یکی از رژیم‌هایی که اخیرا افراد برای کاهش وزن استفاده می‌کنند، رژیم کتوژنیک است. رژیمی که طرفداران و مخالفانی دارد. رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات و پرچرب است که شباهت زیادی به رژیم اتکینز یا رژیم کم کربوهیدرات دارد. در این رژیم مصرف کربوهیدرات به شدت کاهش پیدا می‌کند و منبع اصلی تأمین انرژی با چربی جایگزین می‌شود. رژیمهای کتو حتی ممکن است فوایدی برای بیماران مبتلا به دیابت، سرطان، صرع و آلزایمر داشته‌باشند.
رژیمهای کاهش وزن زیادی وجود که یکی از معروف‌ترین آنها، کتوژنیک است. اما همان‌طور که می‌دانید بهترین رژیمهای دنیا هم برای تعدادی افراد مناسب نیستند. برای اینکه بدانید آیا این رژیم برای شما مناسب است یا نه و همه چیز درباره رژیم کتوژنیک را بدانید، باید نظر متخصص تغذیه را جویا شوید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصص تغذیه در شهر خود آشنا شوید، با آنها به‌صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و در صورت لزوم برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.
رژیم کتوژنیک به انگلیسی keto diet، یکی از معروف‌ترین رژیمهای غذایی در دنیا و از انواع رژیم کم کربوهیدرات است. در حالت طبیعی سوخت تأمین‌کننده‌ی انرژی بدن از کربوهیدرات‌ها (فرآورده‌های قندی) به‌دست‌می‌آید. اما در این رژیم سوخت بدن از ذخایر چربی و در صورت لزوم از پروتئین تأمین می‌شود.
این کاهش مصرف کربوهیدرات (۲۰ تا ۵۰ گرم کربوهیدرات در روز) بدن شما را در یک حالت متابولیک به نام کتوز قرار می‌دهد. وقتی این اتفاق‌می‌افتد، بدن شما برای تأمین انرژی به سراغ چربی‌ها و سپس پروتئین‌ها می‌رود. کبد وظیفه‌ی تبدیل ذخایر چربی به اجسام کتونی را بر‌عهده‌دارد و سوخت جایگزین را می‌سازد که می‌تواند انرژی مغز را تأمین کند.
در‌واقع استفاده از بافت چربی به عنوان سوخت، موجب کاهش وزن می‌شود. تحقیقات مختلفی نشان‌می‌دهند که رژیم کتوژنیک چند برابر رژیمهای محدودکننده‌ی چربی موجب کاهش وزن میشوند. در رژیم کتو اساس رژیم بر کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها (فرآورده‌های قندی، نشاسته، برنج، نان و غیره) و افزایش مصرف پروتئین و چربی است.
باوجود اینکه امروزه دسترسی به اینترنت بسیار ساده است و اطلاعات بسیار زیادی در این فضای مجازی وجود دارد که با کمک آنها می‌توانیم بسیاری از کارها را رایگان انجام دهیم، دسترسی به رژیمهای رایگان کتوژنیک هم وجود دارد. اما توصیه می‌شود که این رژیم را سرخود و با کمک اینترنت نگیریم. بااینکه می‌توان به سادگی و با هزینه‌ی کم و رایگان این رژیم را تهیه کنید، بهتر است که برای تهیه‌ی آن به دکتر تغذیه مراجعه کنید و با بررسی همه‌ی جوانب این رژیم را انتخاب کنید.
در صورتیکه برای دریافت رژیم کتوژنیک تنها از سایت‌های رایگان کمک بگیرید و توجهی به کم و کاستی‌های آن نکنید، عوارض این رژیم گریبانگیر شما خواهد شد. اگر هم این اتفاق نیفتد، خوش‌شانس بوده‌اید.
اثربخشی رژیم کتو به اهداف و نیازهای فردی شما بستگی دارد. رژیم کتوژنیک استاندارد (SKD) رایج‌ترین نوع آن است و برای عموم افراد کاربرد دارد، در حالی‌که رژیم کتوژنیک هدفمند (TKD) و رژیم کتوژنیک چرخه‌ای (CKD) برای ورزشکاران یا کسانی که به دنبال انعطاف در برنامه غذایی خود هستند مناسب است. قبل از اقدام به شروع رژیم کتوژنیک، مشاوره با متخصص تغذیه برای راهنمایی شخصی را فراموش نکنید.
کتوژنیک در دسته انواع رژیم غذایی برای لاغری سریع افراد قرار دارد و با رعایت اصول آن، در مدت کمتری وزن شما را کم می‌کند. این رژیم پر از چربی و پروتئین بسیار سیرکننده است، پس تأثیر اول رژیم کتو این است که زودتر سیر می‌شوید و کمتر احساس گرسنگی می‌کنید، پس لاغر می‌شوید. مورد دوم این است بدن برای شکستن چربی و پروتئین برای نیاز به انرژی بیشتری دارد.
نتیجه نهایی این سیستم این است که چربی بیشتری را برای تأمین انرژی می‌سوزاند، پس شما می‌توانید لاغر شوید. یک رژیم کتوژنیک در ۳ تا ۶ ماه اول، باعث کاهش وزن بیشتری نسبت به دیگر رژیمهای غذایی می‌شود.
میزان کاهش وزن در رژیم کتوژنیک به عوامل مختلفی بستگی دارد. مثلا اینکه علت چاقی در فرد کم‌کاری تیروئید بوده‌است یا مصرف چربی و داشتن رژیم غذایی نامناسب، در کاهش وزن موثر است. همچنین ژنتیک عامل موثری در تعیین میزان کاهش وزن در فرد است. به‌طور کلی افرادی که رژیم کتوژنیک می‌گیرند و می‌خواهند با استفاده از این روش وزن کم کنند، مقادیر متفاوتی در بازه‌های زمانی مشخص وزن کم می‌کنند.
در هفته‌ی اول رژیم کتوژنیک، میزان کاهش وزن در افراد از ۰.۵ کیلوگرم تا ۵کیلوگرم متنوع بوده‌است. همچنین گزارش شده‌است که برخی از افراد در هفته‌های اول رژیم کتوژنیک، مقداری اضافه وزن هم داشته‌اند و بعد از مدتی با کاهش وزن مواجه شده‌اند. کاهش وزنی که افراد با آن در رژیم کتوژنیک برخورد می‌کنند، فرد به فرد متفاوت است.
برای جلوگیری از افزایش یا استپ وزن در رژیم کتوژنیک، پیگیری میزان کالری دریافتی روزانه بسیار مهم است. علت استپ وزن در رژیم کتوژنیک نیز به دلیل ورود بدن به حالت کتوزیس یا کمبود ذهایر چربی کبدی است.
رژیم کتوژنیک یا رژیم کیتوژنیک یکی از انواع رژیم‌هایی است که برای بسیاری از افرادی که می‌خواهند به طور اصولی وزن کم کنند مناسب است. برای اینکه بدانید این رژیم برای شما هم مناسب است یا نه، بهتر است که اثراتی که این رژیم بر روی برخی از بیماری‌ها می‌گذارد را بررسی کنید و از عوارضی که ممکن است برای شما ایجاد کند، باخبر شوید. با ما همراه باشید.
هدف اصلی گرفتن رژیم کتوژنیک برای اکثر افراد، کاهش وزن و لاغری است، اما همه با این هدف به سراغ رژیم کتو نمی‌روند. رژیم کتو در اصل در سال ۱۹۲۰ برای مدیریت بیماری صرع و کنترل تشنج‌ها ساخته‌شد. همان‌طور که گفتیم در رژیم کتو مصرف کربوهیدرات بسیار پایین است، پس بدیهی است که می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت مناسب باشد. البته اگر دیابت نوع ۱دارید، باید بدانید که سطح بالای کتون می‌تواند برای شما مضر باشد، پس در این مورد حتما باید با پزشک خود مشورت کنید.
رژیم کتو می‌تواند برای آکنه هم مفید باشد. این رژیم برای بیماری‌های قلبی و عروقی هم خوب است، چون کلسترول خوب را افزایش و سطح کلسترول بد را کاهش می‌دهد. این موضوع به کاهش سطح انسولین مربوط است. کتوژنیک احتمال ابتلا به فشارخون، گرفتگی عروق، نارسایی قلبی و دیگر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
علاوه‌بر این این رژیم از بدن در برابر سرطان محافظت می‌کند، به بدن در مبارزه با سایر اختلالات سیستم عصبی مانند آلزایمز؛ بیماری پارکینسون و اختلالات خواب کمک می‌کند. کاهش انوسلین همچنین برای بیماران مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک هم می‌تواند مفید باشد.
رژیم کتوژنیک ممکن است برای ورزشکاران استقامتی مانند دوندگان و دوچرخه‌سواران هم مفید باشد. این رژیم با گذشت زمان، به بهبود نسبت ماهیچه به چربی بدن کمک می‌کند و میزان اکسیژنی را که بدن شما می‌تواند در هنگام کار سخت از آن استفاده کند، افزایش می‌دهد.
متاسفانه افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند و شرایط سلامت آنها چندان مناسب نیست، نه تنها نمی‌توانند رژیم کتوژنیک را بگیرند، بلکه برای گرفتن هر گونه رژیم شرایط خوبی ندارند. برای اینکه این افراد سلامت خود را حفظ کنند و به شرایط بدتری دچار نشوند، نباید از رژیم‌هایی که سلامت آنها را تهدید می‌کند، استفاده کنند.
افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند، باید رژیم متناسب خود را داشته‌باشند. برای این افراد حتما به خاطر داشته‌باشید که پرهیز از موارد غذایی مضر کافی است و نیازی به رعایت یک رژیم کاهش وزن نیست. در مواقعی حتی کربوهیدرات برای برخی از افراد ضروری است و حتی نیاز به مصرف چربی هم وجود دارد. بنابراین نمی‌توان یک نسخه‌ی واحد مانند رژیمهای لاغری برای این افراد بست! این رژیم برای افرادی که تیپ بدنی اکتومورف دارند مناسب نیست.
اگر شرایط سلامت شما برای گرفتن رژیم کتوژنیک مناسب باشد، برای دریافت آن باید از یک متخصص کمک بگیرید و تنها خواندن درباره این رژیم و انتخاب آن کافی نیست. برای اینکار می‌توانید وارد سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو شوید، از دکتر تغذیه ای که در دسترس هستند و یا نظرات کاربران درباره آنها مثبت است، نوبت حضوری دریافت کنید. یا اینکه می‌توانید با دریافت مشاوره تغذیه تلفنی سوالات خود را بپرسید و بهترین قدم را برای دریافت رژیم کتوژنیک بردارید.
در این رژیم همانند رژیمهای دیگر فرد ملزم به رعایت برنامه‌ی غذایی خاصی است. شما باید اکثر وعده‌های غذایی خود را بر اساس لیست غذاهای مجاز در رژیم کتوژنیک تنظیم کنید:
بله، سبزیجات کم کربوهیدرات مانند سبزیجات برگ‌دار، کلم بروکلی، گل کلم، کدو سبز و فلفل را می‌توان در برنامه غذایی کتو قرار داد. این سبزیجات معمولا کربوهیدرات کمی دارند و می‌توان آنها را به میزان متوسط مصرف کرد.
بله، محصولات لبنی پرچرب و کم کربوهیدرات مانند پنیر پرچرب، کره، خامه و ماست بدون شیرینی را می‌توانید انتخاب کنید و به میزانی که از رژیم غذایی خارج نشود، مصرف کنید.
روغن‌هایی که می‌توان در رژیم کتوژنیک مصرف کرد، شامل روغن‌های طبیعی است. برخی از روغن‌هایی که در رژیم کتوژنیک مجاز هستند شامل روغن نارگیل، روغن زیتون، روغن آووکادو، کره و روغن بذر کتان هستند. روغن‌هایی که نمی‌توان استفاده کرد روغن آفتابگردان و روغن‌های مضر هستند.
به این دلیل که کربوهیدرات کمی دارد، ممنوع نیست.
بله، مصرف سس مایونز به دلیل چربی بالا و کربوهیدرات کم مجار است.
میوه یکی از مواد غذایی است که مقدار زیادی کربوهیدرات دارد. قندهای میوه‌ها از انواع مختلفی هستند. از طرفی می‌دانیم که میوه‌ها حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. برخی از میوه‌ها قند بیشتری دارند و برخی از آنها حاوی مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان و ویتامین و مواد معدنی هستند. پس مصرف میوه در رژیم کتوژنیک ممنوع است، اما یک استثنا وجود دارد.
هنگامی‌که رژیم کتوژنیک می‌گیرید، می‌توانید از برخی از میوه‌ها مانند بری‌ها (توت‌فرنگی، ذغال‌اخته، تمشک و غیره) به مقدار محدود استفاده کنید. زیرا قند این میوه‌ها به نسبت آنتی‌اکسیدانی که دارند، کمتر است و می‌توان این مقدار کربوهیدرات را در مصارف اندک، نادیده گرفت.
گوجه سبز جزو سبزی‌ها محسوب نمی‌شود. بنابراین این میوه از میوه‌های ممنوعه در رژیم کتوژنیک است.
از آنجایی که رژیم کتوژنیک با حذف کربوهیدرات‌ها معنی پیدا می‌کند، مصرف هر گونه شیرینی در آن غیرمجاز است. جالب است بدانید که حتی مصرف بسیاری از میوه‌ها نیز در این رژیم غذایی ممنوع است. مگر مصرف میوه‌هایی که نسبت آنتی‌اکسیدانی که به بدن می‌رسانند، به قندی که در بدن ذخیره یا مصرف می‌شود، بسیار بیشتر است.
پس هنگامی‌که می‌خواهید رژیم کتوژنیک بگیرید، باید با شیرینی‌ها خداحافظی کنید. زیرا شیرینی‌ها حاوی کربوهیدارت‌ها هستند. همان‌طور که می‌دانید کربوهیدارت‌ها از ۳ عنصر هیدروژن، کربن و اکسیژن ساخته‌شده‌اند. شیرینی یا قند هم این ۳ عنصر اصلی را دارد. پس مصرف این ماده در رژیم کتوژنیک ممنوع است.
استفاده از خرما در بسیاری از رژیمهای لاغری آزاد است و می‌تواند یکی از بهترین تامین‌کننده‌های منابع انرژی باشد. اما این میوه طبق اصول رژیم کتوژنیک، آزاد نیست. زیرا این ماده کربوهیدرات دارد و کتو نیست. بنابراین نمی‌توانید آن را در رژیم غذایی خود جای دهید.
هر غذایی که کربوهیدرات بالایی دارد باید محدود شود. غذاهای زیر باید در رژیم کتوژنیک کم یا حذف شوند:
برای اینکه بدانید آیا این رژیم برای شما مناسب است یا نه، باید نظر متخصص تغذیه را جویا شوید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصص تغذیه در شهر خود آشنا شوید، با آنها به‌صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و در صورت لزوم برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.
می‌توانید از گل کلم پخته یا رنده شده استفاده کنید.
رژیم کیتو ممکن است اثرات مفیدی بر بسیاری از بیماری‌ها داشته‌باشد. مثل:
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد رژیم کتوژنیک برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مفید است و به بهبود حساسیت به انسولین، تعادل هورمونی و مدیریت وزن کمک می‌کند. همچنین این رژیم سطح انسولین خون را کاهش می‌دهد، انسولین نقش قابل‌توجهی در ایجاد سندروم تخمدان پلی‌کیستیک دارد.
رژیم کتوژنیک می‌تواند خطراتی داشته‌باشد. اگر بیماری‌های زیر را دارید، احتمالا این رژیم چندان مناسب شما نباشد:
برخی مطالعات نشان داده‌اند که رژیم کم کربوهیدرات ممکن است بر عملکرد تیروئید تأثیر منفی بگذارد. اگر کم‌کاری تیروئید دارید، قبل از شروع رژیم کتوژنیک با یک متخصص مشورت کنید.
افزایش چربی در رژیم غذایی کتو و کاهش کربوهیدرات‌ها بر سطح هورمون‌های بدن تأثیر می‌گذارد و منجر به ایجاد آکنه می‌شود. علاوه بر این، مصرف برخی از غذاهای پرچرب یا فرآوری شده، مانند لبنیات یا گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس نیز ممکن است باعث تشدید آکنه در برخی افراد شود.
این رژیم غذایی، یک رژیم محدود یا تک‌بعدی نیست و شما در آن می‌توانید انواع غذاها را بخورید، ازاین‌رو عوارض جانبی کمی برای فرد دارد. این رژیم برای اکثر افراد سالم بی‌خطر است، اما به هر حال شما بدن را وارد یک حالت جدید کرده‌اید و ممکن است بدن برای سازگار شدن با آن به چالش بیفتد. به این حالت آنفولانزای کتو می‌گویند که ممکن است شامل علائم زیر باشد:
در این مدت همچنین ممکن است یبوست، قند خون پایین خفیف یا سوء‌هاضمه داشته‌باشید. هنگامی‌که بدن شما به سراغ ذخایر چربی می‌رود، ممکن است کمی به کلیه‌ها فشار بیاید. رژیمهای کم‌کربوهیدرات مانند کتو می‌توانند منجر به ایجاد سنگ کلیه یا سطوح بالای اسید در بدن شوند (اسیدوز).
بهتر است هیچ رژیمی را خودسرانه شروع نکنید. بدن شما برای سازگارشدن با رژیم و یا بعد از رژیم دچار تغییرات زیادی می‌شود. برای اینکه بتوانید روی این تغییرات نظارت داشته‌باشید و اثرات جانبی منفی آن را به حداقل برسانید، حتما باید تحت نظر متخصص تغذیه باشید.
هر رژیمی در طولانی‌مدت خطراتی دارد. گرفتن رژیم کتو هم در طولانی مدت ممکن است اثرات منفی داشته‌باشد، از جمله:
کتوژنیک در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود؛ زیرا ممکن است مواد مغذی کافی برای جنین در حال رشد یا شیرخوار را فراهم نکند. علاوه بر این، ایمنی و تاثیرات طولانی مدت رژیم کتوژنیک بر بارداری و شیردهی به‌خوبی بررسی نشده است.
همیشه برای اینکه یک رژیم را به درست‌ترین شکل ممکن بگیرید، باید نکات مهم و ضروری آن را رعایت کنید. مثلا اینکه برخی از اصطلاحات مورد استفاده در این رژیم چه معنایی دارند، می‌تواند راهگشای شما در بسیاری از مسائل باشد.
اولا، به خاطر داشته‌باشید که استفاده از انواع رژیمهای رایگان در رژیم کتوژنیک می‌تواند مشکل‌ساز باشد. زیرا استفاده از رژیمهای رایگانی که در اینترنت و یا در فضاهای دیگر وجود دارند، می‌تواند راه‌های اشتباهی را پیش پای شما بگذارد و از راه‌هایی استفاده کنید که به سلامت شما آسیب بزند.
بنابراین بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید، این است که از یک متخصص تغذیه این رژیم را دریافت کنید. هنگامی که از متخصص تغذیه این رژیم را دریافت می‌کنید، از معایب و مزایایی که برای شما دارد، به خوبی آگاه هستید. بنابراین با آگاهی رژیم را انتخاب می‌کنید.
