معرفی کتاب مرغ سحر نوشته ملک پروانه بهار؛ چهارمین فرزند ملک‌الشعرا بهار
با شنیدن نام ملک الشعرا بهار اولین چیزی که به ذهن ما می‌آید ترانه‌ی"مرغ سحر ناله سر کن" است، اما این شاعر بزرگ وجوه بسیار متفاوتی دارد که برای ما نا‌آشنا بوده. همچنین زندگی‌ای با سختی‌ها و بالا و پایین‌های بسیار که دانستن آن می‌تواند برای خواننده بسیار جذاب باشد. داستانی زیبا و خوش‌آب و رنگ در خانه‌ای قجری که گویی همراه نویسنده در آن زمان زندگی خواهید کرد: وارد حیاط خانه می‌شوید؛ به مطبخ می‌روید و رسم و رسوماتشان را از نزدیک می‌بینید. تجربه ای بسیار خاص و کم نظیر.
توصیف بسیار عالی از زندگی در آن دوره تنها یکی از جذابیت های این کتاب است؛ روایتی از پروانه بهار, چهارمین فرزند محمد تقی بهار, معروف به ملک الشعرا بهار .
پروانه بهار متولد سال 1307 کودکی خود را بسیار زیبا بیان کرده است؛ و همانطور که از فرزند ملک‌الشعرا توقع داریم با قلمی روان و شیوا نوشته شده است. روش اداره منزل توسط مادر، عادات و خصوصیات اخلاقی پدر، توصیف ظاهری و خصوصیات اخلاقی دیگر فرزندان، همه با جزئیات برای خواننده به تصویر کشیده می‌شود. همچنین این کتاب مرجع بسیار خوبی برای شناخت بهتر ملک الشعرا بهار، شاعر و دانشمند نامدار است چرا که تمام جزئیات زندگی ایشان در دو دهه آخر به خوبی بیان شده و افسوس که با خواندن این کتاب پی به سختی های زندگی این عالم بزرگ خواهید برد: مبارزه برای عقایدش در عرصه سیاست، تنگدستی و غم نان، تبعید و دوری از خانواده.
به شخصه تا قبل از خواندن این کتاب از این شاعر بزرگ اطلاعات چندانی نداشتم!
نکته ای که بسیار قابل توجه بود؛ توجه بسیار خانواده‌ی بهار به مقام والا‌ی زن، که به علت نوع دیدگاه پدر و شخصیت محکم، مدیر و مدبر مادر شکل گرفته بود که از زمانه‌ی خود بسیار جلوتر بوده است. بعد از خواندن این کتاب بیشتر متوجه تاثیر زن در اتحاد خانواده شدم که البته شخصیت سودابه صفدری، همسر ملک الشعرا در این داستان نقش بسیار موثر و پررنگی دارد.
در این کتاب پروانه بهار دیدگاه جالبی از استقلال را بیان میکند؛ که در جنبه های متفاوت زندگی شخصی و اجتماعی خود با تلاش و سختی به دست آورده است؛ به گفته خودش این روحیه استقلال طلبی و آزادی خواهی به علت تاثیر گرفتن از پدرش در او ایجاد شده است. تأثیر افکار پدر خانواده و تلاش های سختی‌ناپذیر مادر باعث تربیت فرزندانی مبارز و آزاده شد که هر کدام به نوبه خود خط فکری پدر را ادامه داده اند. در انتهای کتاب که مربوط به دهه 50 و 60 میلادی آمریکا است؛ مبارزه و رهبری پروانه بهار در برابر تبعیض جنسیتی و تفکیک سیاه پوستان را می‌خوانیم که مجدد پی به روح آزادی‌خواه و انسان دوستانه‌ی نویسنده می بریم.
در کل کتاب؛ نویسنده بسیار با احترا م از اشخاص یاد کرده و هیچ‌کس بخاطر اشتباهات یا کمبودهایش سرزنش یا تحقیر نمی‌شود که این بسیار زیباست. همچنین سادگی قلم نویسنده باعث فهم آسان متن کتاب است و به راحتی منظور نویسنده به خواننده منتقل می‌شود.
کتاب مرغ سحر را به تمام کسانی که به دنبال آزادگی هستند توصیه می‌کنم.
مهدیس رشیدی 1401/9/22
