جوکر و مکانیسم‌های دفاعی: انواع مکانیزم های دفاعی در روانشناسی ، مکانیزم های دفاعی فروید
مکانیزم های دفاعی
فیلم "جوکر" تصویری عمیق از روان یک شخصیت با مشکلات پیچیده و عمیق روانی ارائه می‌دهد. شخصیت آرتور فلک، که به عنوان "جوکر" شناخته می‌شود، از مکانیزم‌های دفاعی متنوعی استفاده می‌کند که به او کمک می‌کنند با چالش‌های روانی و عاطفی‌اش کنار بیاید. اینجا به طور کامل به برخی از این مکانیزم‌ها می‌پردازیم:
1. واکنش وارونه (Reaction Formation)
توضیح: آرتور اغلب به شکلی غیرعادی می‌خندد، به‌ویژه در موقعیت‌های ناراحت‌کننده یا ترسناک. این خنده غیرارادی و بی‌تناسب با موقعیت، نوعی واکنش وارونه است. به‌جای اینکه احساسات واقعی مثل غم یا خشم را نشان دهد، آرتور به شکل وارونه‌ای خنده را بروز می‌دهد. در واقع، این مکانیسم به او کمک می‌کند تا احساسات منفی و تلخی‌های درونی خود را از خود و دیگران پنهان کند.
2. سرکوب (Repression)
توضیح: آرتور فلک در کودکی دچار سوءاستفاده‌های عاطفی و جسمی شدیدی شده است. به مرور زمان، او بسیاری از این خاطرات دردناک را سرکوب کرده و آنها را به ناخودآگاه خود منتقل کرده است. سرکوب به او این امکان را می‌دهد که از مواجهه با این خاطرات آزاردهنده اجتناب کند و در عین حال به زندگی روزمره‌اش ادامه دهد. اما این خاطرات سرکوب‌شده، به‌تدریج بر رفتارهای او تاثیر می‌گذارند و در نهایت موجب فروپاشی روانی او می‌شوند.
3. فرافکنی (Projection)
توضیح: آرتور احساسات منفی خود نسبت به جامعه، که او را طرد کرده، به دیگران فرافکنی می‌کند. او خشم و ناامیدی عمیقی نسبت به جامعه دارد و این احساسات را به شکلی که گویی جامعه و دیگران به او خیانت کرده‌اند، به بیرون بروز می‌دهد. این مکانیزم به او کمک می‌کند تا خودش را به عنوان قربانی ببیند و دیگران را عامل تمام ناکامی‌ها و مشکلاتش بداند.
4. جابه‌جایی (Displacement)
توضیح: آرتور به جای اینکه خشم و اضطراب خود را به مسببین واقعی آنها (مثل سیستم یا افراد خاص) تخلیه کند، این احساسات را به افرادی که در اطرافش قرار دارند و از نظر او "ضعیف‌تر" هستند منتقل می‌کند. برای مثال، او وقتی خشمگین یا مضطرب است، به‌طور ناگهانی به دیگران، حتی افراد بی‌گناه، حمله می‌کند. این مکانیزم به او کمک می‌کند تا انرژی منفی خود را تخلیه کند، هرچند به شیوه‌ای مخرب و نامناسب.
5. همانندسازی با پرخاشگر (Identification with the Aggressor)
توضیح: آرتور در طول فیلم با افرادی مواجه می‌شود که به او بی‌توجهی و ظلم می‌کنند. او به مرور با همانندسازی با این افراد، خود را به عنوان کسی که می‌تواند دیگران را بترساند یا به آنها آسیب بزند، بازآفرینی می‌کند. این مکانیزم دفاعی به او کمک می‌کند تا احساسات ناامنی و بی‌قدرتی‌اش را جبران کند و خودش را در جایگاه یک فرد قوی و ترسناک ببیند.
6. واکنش‌های اغراق‌شده و خشونت (Acting Out)
توضیح: آرتور در مواقعی که نمی‌تواند احساسات درونی خود را به درستی بیان کند، به رفتارهای خشن و اغراق‌شده روی می‌آورد. این رفتارها مثل حمله‌های ناگهانی یا اقدام به خشونت، راهی برای تخلیه فوری خشم و ناکامی‌های اوست. Acting Out به او کمک می‌کند بدون پردازش ذهنی عمیق، به‌سرعت واکنش نشان دهد و احساسات سرکوب‌شده‌اش را به نوعی آزاد کند.
7. تجزیه (Dissociation)
توضیح: در برخی لحظات فیلم، آرتور به دنیایی خیالی فرو می‌رود و به شکلی تجزیه‌شده از واقعیت جدا می‌شود. او تصوراتی خیالی از یک زندگی شاد و محبوبیت در جامعه دارد که با واقعیتش کاملاً متفاوت است. تجزیه به او کمک می‌کند تا از درد و سختی‌های واقعی زندگی‌اش فرار کند و در دنیایی خیالی، لحظاتی کوتاه از شادی و آرامش را تجربه کند.
جمع‌بندی
آرتور فلک در فیلم "جوکر" نمونه‌ای از شخصیتی است که به دلیل فقدان حمایت عاطفی و مشکلات اجتماعی، از مکانیزم‌های دفاعی مختلفی برای مقابله با دردهای عمیق و احساسات سرکوب‌شده‌اش استفاده می‌کند. این مکانیزم‌ها، گرچه به او در کوتاه‌مدت کمک می‌کنند تا از فشار روانی بکاهد، اما در نهایت منجر به فروپاشی روانی و تبدیل شدن به شخصیتی خشونت‌گرا و انتقام‌جو می‌شوند. شخصیت جوکر به خوبی نشان می‌دهد که چطور این مکانیزم‌های دفاعی، وقتی به شکلی ناسالم و ناپخته باقی بمانند، می‌توانند اثرات منفی و خطرناکی بر روی فرد و اطرافیانش داشته باشند.
