سوگيري يا خطاي بقايافتگي
سوگيري بقايافتگي يك خطاي شناختي است كه در آن فرد، در محاسبات و مشاهدات خود، تنها گونه ها و انواع بقايافته و جان سالم به در برده را در تصميم گيري ها مدنظر قرار مي دهد. در خلال جنگ جهاني دوم آقاي آبراهام والد با تحليل آماري هواپيماهاي بازگشته از ماموريت و جنگ و بررسي تير و تركش هاي اصابت كرده به نواحي مختلف، تلاش كرد تا با استفاده از اين اطلاعات نواحي صدمه ديده را از لحاظ مقاومت، ترميم و تقويت كند تا با اصابت مجدد دچار آسيب جدي نشوند، غافل از اينكه برخي از هواپيماها در هوا سرنگون شده و هرگز به پايگاه باز نمي گشتند و او در تحليل هاي خود اين موارد را ناديده مي گرفت. در واقع بايد مواردي كه در شكل با علامت نشان داده نشده اند را نيز مد نظر قرار داد چرا كه آسيب هاي به مراتب كاري تر و خطرناكتري را به همراه داشته اند.
اين مورد را من به شخصه در بسياري از روايت ها و مطالعات موردي كه در كتابهاي مختلف بيزنس و بازاريابي و مديريت استراتژيك و ...نوشته مي شود شاهد بوده ام. در اغلب موارد حكايت نمونه هاي موفق و به شيوه ها و به گزين ها يا همان بنچمارك ها و بست پركتيس ها را در اين كتاب ها مي بينيم. چه بسا حكايت شكست هاي استراتژيك مي تواند درسهاي به مراتب بهتري براي ما به همراه داشته باشد. ما در مشاهدات خود بايد هم به نمونه هاي برتر و هم به موارد به سرانجام نرسيده و شكست خورده، توجه داشته باشيم.
بارها در محافل شنيده ايم كه اين نوع كالاها مثلا يخچالي كه قديم توليد مي شد طول عمر بيشتري داشت و در نتيجه توليدات قديمي خيلي ماندگارتر و بهتر بودند يا فلان مدل فلان موبايل قديمي خيلي كاري بود و آخ نمي گفت...در حاليكه ما اينجا به صراحت دچار سوگيري شده ايم، چه بسيار انواع مختلف كالاهاي قديمي كه دوام نياورده و از دور خارج شده اند، چه بسيار ساختمان هايي كه ويران شده اند، چه بسيار كسب و كارهايي كه در يك صنف خاص از بين رفته اند اما ما صرفا بقا يافته ها را مي بينيم.
سالهاي سال اولين گزينه براي سرمايه گذاري براي خيلي ها، افتتاح رستوران و كافي شاپ بود چون ما فقط صف عريض و طويل رستوران هاي بقايافته را ديديم و نه خيل عظيمي كه تعطيل شدند. در انتخاب رشته خيلي ها فقط دنبال برنامه نويسي و ماركتينگ و ...هستند كه البته انتخاب خوبي مي توانند باشند اما براي بهترين بودن و بقا داشتن علاوه بر افراد موفق بايد به تجربيات افراد ناموفق در اين زمينه ها هم توجه كنيم.
در تصميم گيري براي يك اقدام خاص، شروع يك كسب و كار و ...فقط به باقي مانده ها، بقايافته ها و شاخص ها توجه نكنيم، بايد گستره ديد خود را وسيع تر كرده و تمامي گزينه ها و صد البته منسوخ شده ها، بقانايافته ها، انتخاب نشده ها و ...را در محاسبات خود به شمار آوريم.
پيروز باشيد
