کتابهایی که خواندهایم، فیلمهایی که دیدهایم، داستانهایی که شنیدهایم، در تمام این موارد وقتی اسم رابطه عاطفی میآید، اغلب تصاویری رمانتیک، لحظات عاشقانه و همراهیهای بدون مشکل را به نمایش میگذارند. در حالی که دنیای واقعی اینطور است. ویژگیهای یک رابطه سالم بسیار فراتر از صرفا یک شام دو نفره یا سفر رفتن است رابطه سالم یعنی آگاهانه کنار هم بودن، نه بیدردسر و آسان بودن
یکی از باورهای غلط که در روابط بسیار رایج است، باور به "ساده و آسان بودن عشق" است.
در دنیای پرتنش امروز، تشخیص رابطه سالم از رابطه ناسالم اصلا کار راحتی نیست؛ مخصوصاً وقتی باورها، ترسها یا تجربههای قبلیمان روی قضاوتمان تأثیر میگذارند.
در این مقاله، هم به ویژگیهای یک رابطه سالم خواهیم پرداخت، و هم نشانهها و معیارهای روابط عاطفی سالم را بررسی میکنیم تا بدانیم آیا در مسیر قرار داریم یا نیاز به بازنگری برخی موارد هست.
هیچ رابطهای بدون احترام دوام نمیآورد. احترام یعنی شنیدن بدون قضاوت، ارزش قائل شدن برای احساسات و تصمیمات طرف مقابل، و رعایت مرزهای فردی.
یکی از ویژگیهای یک رابطه سالم این است که:
حق مخالفت دارید، بدون اینکه تحقیر شوید.
میتوانید "نه" بگویید و شنیده شوید.
تصمیماتتان ارزش دارد، حتی اگر با دیگری متفاوت باشد. قرار نیست بابت تصمیم و دیدگاه متفاوت سرزنش شوید.
احترام، پایهایترین نشانه رابطه سالم است. بدون آن، هرچقدر هم عشق وجود داشته باشد، رابطه فرسایشی خواهد بود.
اعتماد در رابطه، مانند اکسیژن برای تنفس است، بدون آن نمیتوان زنده ماند. در رابطهای سالم، نگرانی مداوم از خیانت، پنهانکاری یا کنترل بیدلیل جایی ندارد.
اعتماد یعنی آسوده بودن از اینکه طرف مقابل شما را نمیفریبد، پنهانکاری نمیکند، و خیر شما را میخواهد.
اعتماد به عنوان یکی از ویژگیهای یک رابطه سالم، یعنی:
نیازی نیست گوشی طرف مقابل را چک کنید.
اگر دیر برسد، اول به او اعتماد میکنید، نه اینکه بدبین شوید.
رازها، راز میمانند؛ نه ابزار تهدید.
در روابط عاطفی سالم، هیچکس نیازی به جاسوسی، شک، یا کنترل شدید ندارد. شفافیت و صداقت، جایگزین ترس و تردید میشوند.
در یک رابطه عاطفی سالم، «ما شدن» به معنای حذف «من» نیست. سکوت کشنده نیست و گفتگو به دعوا ختم نمیشود. حتی اگر اختلافی پیش بیاید، طرفین میتوانند بدون توهین یا فریاد، احساساتشان را بیان کنند.
ویژگیهای گفتوگوی سالم در رابطه:
شنیدن فعال؛ یعنی گوش دادن برای فهمیدن، نه برای پاسخ دادن.
بیان نیازها به جای سرزنش.
اجتناب از استفاده از کلمات مخرب مثل "همیشه"، "هیچوقت"، "تو باعث شدی..."
یکی از ویژگیای یک رابطه این است که شما همچنان فضای شخصی، زمان تنهایی، اهداف فردی و حریم خصوصی خود را دارید. طرف مقابل، این مرزها را به رسمیت میشناسد و از آن استقبال میکند.
گفتوگوی سالم، بزرگترین پیشبینیکننده ماندگاری رابطه در پژوهشهای روانشناسیست.
در یک رابطه عاطفی سالم، «ما شدن» به معنای حذف «من» نیست.
مرز داشتن به معنای دور شدن نیست، بلکه نشانهی سلامت فردی و بلوغ عاطفیست. در یک رابطه سالم، هر فرد همچنان فردیت خود را حفظ میکند.
مرزها در رابطه سالم یعنی:
زمان شخصی بدون احساس گناه.
توانایی داشتن دوستان و سرگرمیهای مستقل.
احترام به نیازهای متفاوت روانی و جسمی.
وقتی مرزها نباشند، رابطه به وابستگی ناسالم کشیده میشود.
در یک رابطه سالم، شریک زندگی شما فقط همراه لحظات خوب نیست. او در بحرانها هم کنارتان میماند، تشویقتان میکند، و از شما در برابر فشارها دفاع میکند.
نشانههای حمایت واقعی:
گوش دادن بدون راهحل.
تشویق به رشد فردی، حتی اگر باشد.
وفاداری احساسی و روانی در زمان آسیبپذیریها.
حمایت، ستون ستونِ رابطه است، نه فقط دلداری.
رابطه سالم به معنای بدون مشکل بودن نیست. اتفاقاً رابطهای سالم است که بلد باشد مشکلاتش را بهدرستی مدیریت کند. جان گاتمن، روانشناس و پژوهشگر روابط، میگوید: "روابطی که با یکدیگر درست دعوا و بحث میکنند، بسیار موفقتر از روابطی هستند که هیچ تعارضی ندارند."
نشانههای حل تعارض سالم:
تمرکز بر موضوع، نه حمله به شخصیت. باید حواسمان باشد که برای مثال اگر فرد وسیلهای را گم میکند، این موضوع را به شخصیت او ربط ندهیم و نگوییم: "تو کلا آدم حواسپرتی هستی"؛ این درست نیست. باید آگاه باشیم که فقط با یک اتفاق کل شخصیت فرد را زیر سؤال نبریم!
اجتناب از تحقیر، بیاحترامی یا ترک ناگهانی گفتگو.
پذیرش نقش خود در مشکل، نه مقصر کردن صرف.
گاتمن میگوید: مهم نیست که دعوا میکنید یا نه؛ مهم این است که چطور دعوا میکنید.
در واقع، مهارت حل تعارض، از مهمترین ویژگیهای روابط عاطفی سالم است.
در رابطهای سالم، شما برای ادامه زندگی به طرف مقابل وابسته نیستید؛ بلکه انتخاب میکنید که کنار هم باشید. رابطه سالم، جایگاه وابستگی افراطی نیست، بلکه محل رشد دو انسان بالغ است.
یکی دیگر از باورهای غلطی که در روابط وجود دارد، به دنبال نیمۀ گمشدۀ خود بودن است. ما تا زمانی که خود را انسان کاملی ندانیم و فکر کنیم که مانند تکه پازلی نیاز به تکمیل شدن داریم، رابطۀ عاطفی خشنودی نخواهیم داشت.
نشانههای استقلال سالم:
حفظ اهداف شخصی در کنار اهداف مشترک.
تصمیمگیریهای مستقل همراه با همفکری.
نیاز نداشتن به تأیید دائمی برای احساس ارزشمندی.
دو انسان کامل رابطهای بالغ و قوی میسازند، نه دو نیمه ناتمام.
رابطه سالم، فقط با کلمه «دوستت دارم» نمیچرخد؛ بلکه با رفتارهای کوچکِ اما مداوم عاشقانه تغذیه میشود.
نمونههایی از محبت فعال:
گفتن "متشکرم" برای کارهای روزمره.
لمس، نگاه، توجه غیرکلامی.
یادآوری چیزهایی که برایش مهماند.
قدردانی، عشق را تازه نگه میدارد. ناسپاسی، حتی در سکوت، رابطه را پژمرده میکند.
داشتن هدفهای مشترک (مثل سبک زندگی، فرزندآوری، نگاه به شغل، مسائل مالی یا معنوی) رابطه را به یک سفر دونفره تبدیل میکند، و ما برای ساخت یک رابطۀ عاطفی سالم، باید به این موارد به دید یک سفر نگاه کنیم.
برای اینکه این سفر را به خوبی بگذرانیم، نیاز است در 4 موقعیت، توقف کنیم:
استراحتگاه اول: تعریف رابطه و اجزاء آن
استراحتگاه دوم: اشتباهات مهلک و کشنده در روابط
استراحتگاه سوم: اهمیت و تأثیر روابط در شادمانی ما
استراحتگاه چهارم: تکنیکهایی برای گفتوگو و بهبود روابط
جهت دریافت کتاب الکترونیکی "نقشه راه رابطه" کلیک کنید.
اگر در این بخشها اختلافهای عمیق دارید، احتمال درگیری در آینده بیشتر میشود.
در یک رابطه سالم، هر فرد فرصت دارد خودش باشد، رشد کند، یاد بگیرد، و در کنار دیگری بهتر شود.
ویلیام گلاسر میگوید: "تفریح، پاداش ژنتیک یادگیری است".
شما چه برای رشد شخصی خودتان و چه رشد رابطه، نیاز به تفریح مشترک دارید؛ یکی از این تفریحات، یادگیری در کنار یکدیگر است.
یادگیری در اینجا به این معنا نیست که با هم سر کلاس بنشینید یا به سمینار بروید، شما میتوانید به سادگی با انجام فعالیتهای مشترک و قرارهای عاشقانه، راجع به یکدیگر اطلاعات بیشتری کسب کنید و کنجکاو باشید.
گاهی به خاطر تجربههای آسیبزا، باورهای غلط فرهنگی، یا تصویرهای نادرست از عشق، درگیر روابطی میشویم که در ظاهر شبیه عشقاند ولی در واقع آسیبزا هستند.
علائمی که رابطهتان ممکن است ناسالم باشد:
کنترلگری، تهدید یا تحقیر
وابستگی شدید و ترس از تنهایی
عدم احترام به زمان، فضا یا مرزهای شما
سردرگمی مداوم یا تردید در تصمیمات
بیثباتی عاطفی شدید
اگر حس میکنید برخی از ویژگیهای رابطه سالم در رابطه فعلیتان غایب هستند، لازم نیست همهچیز را تمامشده بدانید. رابطه، مهارتی قابل یادگیریست. میتوانید:
با خودتان شروع کنید: روی عزت نفس، مرزهای شخصی و توان گفتوگوی سالم کار کنید
برای اینکه بتوانید فرد مد نظر خود را پیدا کنید، خود باید به فردی تبدیل شوید که آمادگی رابطه را داشته باشد.
با پارتنرتان گفتوگو کنید: نیازها و دغدغهها را شفاف مطرح کنید.
از مشاور کمک بگیرید: نگاه بیرونی و حرفهای به رابطهتان میتواند نجاتبخش باشد.
جمعبندی
رابطه سالم یعنی انتخاب هر روزه برای با هم بودن، با احترام، اعتماد، گفتوگو و رشد.
عشق کافی نیست. رابطه سالم ساختنیست. هر روز کمی گفتوگوی صادقانه، کمی گوش دادن واقعی، کمی احترام بیشتر… همینها معجزه میکنند.
یادتان باشد: رابطه سالم، رابطهایست که در آن میتوانی خودت باشی، بدون ترس از طرد شدن.
