داستان رشد اخلاقی کلبرگ

داستان‌های رشد اخلاقی کلبرگ مجموعه ای از معماهای اخلاقی است که لارنس کلبرگ، روانشناس آمریکایی، برای بررسی سطوح مختلف قضاوت اخلاقی در افراد استفاده می‌کرد. او از این معماها استفاده می‌کرد تا بفهمد چگونه افراد در سنین و مراحل مختلف به تصمیمات اخلاقی می‌رسند و به سه سطح اصلی رشد اخلاقی رسید: پیش‌قراردادی، قراردادی، و پساقراردادی. هر سطح به دو مرحله تقسیم می‌شود، که با افزایش پیچیدگی درک از قوانین، عدالت، و حقوق افراد همراه است.

یکی از معروف‌ترین داستان‌های کلبرگ ،داستان هاینز است:

داستان هاینز:

مردی به نام هاینز همسرش به شدت بیمار است و به داروی خاصی نیاز دارد که تنها داروساز شهر تولید کرده است. داروساز این دارو را با هزینه بسیار کم تولید کرده، اما آن را به قیمت بسیار بالا می‌فروشد، ۱۰ برابر هزینه تولید. هاینز همه تلاش خود را می‌کند تا پول مورد نیاز را جمع کند، اما تنها نیمی از آن را به دست می‌آورد. او به داروساز مراجعه کرده و از او می‌خواهد که دارو را با قیمت کمتر به او بفروشد یا اجازه دهد بقیه مبلغ را بعداً پرداخت کند، اما داروساز قبول نمی‌کند. هاینز ناامیدانه تصمیم می‌گیرد که دارو را بدزدد.

پرسشی که کلبرگ مطرح می‌کند این است: "آیا هاینز باید دارو را بدزدد؟ چرا یا چرا نه؟"

سطح‌ها و مراحل رشد اخلاقی:

1. سطح پیش‌قراردادی (Pre-conventional)

- مرحله 1: اطاعت و تنبیه: تصمیمات بر اساس پرهیز از تنبیه است. مثلاً کودکی که فکر می‌کند هاینز نباید دارو را بدزدد چون ممکن است به زندان بیفتد.

- مرحله 2: سود و زیان : تمرکز بر منافع فردی است. مثلاً اگر هاینز احساس کند دزدیدن دارو به نفع همسرش است، ممکن است این کار را درست بداند.

2. سطح قراردادی (Conventional)

- مرحله 3: همرنگی با جامعه و انتظارات: افراد تصمیمات خود را بر اساس انتظارهای اجتماعی و حفظ روابط مثبت می‌گیرند. مثلاً هاینز نباید دارو را بدزدد چون جامعه دزدی را غیرقابل‌قبول می‌داند.

- مرحله 4: قانون و نظم: قوانین و مقررات جامعه مهم هستند و باید رعایت شوند. مثلاً هاینز نباید دارو را بدزدد چون قانون این کار را منع کرده است.

3. سطح پساقراردادی (Post-conventional)

- مرحله 5: قرارداد اجتماعی: افراد می‌فهمند که قوانین برای حفظ عدالت هستند، اما در موارد خاص ممکن است تغییر کنند. مثلاً هاینز باید دارو را بدزدد چون حق زندگی همسرش مهم‌تر از قوانین است.

- مرحله 6: اصول اخلاق جهانی: افراد به اصول اخلاقی جهانی متعهد می‌شوند که ممکن است حتی قوانین رسمی را نقض کند. مثلاً هاینز ممکن است فکر کند که دزدیدن دارو درست است، چون زندگی انسان‌ها باید حفظ شود، حتی اگر قانون مخالف باشد. آرمان این مرحله رسیدن به عدالت است

این مراحل به تدریج نشان می‌دهند که چطور افراد از درک ساده و خودمحورانه اخلاق، به درکی پیچیده‌تر از عدالت و حقوق بشر می‌رسند.

اگه دوست داری درباره رشد اخلاقی بیشتر بدونی به روان شو سر بزن.