رشته تحصیلی ارگونومی مطالعه و تحلیل رابطه بین انسان و محیط کار است . در این رشته ، اصول و مفاهیمی مانند طراحی محیط کار ، تجهیزات کار ، ابزارها ، سیستم ها و روش های مختلف کار بر اساس نیازهای انسان مورد بررسی قرار می گیرد . در حوزه ارگونومی ، عواملی مانند راحتی ، ایمنی ، بهره وری و کارایی انسان برای انجام وظایف کاری بررسی می شوند . هدف اصلی ارگونومی ، بهبود شرایط کار و افزایش رضایت و کارایی انسان در محیط کار است .
در دوره های تحصیلی در مقاطع ارشد و دکتری ، دانشجویان با مباحثی مانند علم شناختی ، طراحی آزمایشگاهی ، تجزیه و تحلیل کاربر ، طراحی رابط کاربری ، ریخت شناسی کاربری و مدیریت ریسک مواجه می شوند .
فارغ التحصیلان ارگونومی می توانند در چندین حوزه فعالیت کنند . آنها می توانند به عنوان مشاوران ارگونومی در شرکت ها و سازمان ها کار کنند و بر اساس نیازهای انسان ، طراحی و بهبود محیط کار را پیشنهاد دهند . همچنین، آنها می توانند در صنایع مختلفی مانند خودروسازی ، صنایع نفت و گاز ، ساختمان و نظامی فعالیت کنند .
به طور کلی، رشته تحصیلی ارگونومی می تواند به عنوان یک راهکار برای بهبود کیفیت کار و سلامت و رضایت انسان در محیط کار مورد استفاده قرار گیرد.
ارگونومی محیطی به بررسی تأثیر محیط فیزیکی بر عملکرد و راحتی انسان در محیط کار می‌پردازد . این شاخه از ارگونومی به عواملی مانند نورپردازی ، دما ، صدا ، ارتفاع میز کار ، طراحی صندلی و میز کار ، مدیریت فضای کار و سایر عوامل مرتبط با محیط فیزیکی می‌پردازد . رشته تحصیلی ارگونومی نیز به بررسی و طراحی سیستم‌ها، وسایل و محیط‌های کار برای بهبود عملکرد و راحتی کاربران می‌پردازد.
در زمینه ارگونومی محیطی، مفاهیم و مباحثی مانند طراحی محیط کار، ارزیابی ریسک های محیطی ، طراحی نورپردازی و صدا ، طراحی فضای کار و مدیریت حرارت در محیط کار مورد بررسی قرار می‌گیرند ..
بیومکانیک شغلی به بررسی تاثیر وضعیت های شغلی و روش های انجام کار بر بدن انسان می پردازد . این موضوع به منظور بهبود شرایط کار و کاهش خطرات مربوط به فعالیت های شغلی استفاده می شود . به عنوان یک زیرمجموعه از علم ارگونومی ، بیومکانیک شغلی بر روی نحوه ارتباط بین انسان و محیط کار تمرکز دارد .
بیومکانیک شغلی در ارگونومی بر مبنای اصول علوم حرکتی تمرکز دارد . با استفاده از اصول بیومکانیک ، می توان اثرات فعالیت های شغلی را بر بدن انسان بررسی کرده و راهکارهای بهبودی برای کاهش خطرات و تعدیل شرایط کار ارائه داد .
به طور کلی ، بیومکانیک شغلی به روش های اندازه گیری و تحلیل عوامل فیزیکی شغلی ، اثرات آنها بر بدن انسان و ارائه راهکارهای بهبودی برای کاهش خطرات و بهبود شرایط کار می پردازد. این موضوع با رشته تحصیلی ارگونومی در تلاقی است و هر دو به بهبود شرایط کار و بهبود کیفیت زندگی انسان در محیط کار می اندیشند.
روش‌های ارزیابی در ارگونومی معمولاً به بررسی نیازها ، توانمندی‌ها و محدودیت‌های انسان در محیط کار می‌پردازند.
به عنوان مثال ، یکی از روش‌های معمول در ارزیابی ارگونومی استفاده از معیارهای مشخصی برای اندازه‌گیری عملکرد انسان در محیط کار است . این معیارها می‌توانند شامل سرعت ، دقت، خستگی و رضایت شغلی باشند . با استفاده از این معیارها ، می‌توان بهبودهای لازم در طراحی محیط کار را شناسایی و اعمال کرد.
همچنین، روش‌های دیگری مانند مطالعه میدانی، مشاهده و مصاحبه با کاربران نیز در ارزیابی ارگونومی استفاده می‌شوند. این روش‌ها به کارشناسان ارگونومی امکان می‌دهند تا به طور مستقیم با افراد در محیط کار تعامل کنند و نیازها و مشکلاتشان را بررسی کنند . تکنیک‌های زیادی مانند OWAS , REBA , RULA , QEC وجود دارند که به عنوان روش‌های مشاهده ای شناخته شده و هر کدام برای ارزیابی کار یا وظیفه افراد با شرایط خاصی طراحی شده‌اند .
در نهایت، روش‌های پیشرفته‌تری مانند شبیه‌سازی کامپیوتری و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته نیز در ارزیابی ارگونومی مورد استفاده قرار می‌گیرند . این روش‌ها به کمک محاسبات و شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای ، امکان شبیه‌سازی و تجربه محیط کار را برای ارزیابی و بهینه‌سازی آن فراهم می‌کنند .
ماکرو ارگونومی به مطالعه طراحی سیستم‌ها ، محیط‌ها و فرآیندها از یک دیدگاه کلی و سیستمی می‌پردازد . این رویکرد به طراحی فاکتورهایی مانند سازمان‌دهی سازمانی ، سیاست‌ها و روندهای کاری ، مدیریت منابع انسانی ، فناوری و تجهیزات و همچنین توجه به عوامل اقتصادی و اجتماعی می‌پردازد .
با توجه به این تعریف ، ماکرو ارگونومی در رشته تحصیلی ارگونومی نقش مهمی دارد . ارگونومی به مطالعه تطبیق بین انسان و محیط کار می‌پردازد و هدف آن بهبود شرایط کاری و کارایی انسان در محیط کار است . بنابراین، ماکرو ارگونومی با توجه به تمرکز بر مطالعه سیستم‌ها و فرآیندهای کاری ، بهبود شرایط کاری و کارایی انسان در سطح سازمانی و سیستمی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
مثال‌هایی از موضوعاتی که در ماکرو ارگونومی مطرح می‌شوند عبارتند از:
· طراحی سازمانی به گونه‌ای که منابع انسانی بهینه استفاده شوند و توجه به توانمندی‌ها و محدودیت‌های انسانی باشد.
· ارزیابی سیاست‌ها و روندهای کاری به منظور بهبود عملکرد و رضایت کارکنان.
· بررسی تاثیر فناوری و تجهیزات بر شرایط کاری و کارایی انسان.
· درک عوامل اجتماعی و فرهنگی در سازمان‌ها و تاثیر آنها بر کارکنان.
· مطالعه عوامل اقتصادی و تاثیر آنها بر سازمان‌ها و شرایط کاری.
بیماری های عضلانی و اسکلتی به عنوان یکی از مشکلات شاغلین در محیط کار شناخته می شوند . این بیماری ها شامل مشکلاتی مانند درد عضلانی و اسکلتی ، کمردرد ، سردرد ، درد گردن ، درد شانه ، تنش عضلانی ، ورم مفاصل و غیره هستند . عواملی مانند طولانی مدت بودن وضعیت نشسته یا ایستاده ، حرکات تکراری ، بارهای سنگین ، ناهنجاری های ارگونومیکی در محیط کار و نداشتن استراحت کافی می توانند علت اصلی این بیماری ها باشند . رشته تحصیلی ارگونومی به بررسی و تجزیه و تحلیل این عوامل می پردازد و راهکارهایی برای بهبود شرایط کار و پیشگیری از بیماری های عضلانی و اسکلتی ارائه می دهد .
ارگونومی به مطالعه طراحی و بهینه‌سازی ابزارها، محیط‌ها و سیستم‌ها برای استفاده بهینه و ایمن انسان می‌پردازد . در این رشته ، معماری و طراحی سیستم‌ها و رابط کاربری بررسی می‌شود تا خطاهای انسانی کاهش یابد و عملکرد سیستم‌ها بهبود یابد.
در موضوع خطاهای انسانی ، ارگونومی می‌تواند به شناخت و درک خطاهای انسانی کمک کند و بر اساس آنها طراحی بهتری برای سیستم‌ها ارائه دهد . از جمله این خطاها می‌توان به خطاهای تصمیم‌گیری ، خطاهای اشتباه درک و خطاهای عملکردی اشاره کرد . با بررسی این خطاها و درک علل آنها ، ارگونومیست‌ها می‌توانند راهکارهایی برای جلوگیری از آنها ارائه دهند.
در موضوع ایمنی سیستم‌ها، ارگونومی نقش مهمی در بهبود ایمنی سیستم‌ها و کاهش خطرات مربوط به عملکرد انسانی دارد. با توجه به ارتباط نزدیک انسان با سیستم‌ها ، نقاط ضعف و خطرات مرتبط با عملکرد انسانی می‌توانند شناسایی و برطرف شوند. به عنوان مثال ، طراحی صحیح رابط کاربری و استفاده از نشانگرها و نمادهای قابل فهم برای کاربران می‌تواند خطرات مربوط به عملکرد انسانی را کاهش دهد و ایمنی سیستم را بهبود بخشد .
ارگونومی شناختی در واقع بخشی از رشته تحصیلی ارگونومی است . ارگونومی شناختی به طراحی محیط کار و تجهیزات با توجه به عوامل شناختی انسان می‌پردازد . این عوامل شامل توجه، حافظه، یادگیری، فهم، تصمیم‌گیری و ارتباطات است . به عنوان مثال ، در طراحی رابط کاربری نرم‌افزارها ، ارگونومی شناختی به کار می‌رود تا رابط کاربری به گونه‌ای طراحی شود که کاربران بتوانند به راحتی با آن تعامل کنند ، اطلاعات را به خوبی دریافت و پردازش کنند و عملکرد خود را بهبود بخشند . همچنین در طراحی ابزارهای کاری و تجهیزات ، ارگونومی شناختی به کار می‌رود تا این ابزارها و تجهیزات با مغز و عملکرد شناختی انسان هماهنگی داشته باشند و عملکرد انسان در استفاده از آنها را بهبود بخشند .
آنتروپومتری یک حوزه در علوم تجربی است که به بررسی اندازه ها ، ابعاد و تغییرات فیزیکی انسان در محیط کار می پردازد . این علم شامل بررسی اندازه و ابعاد بدنی افراد ، قابلیت های حرکتی و قدرت فیزیکی آنها در رابطه با محیط کار و وسایل مورد استفاده می شود .
بنابراین، آنتروپومتری و ارگونومی هر دو به بررسی تناسب بین انسان و محیط کار می پردازند . آنتروپومتری به عنوان یکی از روش های اندازه گیری و بررسی ابعاد انسانی در ارگونومی استفاده می شود تا ابعاد ویژگی های بدنی افراد را در طراحی محیط کار و وسایل مورد استفاده در آن در نظر بگیرد . بنابراین ، ارگونومی می تواند از آنتروپومتری به عنوان یکی از ابزارهای خود در طراحی محیط کار استفاده کند .
ارگونومی یک رشته تحصیلی مرتبط با طراحی و بهینه‌سازی سیستم‌ها ، محصولات و فرآیندها برای افزایش راحتی، ایمنی و کارایی کاربران است . در این زمینه ، می‌توان از آمار تحلیلی برای بررسی و تحلیل داده‌های مربوط به عوامل مختلف در ارگونومی استفاده کرد . به طور کلی ، آمار تحلیلی در ارگونومی می‌تواند در موارد زیر مورد استفاده قرار بگیرد :
· بررسی ارتباط بین عوامل ارگونومیک با عوامل فیزیولوژیک و روان‌شناختی : از طریق تجمیع و تحلیل داده‌های آماری ، می‌توان رابطه بین عوامل ارگونومیک مثل نورپردازی ، صدا ، حرکت و نحوه استفاده از ابزارها و تاثیر آنها بر عملکرد فیزیولوژیک و روان‌شناختی فرد را بررسی کرد .
· بررسی اثربخشی تغییرات و بهبودهای ارگونومیک : با استفاده از آمار تحلیلی ، می‌توان اثربخشی تغییرات ارگونومیک مانند تغییرات در طراحی محصول یا سیستم، اعمال تغییرات در روش‌های کاری و تغییر در ساختار سازمانی را ارزیابی کرد
· بررسی عوامل خطر و آسیب‌های ارگونومیک: آمار تحلیلی می‌تواند به بررسی و تحلیل داده‌های مربوط به عوامل خطر مانند بار فیزیکی، حرارت، ارتفاع و آسیب‌های ارگونومیک مانند دیسک کمر، کارپال تومان و ... کمک کند.
· بررسی عملکرد و کارایی سیستم‌ها و محصولات : آمار تحلیلی می‌تواند در بررسی و ارزیابی عملکرد و کارایی سیستم‌ها و محصولات در ارگونومی مورد استفاده قرار بگیرد . با تحلیل داده‌های آماری ، می‌توان عملکرد فرد در استفاده از سیستم یا محصول را مورد ارزیابی قرار داد و بهبودهای لازم را اعمال کرد .
برای آشنایی بیشتر با کسب و کار های مرتبط با این رشته در استان های مختلف می توانید از لینک های زیر استفاده کنید :
تأمین کالا و خدمات ارگونومی در استان اصفهان
تأمین کالا و خدمات ارگونومی در استان بوشهر
تأمین کالا و خدمات ارگونومی در استان تهران
