مائده دهقان
مائده دهقان
خواندن ۳ دقیقه·۳ سال پیش

چرا جوک می‌گوییم؟

درکتابی که فروید سال ۱۹۰۵ درباره جوک ها چاپ کرد، مدعی شد جوک ها نشانه ای از سرکوب و والایش مطالب ناخوداگاه هستند.

زیگموند فروید
زیگموند فروید


سلام دوستان. تو این مطلب سعی دارم چکیده ای از نظرات فروید درباره جوک ها رو براتون بگم.

زیگموند فروید، عصب شناس اتریشی و بنیان گذار علم روانکاوی، در سال ۱۹۰۵ کتابی با عنوان"جوک و ارتباط آن با ناخودآگاه" منتشر کرد. او در این کتاب مدعی شد جوک ها نشانه هایی از سرکوب و والایش( امیال غریزی سرکوب شده در ناخودآگاه، از طریق والایش یا تصعید به شکل پذیرفتنیی نمود پیدا می کنند) ناخوآدگاه هستند. در واقع جوک ها راهی برای تخلیه افکار و امیال سرکوب شده و اضطراب آور هستند بنابراین تعجبی ندارد که انسان ها در جوامع با ساختن جوک از شرایط سخت،‌ اضطراب خود را نشان می‌دهند.

جوک و ارتباط آن با ناخودآگاه
جوک و ارتباط آن با ناخودآگاه

انسان با ساختن جوک لباس مبدلی بر تن اندیشه های تعجب آور یا ممنوعه خود می‌پوشاند و از ممنوعیت درونی خود رها می‌شود. بنابراین جوک در واقع راهی برای بیان چیزی است که گفتن آن به صورت مستقیم در جامعه ممنوع است. به این ترتیب لذت ناشی از گفتن جوک،‌ باعث رها سازی احساس شدید و نیروهایی می‌شود که دچار مانع درونی و بیرونی بودند.


برخی از مکانیسم هایی که در به کار گرفتن جوک ها به کار می روند، همان هایی هستند که در رویا ها نیز به کار می روند، مثلا از یک کلمه به جای کلمه دیگری استفاده می‌شود یا برخی کلمات، نمادین به کار برده می‌شوند و ... . فروید مکانیسم های گوناگونی برای جک ها تعریف می‌کند که عبارت اند از:

  • ادغام : یک کلمه مرکب ساخته می‌شود یا ساختار کلمه تغییر می‌کند.
  • تکرار مطالب: مطالب مشابه در طی جوک به روش های گوناگونی به کار برده می‌شوند.
  • معنای دوگانه: جوک هایی با بازی با کلمات ساخته می‌شوند و یک چیز برای ارائه چیز دیگری به کار برده می‌شود. مثلا: اگه دو تا تیرآهن دعواشون بشه چی می‌شه؟... یه پیراهن جداشون می‌کنه:))) )( اینجا کلمه پیراهن باعث ایجاد جریان فکری در مخاطب می‌شه.)
اشاره به کارهای ایوان پالوف در زمینه شرطی شدن کلاسیک
اشاره به کارهای ایوان پالوف در زمینه شرطی شدن کلاسیک


به طور کلی فرویدجوک ها را به دو دسته تقسیم می‌کند:

  • جوک های جهت دار: این جوک ها به بیان غیر مستقیم خصومت ها، خشم، اضطراب یا نیاز های جسمانی بستگی دارند.
  • جوک های پاکیزه: این جوک ها مختص اخلاص کلام هستند و دارای مثل و معما می باشند.

فروید بیشتر به جوک های جهت دار علاقمند بود زیر معتقد بود آن ها جوک هایی هستند که اجازه می دهند با بیان غیر مستقیم نیاز های جسمی و پرخاشجویانه و استرس زا، از موانع درونی عبور کنیم و از تنش های درونی رهایی یابیم. اما طولی نکشید که سرانجام فروید مدعی شد همه جوک ها مغرضانه اند! او فکر می‌کرد که هر لذتی از بازی هوشمندانه با کلمات باید لذت رهایی از تنش های درونی باشد، چون لذت واقعی، لذت رهایی از افکار و امیال سرکوب شده است!

مکانیسم ادغام. تبدیل کلمه afraid به afreud
مکانیسم ادغام. تبدیل کلمه afraid به afreud


فروید، خواب ها، اصل لذت و واقعیت، کنش پریشی و جوک ها را ابزاری برای رها سازی امیال سرکوب شده می‌دانست. اگر انسان اندیشه یا اتفاقی را دردناک، ناراحت کننده،اضطراب آور و یا از لحاظ اجتماعی غیرقابل بیان ببیند، این اندیشه سرکوب می‌شود و ناخوداگاه برای بیان آن از راه های متعددی استفاده می‌کند که یکی از آنها جوک است! ( کنش پریشی دسته گوناگونی مثل اشتباهات زبانی، فراموشی، اشتباه در خواندن و نوشتن را شامل می‌شود.)

منبع: خودآموز فروید نوشته روت اسنودن

جوکفرویدروانشناسیناخودآگاهسرکوب
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید