ویتامین D که به‌عنوان ویتامین "آفتاب" نیز شناخته می‌شود، یک ویتامین محلول در چربی است که به دو شکل عمده وجود دارد: D-2 و D-3. ویتامین D به‌عنوان یک ریزمغذی عمدتاً از نور خورشید به دست می‌آید و وجود آن در بدن برای رشد استخوان‌ها و دندان‌ها و عملکرد منظم سیستم ایمنی حائز اهمیت است. علاوه بر این، طبق تحقیقاتی که در گذشته انجام شد بین میزان پایین ویتامین Dدر بدن و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی وجود دارد. در مطالعه جدیدی که نتایج آن به‌تازگی منتشر شد، محققان نشان دادند که هنگام ارزیابی خطر قلبی عروقی پزشک باید سطح ویتامین D فرد را نیز بررسی کند.
بیماری‌های قلبی عروقی (CVDs) یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر در سراسر دنیا است. هر ساله حدود ۱۷.۹ میلیون نفر در سراسر دنیا بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی جان خود را از دست می‌دهند. این بدان معناست که این بیماری‌ها عامل ۳۲ درصد مرگ‌ومیرهای دنیا هستند.
مشکلات و بیماری‌های اساسی در اثر کمبود ویتامین D که احتمالا اکثر شما از آنها بی‌خبر هستید!
مطالعات قبلی نشان داد که عوامل مختلفی مانند سلامتی، سن، سابقه خانوادگی، رژیم غذایی و سبک زندگی بر خطر ابتلای فرد به بیماری‌های قلبی عروقی تأثیر می‌گذارند. محققان استرالیایی با استفاده از یک روش تحلیلی جدید، عامل دیگری را کشف کردند که ممکن است خطر ابتلای فرد به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.
پروفسور الینا هاپونن، نویسنده اصلی این مقاله، از مؤسسه تحقیقات سرطان دانشگاه استرالیای جنوبی، در مورد نتایج این مطالعه توضیحاتی ارائه داد:
«ما شواهدی پیدا کردیم که نشان می‌دهد کمبود ویتامین Dمی‌تواند فشارخون و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.»
وی می‌افزاید: «بااین‌وجود، افزایش میزان ویتامین D در بدن تنها برای شرکت‌کنندگانی مفید بود که به این ویتامین "نیاز داشتند"، درصورتی‌که بدن آنها به میزان کافی ویتامین داشته باشد، مزایای آن بسیار کم می‌شود.»
نتایج این مطالعه در مجله قلب اروپا منتشر شده است.
همچنین بخوانید: آریتمی قلبی چیست؟ آیا کشنده است؟
یک رویکرد هیجان‌انگیز جدید
در مطالعه اخیر، هدف محققان این بود که ببینند آیا بین 25 هیدروکسی ویتامین D یا (OH)D25 و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی ارتباطی وجود دارد یا خیر. مشخص‌کردن میزان (OH)D25 یک علامت شناخته‌شده برای تعیین وضعیت ویتامین D بدن است.
در این آزمایش، محققان با استفاده از یک روش تحلیلی خاص داده‌های بانک اطلاعات UK Biobank را بررسی کردند که یک مطالعه کوهورت بزرگ شامل افراد ۳۷ تا ۷۳ ساله در بریتانیا است. بین ۱۳ مارس ۲۰۰۶ و ۱ اکتبر ۲۰۰۹، شرکت‌کنندگانی از ۲۲ مرکز ارزیابی در سراسر بریتانیا انتخاب شدند. آنها پرسش‌نامه‌هایی را پر کردند که شامل اطلاعات گسترده‌ای در مورد سلامت و سبک زندگی آنها از زمان شروع تحقیق بود. از آنها همچنین نمونه خون به‌منظور ارزیابی‌های ژنتیکی و مارکرهای زیستی گرفته شد.
برای این مطالعه، تیم تحقیقاتی اطلاعات شرکت‌کننده‌ها را محدود کرد و تمرکز خود را بر افراد سفیدپوست بریتانیایی گذاشت که بر اساس پرسش‌نامه و پروفایل ژنتیکی هیچ نسبتی میان آنها وجود نداشت. تیم تحقیقات همچنین شرکت‌کنندگانی را که بین جنسیت اعلام‌شده و ژنتیکی آنها مغایرت وجود داشت، کنار گذاشتند.
پس از اعمال این محدودیت‌ها، تیم تحقیقاتی شروع به ارزیابی ژنتیکی در بین افرادی کرد که اطلاعات دقیقی در خصوص (OH)D25 بدن آنها را در دست داشت. آنها برای اطمینان بیشتر، متغیرهایی از جمله سن، جنسیت و زمان جمع‌آوری نمونه آزمایش که می‌توانست بر اندازه‌گیری میزان (OH)D25 سرم خون تأثیر بگذارد را در نظر گرفتند.
دانشمندان اطلاعات ۲۹۵،۷۸۸ شرکت‌کننده را جمع‌آوری کردند.
نتایج این آزمایش چه بود؟
محققان نتایج آزمایش این گروه را با نتایج یک گروه شاهد (بدون مورد ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی) مقایسه کردند. تیم تحقیقاتی همچنین بررسی ثانویه‌ای برای تعیین ارتباط میزان (OH)D25 با فشارخون انجام دادند.
به گفته محققان میانگین غلظت (OH)D25 در ۲۶۷،۹۸۰ شرکت‌کننده، ۵۰ نانو مول در لیتر (nmol/l) بود.
در ۱۱.۴ درصد (۳۲،۸۶۸) از شرکت‌کنندگان غلظت (OH)D25 زیر ۲۵ نانو مول در لیتر بوده است.
در ۴۱.۳ درصد (۱۱۹،۲۴۳) از شرکت‌کنندگان غلظت (OH)D25 بین ۲۵ تا ۴۹.۹ نانو مول در لیتر بوده است.
در ۳۵.۳ درصد (۱۰۱،۸۴۸) از شرکت‌کنندگان غلظت (OH)D25 بین ۵۰ تا ۷۴.۹ نانو مول در لیتر بوده است.
در ۱۰.۵ درصد (۳۰،۳۱۴) از شرکت‌کنندگان غلظت (OH)D25 بین ۷۵ تا ۹۹.۹ نانو مول در لیتر بوده است.
در ۱.۴ درصد (۴،۱۱۰) از شرکت‌کنندگان غلظت (OH)D25 بین ۱۰۰ تا ۱۲۴.۹ نانو مول در لیتر بوده است.
در کمتر از ۰.۱ درصد از شرکت‌کنندگان غلظت (OH)D25 بیش از ۱۲۵ نانو مول در لیتر بوده است.
آنالیز‌های بیشتر نشان داد که افرادی که (OH)D25 آنها ۲۵ نانو مول در لیتر بود نسبت به افرادی که غلظت (OH)D25 آنها ۵۰ نانو مول در لیتر بوده است، ۱۱ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی هستند.
بااین‌وجود، به نظر می‌رسد ارتباطی بین کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و غلظت بالاتر (OH)D25 وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، شرکت‌کنندگانی که غلظت (OH)D25 در بدن آنها ۷۵ نانو مول در لیتر بود در مقایسه با افرادی که غلظت (OH)D25 آنها ۵۰ نانو مول در لیتر بود، ۲ درصد شانس کمتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی داشتند. دانشمندان از این پدیده به‌عنوان یک ارتباط غیرخطی یاد کردند که در آن تغییر در مقدار یک متغیر، همیشه تغییر ثابتی در متغیر بعدی به همراه ندارد.
محققان همچنین ارتباط غیرخطی مشابهی را بین غلظت (OH)D25 و سطح فشارخون شرکت‌کنندگان مشاهده کردند. در سطح ۲۵ نانو مول در لیتر از این ویتامین در مقایسه با ۵۰ نانو مول در لیتر، افزایش قابل‌توجهی در میزان فشارخون شرکت‌کنندگان وجود داشت.
نقاط قوت و محدودیت‌های این مطالعه
نویسندگان می‌گویند که نقطه قوت این مطالعه در روش جدیدی نهفته است که آنها اطلاعات خود را بر اساس آن بررسی کردند. این مطالعه اولین تجزیه‌وتحلیل ژنتیکی از نوع خود است که از یک آنالیز غیرخطی به‌منظور بررسی ارتباط (OH)D25 با خطر بیماری‌های قلبی عروقی استفاده می‌کند. علاوه بر این، محققان با استفاده از سخت‌گیری در انجام آزمایش، مقدار خطا و داده‌های شانسی را به حداقل رساندند.
بر اساس این یافته‌ها دانشمندان به این نتیجه رسیدند که کمبود ویتامین Dمی‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.
با وجود نقاط قوت، این مطالعه بدون محدودیت نبود. محدودیت اول این بود که با بررسی اطلاعات شرکت‌کنندگان انگلیسی و سفیدپوست، مشخص نیست که آیا نتایج مطالعه برای سایر قومیت‌ها نیز صدق می‌کند یا خیر. همچنین، علی‌رغم بزرگ بودن حجم نمونه، نرخ پاسخ ۵ درصدی به پرسش‌نامه‌ها، UK Biobank نمی‌تواند نماینده جمعیت کل بریتانیا باشد.
نظر کارشناسان در این مورد چه بود؟
دکتر ریگود تادواکر، متخصص قلب و عروق، هیئت‌مدیره مرکز بهداشت پراویدنس سنت جان در سانتا مونیکا کالیفرنیا، می‌گوید که این مطالعه تأثیرات بالینی به همراه داشته است. به اعتقاد او برای مدت زمان زیادی در خصوص اینکه باید سطوح ویتامین Dرا هنگام ارزیابی خطر قلبی عروقی بررسی کنند یا خیر سردرگمی وجود داشت و پزشکان نمی‌دانستند با اطلاعات به‌دست‌آمده از آزمایش چه کنند.
اکنون، بر اساس نتایج این تحقیق، بررسی سطوح ویتامین D به‌منظور ارزیابی خطرات قلبی عروقی و همچنین تجویز مکمل ویتامین D برای کسانی که بیشترین کمبود این ویتامین را در بدن خود دارند از اهمیت زیادی برخوردار است.
احتمال دارد که نتایج این مطالعه منجر به تولید امکانات جدیدی در مدیریت و تشخیص بیماری‌های قلبی عروقی شود.
نظر دکتر تادواکر در مورد این مطالعه چنین است:
«مردم باید در مورد بررسی سطح ویتامین D بدن خود با پزشک مشورت کنند، زیرا در مورد بررسی متداول سطح ویتامین D هر پزشک نظر متفاوتی با پزشک دیگر دارد. اگر سطح ویتامین D فرد خیلی پایین باشد، بر اساس این نتایج خطر ابتلای او به بیماری‌های قلبی عروقی، از جمله خطر ابتلا بیماری عروق کرونر و سکته قلبی افزایش پیدا می‌کند.»
