر شرکت داده پرداز پویای شریف
