سخنرانی عمومی یا در جمع، برای اغلب افراد یک چالش بسیار خاص است. بیشتر افراد قبل از سخنرانی، عصبی و مضطرب می‌شوند و کودکان نیز از این قاعده مستثنا نیستند. اما شما می‌توانید از طریق برنامه‌ریزی و آماده‌سازی مناسب به فرزندتان کمک کنید تا در ایراد سخنرانی عمومی مهارت لازم را کسب کنند. ما در این مطلب از سخنوری شما خوبان را با مهم‌ترین نکات آموزش سخنرانی به کودکان آشنا می‌کنیم.
بهترین سخنرانی‌ها، آن‌هایی هستند که می‌توانند مخاطب را با یک موضوع جالب و درعین‌حال مرتبط، درگیر کنند. فرایند آماده‌سازی کودک برای سخنرانی، تا حدی بستگی به این دارد که آیا از قبل موضوعی برای او انتخاب شده یا او خودش می‌خواهد موضوعی برای سخنرانی انتخاب کند؟ بنابراین در اینجا دو حالت پیش می‌آید:
مخاطب‌محوری یکی از مهم‌ترین نکات در آموزش سخنرانی به کودکان است. کودک شما باید برای مخاطبان خاصی سخنرانی کند. باید ببینید آیا این مخاطبان، همسالان او هستند یا بزرگ‌سالان؟ شاید هم هر دو! بنابراین باید به کودک آموزش دهید که محتوا و لحن سخنرانی‌اش، با مخاطبانی که به حرف‌های او گوش می‌دهند، متناسب باشد.
سخنرانی‌ها می‌توانند اَشکال مختلفی داشته باشند اما به‌طورکلی، هر سخنرانی باید دارای سه بخش اصلی یعنی مقدمه، بدنه و نتیجه‌گیری باشد. درباره چگونگی سازمان‌دهی محتوای سخنرانی در قالب این سه بخش، با فرزندتان گفتگو کنید. شما باید حین آموزش سخنرانی به کودکان، به این ساختار توجه ویژه‌ای داشته باشید. سخنرانی کودک بالاخص در بخش بدنه، باید هم حقایق و هم عقاید مختلف پیرامون یک موضوع را دربر بگیرد.
بعد از انتخاب موضوع سخنرانی، کودکتان باید یک پیش‌نویس از متن سخنرانی تهیه کند. پس از اتمام نگارش پیش‌نویس، می‌توانید همراه با او به بررسی پیش‌نویس بپردازید و با شناسایی مشکلات و نقاط ضعف احتمالی، پیشنهادهایی برای بهبود کار ارائه دهید.
کودک باید با استفاده از پیشنهادهایی که شما به‌عنوان راهنما به او ارائه می‌دهید، در متنی که برای سخنرانی نوشته، تجدیدنظر کند. به او بیاموزید که این مرحله چقدر مهم است و خاطرنشان کنید که بهترین نویسندگان و سخنرانان، کسانی هستند که پس از نوشتن متن اولیه، آن را چند بار بازبینی و در صورت لزوم، اصلاح می‌کنند. در آموزش سخنرانی به کودکان، باید ظرفیت لازم برای پذیرش اشتباهات را در آن‌ها ایجاد کنید.
جاذبه‌های دیداری یا بصری نقش مهمی در آموزش سخنرانی به کودکان ایفا می‌کنند. کودک شما می‌تواند با استفاده از چند تصویر، نمودار یا اسلاید، وضوح و اثربخشی گفته‌هایش برای مخاطبان را به شکل معناداری افزایش دهد. بنابراین او را از قدرت و پتانسیل جاذبه‌های بصری یا دیداری آگاه ساخته و تأکید کنید گزینه‌هایی را در این ارتباط انتخاب کند که برای مخاطبان جذابیت داشته باشند.
فارغ از اینکه کودکتان از جاذبه‌های دیداری استفاده می‌کند یا نمی‌کند، چند کارت یادداشت می‌توانند به او در یادآوری گفته‌هایش، کمک شایان‌ذکری کنند. بنابراین حین آموزش سخنرانی به کودکان از کودک بخواهید که ساختار اصلی سخنرانی و همین‌طور بخش‌هایی را که ممکن است فراموش کند، روی کارت‌های جداگانه‌ای بنویسد.
با توجه به شرایط، برخی کودکان بالاخص آن‌هایی که کوچک‌تر هستند، گاهی تشویق می‌شوند که کل سخنرانی‌شان را روی کارت‌های یادداشت بنویسند و حین سخنرانی، گفته‌هایشان را مستقیماً از روی کارت بخوانند. بنابراین مطمئن شوید که در این خصوص، از کودکتان چه انتظاری می‌رود؟
اگر کودکتان درباره نحوه ارائه سخنرانی و آن‌طوری که باید به نظر برسد، مطمئن نیست، خودتان یک سخنرانی نمایشی برایش اجرا کنید و بگذارید کودک ضمن تماشای اجرایتان، سؤالات احتمالی را که در ذهنش مطرح می‌شود، از شما بپرسد.
توجه به عملکرد و ارائه بازخورد، بخش مهم دیگری در فرایند آموزش سخنرانی به کودکان است. پس اجازه دهید فرزندتان سخنرانی‌اش را بارها و بارها تمرین کند. اگر قرار است بدون استفاده از یادداشت سخنرانی کند، به نسخه‌ی مکتوبی که کودک باید محتویاتش را از روی آن بیان کند، خوب دقت نموده و قسمت‌هایی را که از یاد می‌برد، به او یادآوری کنید.
شما می‌توانید فرزندتان را تشویق کنید که برای بهبود عملکردش در مقابل آینه سخنرانی کند. این تمرین در آموزش سخنرانی به کودکان، کودک را قادر می‌سازد تا بتواند زبان بدن و حالات چهره‌اش را ببیند و تغییراتی را که ضروری می‌بیند، در عملکردش اِعمال کند.
پس از آنکه فرزندتان روی متن سخنرانی، تسلط کافی پیدا کرد، اعضای خانواده و دوستان را جمع کنید و ترتیبی دهید که او در مقابل این مخاطبان تمرینی، سخنرانی کند. اگر قرار است بعد از سخنرانی اصلی، دقایقی به پرسش و پاسخ اختصاص پیدا کند، همین شرایط را در این سخنرانی، شبیه‌سازی کنید. یعنی از مخاطبان بخواهید که بعد از اتمام سخنرانی، درباره محتوای سخنرانی از کودکتان سؤالاتی بپرسند.
کودک باید بداند که سخنرانی، درواقع نوعی اجراست و او باید بتواند به نحوی این کار را انجام دهد که توجه مخاطبان را به خودش جلب کند.
بسیاری از کودکان در ابتدا خیلی آرام صحبت می‌کنند. بنابراین ممکن است مجبور شوید از همان ابتدای فرایند آموزش سخنرانی به کودکان، کودک را تشویق کنید که با صدای بلند و واضح حرف بزند. این نکته را مدام به او گوشزد کنید که تا مخاطبان نتوانند صدایش را به‌درستی بشنوند، نمی‌توانند محتوای گفته‌هایش را درک کنند. پس رسا حرف زدن را به‌عنوان یکی از پیش‌شرط‌های ایراد سخنرانی، در ذهن کودک نهادینه کنید.
به فرزندتان آموزش دهید که آهسته و شمرده صحبت کند اما نه آن‌قدر که باعث خستگی، کسالت یا خواب‌آلودگی مخاطب شود. از سوی دیگر، اگر هم خیلی سریع و تند حرف بزند، همراهی مخاطبان با ریتم صحبت کردنش سخت می‌شود و این می‌تواند باعث شود که مخاطب از سخنانش جا مانده و سرنخ موضوع را از دست بدهند. ریتم سخنرانی، یکی از مؤلفه‌های مهم است که باید در آموزش سخنرانی به کودکان، روی تنظیم آن به‌خوبی کار کنید.
سخنرانی‌های طولانی می‌توانند خسته‌کننده باشند و اگر کودک مضطرب باشد، افزایش سرعت تنفسش می‌تواند کار را سخت‌تر کند. بنابراین کودکتان را تشویق کنید که عمیق و آهسته نفس بکشد. چنین کاری ضمن افزایش آرامش و کاهش فشار، کمکش می‌کند تا واضح‌تر حرف بزند. تنفس عمق نه‌فقط در بحث آموزش سخنرانی به کودکان، بلکه در هر شرایطی که انسان در معرض فشار و استرس قرار بگیرد، می‌تواند کارگشا باشد.
به کودک پیشنهاد دهید که یک لیوان یا بطری آب را روی سکوی سخنرانی در دسترس داشته باشد. سخنرانی‌های طولانی می‌توانند باعث خشکی دهان شوند و نوشیدن یک لیوان آب، کمک می‌کند تا کودک، گلویی تازه کرده و بتواند سخنرانی را بهتر ادامه دهد.
در فرایند آموزش سخنرانی به کودکان، مدام به کودک یادآوری کنید که به مخاطبان نگاه کند و از طریق تماس چشمی، ارتباط موثری با آن‌ها برقرار سازد. حرف زدن درحالی‌که سخنران به یک نقطه خیره شده، نمی‌تواند تأثیر زیادی در مخاطبان ایجاد کند.
به کودکتان بیاموزید تا حین سخنرانی و هم‌زمان با نگاه کردن به مخاطبان، صاف بایستد و با آرامش و صدای بلند حرف بزند. حرکات دست می‌تواند در انتقال محتوای گفته‌ها به مخاطبان، نقش مؤثری ایفا کنند اما از سوی دیگر شما قطعاً نمی‌خواهید که کودکتان به‌واسطه حرکات بیش‌ازحد دست یا یا سایر نقاط بدن، عصبی و مضطرب به نظر برسد. پس روی حرکات متعادل و کنترل‌شده کار کنید.
یکی از مراحل نسبتاً دشوار در فرایند آموزش سخنرانی به کودکان، مدیریت بحران است! اینکه کودکتان قبل از ایراد سخنرانی عمومی، نگرانی‌هایی داشته باشد، اصلاً عجیب نیست. او ممکن است نگران رفتار نادرست یا بی‌ادبانه یکی از مخاطبان باشد یا دائماً به این فکر کند که اگر نتواند توجه مخاطبان را جلب یا حفظ کند، چطور می‌شود؟ نگرانی بابت ارتکاب اشتباهات سهوی هم یکی دیگر از دغدغه‌های معمول سخنرانی است. درباره مدیریت چنین شرایطی با کودک گفتگو کنید و کمکش کنید برای هر سناریوی احتمالی، برنامه ویژه‌ای داشته باشد. مثلاً به او یاد دهید که هرگونه بی‌ادبی احتمالی از سوی یکی از مخاطبان را نادیده بگیرد و چنانچه مرتکب اشتباهی شد، لبخند زده و آن را برطرف کند.
بهترین سخنرانان عمومی، افرادی هستند که ضمن داشتن اعتمادبه‌نفس، مطمئن هستند که روی مطالبی که قرار است بیان کنند، تسلط کامل دارند. بنابراین دائماً به فرزندتان یادآوری کنید که سخنرانی بسیار خوبی دارد و باید مطمئن باشد که تمریناتش آن‌قدر کافی بوده‌اند که بتواند با حداکثر تسلط، بهترین عملکرد ممکن را در روز سخنرانی از خود نشان دهد. به‌این‌ترتیب شما او را از نظر ذهنی برای موفقیت، کاملاً آماده می‌کنید.
با توجه به شرایط، ممکن است لازم باشد فرزندتان در روز سخنرانی، لباس رسمی بپوشد. چنین الزامی می‌تواند به‌واسطه پوشیدن لباس‌هایی مرتب و جذاب، نوعی اعتمادبه‌نفس برای کودک ایجاد نماید. از فرزندتان بخواهید تا لباس موردعلاقه‌اش را انتخاب کند؛ یعنی همان لباسی را که در آن احساس امنیت و شادمانی می‌کند.
به فرزندتان اجازه دهید تا برای آخرین بار، ضمن پوشیدن لباسی که قرار است در روز سخنرانی بر تن کند و همچنین استفاده از همه وسایل کمکی، سخنرانی‌اش را تمرین کند. در این مرحله باید روی قدرت و کیفیت عملکرد فرزندتان تأکید کنید و به او بگویید که چقدر عالی کار می‌کند!
قبل از خروج از منزل، اطمینان حاصل کنید که فرزندتان همه وسایلی را که برای ایراد سخنرانی به آن‌ها نیاز دارد، با خود همراه کند. این وسایل می‌تواند شامل جاذبه‌های دیداری، کارت‌های یادداشت، بطری آب معدنی و موارد مشابه باشد.
به کودکتان بگویید که استرس، تشویش و حتی ترس از سخنرانی، کاملاً نرمال است و اتفاقاً این نشانه خوبی می‌تواند باشد که او سخنرانی را جدی گرفته است. تلاش‌هایش را به او یادآوری نموده و روی این موضوع تأکید کنید که همین حالا و فارغ از نتیجه، چقدر در سخنرانی پیشرفت کرده است. القای اعتمادبه‌نفس، یک رکن اساسی در همه مراحل فرایند آموزش سخنرانی به کودکان است.
قبل از اینکه کودک روی صحنه سخنرانی برود، به او بگویید که چقدر به او افتخار می‌کنید و همین ستایش را بعد از اتمام سخنرانی‌اش نیز تکرار کنید. فراموش نکنید همین‌که فرزندتان توانسته از عهده چنین چالشی برآید، خودش یک دستاورد بزرگ است. بنابراین صرف‌نظر از جزئیات اجرا یا نواقص احتمالی عملکردش روی صحنه سخنرانی، این موفقیت بزرگ را با او جشن بگیرید.
سخنرانی عمومی به‌خودی‌خود می‌تواند یک چالش یا حتی ترس بزرگ برای افراد بالغ باشد و زمانی هم که قرار است چنین مهارتی را در کودکان ایجاد یا تقویت کنیم، کار می‌تواند بسیار پیچیده‌تر شود. بااین‌حال، در این مطلب از سخنوری تلاش کردیم که فرایند آموزش سخنرانی به کودکان را از چهار جنبه اصلی مورد بررسی قرار داده و در ارتباط با هر یک از این جنبه‌ها، نکاتی کاربردی و مهم را خدمتتان ذکر کنیم. شک نداریم با رعایت این نکات، می‌توانید فرزندتان را برای رویارویی با یکی از چالش‌های جذاب زندگی‌اش، به‌خوبی آماده کنید و موفقیت انجام این کار را همراه با او و سایر اعضای خانواده، جشن بگیرید.
