علت قضاوت کردن درباره دیگران چیست؟پژوهش ها ثابت کرده اند، انسان ها به طور متوسط هنگام گوش دادن تنها ۲۵ درصد از حرف های طرف مقابل را گوش میدهد. مابقی آن، نتیجه گیری ذهنی آنها از صحبت های طرف مقابل، و آماده کردن خود برای پاسخ دهی، است. بنابراین میتوان گفت، قضاوت در مکالمات بلا استثنا اتفاق می افتد و هیچ کس از مورد قضاوت قرار گرفتن در امان نیست. اما می توان کارهایی را انجام داد که هم اثر منفی مورد قضاوت قرار گرفتن کاهش یابد و هم حجم قضاوت ها در طول مکالمه.
شما همیشه در حال قضاوت کردن هستید. حتی ممکن است از آن با خبر هم نباشید. هم اکنون نیز که در حال خواندن این متن هستید، ذهن شما مشغول قضاوت کردن متن است. در واقع ذهن ما طوری به لحاظ تکاملی برنامه ریزی شده است که دائما برای زنده ماندن، در حال قضاوت کردن محیط اطرافش است. از این رو در زندگی ما، قضاوت کردن جای خود را دارد و لازم است. اما ارتباط آغشته به قضاوت تاثیر بسیار منفی بر روابط دارد.
پژوهش ها ثابت کرده اند، انسان ها به طور متوسط هنگام گوش دادن تنها ۲۵ درصد از حرف های طرف مقابل را گوش میدهد. مابقی آن، نتیجه گیری ذهنی آنها از صحبت های طرف مقابل، و آماده کردن خود برای پاسخ دهی، است. بنابراین میتوان گفت، قضاوت در مکالمات بلا استثنا اتفاق می افتد و هیچ کس از مورد قضاوت قرار گرفتن در امان نیست. اما می توان کارهایی را انجام داد که هم اثر منفی مورد قضاوت قرار گرفتن کاهش یابد و هم حجم قضاوت ها در طول مکالمه.
باید بدانیم قضاوت ها بر پایه حقایق نیستند، آنها بر پایه افکار و احساسات ما هستند. قضاوت های ما، مبنی بر نحوه ای که دوست داریم چیزی، همانطور که ما فکر میکنیم باشد، است. زمانی که ما چیزی را قضاوت می کنیم منتظر تایید یا عدم تایید آن از جانب دیگران هستیم. چه قضاوت ما مورد تایید قرار بگیرد، و چه نه، آن را به باورهای قبلی مان اضافه میکنیم. در این صورت بنابر ارزش هایی که داریم، فکر قضاوتی مان را تعدیل میکنیم و یا آن را بیش تر از پیش در ذهنمان پررنگ می کنیم.
انسان های نتیجه گرا، قضاوت گرا نیز هستند. هر چه یک انسان ذهن قضاوت گرا داشته باشد، دوست دارد هر چه سریع تر نتیجه گیری کند. بنابراین زمانی که با کسی وارد مکالمه می شوند، نمی توانند تا انتهای صحبت صبر کنند و در آخر یک نتیجه گیری کلی داشته باشند. آنها بر اساس افکار و نتیجه گیری های ذهنی خود، شروع به قضاوت کردن طرف مقابل می کنند که همین امر موجب می شود، درک درستی از صحبت های طرف مقابل نداشته باشند. و دست اخر ارتباطی مخرب، میان آن دو نفر، رقم می خورد (ارتباط موثر در دوره من برتر، من برتر دوره تغییر و تحول یک ساله).
خوب است بدانید، اینکه شما دائما خود را مورد قضاوت های سخت گیرانه ی خود، قرار دهید نیز، شما را در معرض قضاوت های بی پایان دیگران قرار میدهد. زیرا شما با قضاوت های مکرر خود، اعتماد به نفس خودتان را کاهش می دهید و در برابر قضاوت های دیگران آسیب پذیر می شوید. از طرفی هر چه اعتماد به نفستان پایین تر بیاید، همان قدر از ارتباط موثر دور خواهید شد ( اعتماد به نفس در دوره من برتر، من برتر دوره تغییر و تحول یک ساله). در همین راستا دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که هوش هیجانی بالا یکی از عوامل اصلی قضاوت نکردن در مکالمات است. به خصوص خودآگاهی از جمله مواردی است که باید فرد برای یک ارتباط موثر داشته باشد ( خود آگاهی در دوره من برتر، من برتر دوره تغییر و تحول یک ساله).
بدترین شنونده ها چه کسانی هستند؟
زمانی که در حال گوش دادن به صحبت های کسی هستید و افکار قضاوتی به ذهنتان می رسد، اجازه دهید فکرتان همانطور که هست، باشد (برای مطالعه بیشتر در این زمینه می توانید تکنیک های درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد را بررسی کنید) و لزومی ندارد هر آنچه را که به ذهنتان می رسد بیان کنید. به اصطلاح وسط حرف دیگری نپرید! این را بدانید، اصلا لزومی ندارد شما تمام عقاید و افکارتان را، در مواقعی که با کسی مشغول به صحبت کردن هستید، با او در میان بگذارید. افرادی که عادت دارند وسط حرف طرف مقابل، با هر جمله او اظهار نظر کنند، باید بدانند که با این عادت بدشان، ، بهترین ارتباط ها و مکالمات را نیز تلخ میکنند.
در زیر به ۵ عادت مخربِ بدترین شنونده ها اشاره شده است. با خواندن این موارد کمی فکر کنید ببینید آیا دور و بر خود با فردی این چنینی برخورد کرده اید؟ تجربه تان از مصاحبت با او چگونه بوده است؟ آیا خودتان نیز چنین عادت هایی دارید؟
1. اشتیاق دارند میان حرف طرف مقابل موافقت و مخالفت خود را مرتبا اعلام کنند.
2. اشتیاق زیادی برای صحیح کردن کلمات و صحبت های طرف مقابل دارند.
3. اشتیاق زیادی به شوخی کردن با طرف مقابل، میان صحبت هایش دارند. با این کار ممکن است خنده به لبان جفتشان بیاورد، ولی در اخر باعث میشود، حرف های طرف مقابل خوب شنیده نشود.
4. مانند بازجو ها، میان صحبت های طرف مقابل، بسیار از او سوال می پرسند.
5. اشتیاق زیادی به راهکار دادن میان حرف های طرف مقابل دارند.
افرادی که این عادت های مخرب را دارند، موجب می شوند به مرور طرف مقابلشان از صحبت کردن با او منصرف شود، و ترجیح دهد با فرد دیگری به صحبت بنشیند.
راهکارهای ساده و کوتاه برای دوری از قضاوت در مکالمات
این جمله را در پس ذهن داشته باشید « به جای قضاوت کردن، کنجکاو باش» و با این پیش فرض، به راهکار های زیر توجه کنید:
برای اینکه بتوانیم ارتباطی موثر به دور از قضاوت با کسی برقرار کنیم، باید بتوانیم ذهن آگاه باشیم و رفتارها و گفتارهای خود را از بالا ببینیم. یعنی مثل یک ناظر بر افکار و اتفاقات جاری باشیم. ذهن آگاهی یعنی، تجربه کردن و بودن در زمان حال بدون قضاوت کردن آنچه که در حال رخ دادن است. پژوهش ها نشان داده است با استفاده از تکنیک های ذهن آگاهی می توانیم به مرور در مکالماتمان از قضاوت کردن طرف مقابل جلوگیری کنیم و روند ارتباطمان را موثر و لذت بخش رقم بزنیم.
گفتنی است قبل از اینکه بخواهیم تمرینات ذهن آگاهی را برای یک مکالمه ای عاری از قضاوت انجام دهیم، بهتر است در قدم اول، اصول زیر را رعایت کنیم:
1. دسته بندی ها و کلیشه هایی که از افراد دوروبرمان در ذهنمان ساختیم را باید از بین ببریم و آنها را دوباره از نو بسازیم.
2. برای از نو ساختن این طبقات باید هوشیار باشیم ودرباره آن ها اطلاعات جدید دریافت کنیم. به خصوص به دنبال آن دسته از اطلاعات باشیم که کلیشه های ذهنی ما را زیر سوال می برد.
3. باید نسبت به اولین واکنشی که ذهن ما به صحبت های طرف مقابل نشان میدهد هوشیار باشیم. مغز ما برای یک فکر قضاوتی، تنها به یک دقیقه نیاز دارد و طی آن یک دقیقه برای فرد مقابل قضاوتی را آماده می کند!
اسکن ذهن‌آگاهانه بدن که برای مراجعان دارای درد جسمی و دیگر مراجعان ایده‌آل است با اسکنهای سنتی بدن متفاوت است زیرا در شیوه سنتی آن سعی در جهت آرام‌سازی هر بخش از بدن صورت می‌گیرد ولی در شیوه مدرن آن روی مشاهده بخش‌های متفاوت بدن بدون آرام‌سازی هر بخش بدن، تمرکز و تأکید میشود. طرح کلی اسکن ذهن‌آگاهانه به شکل زیر است:
– این کار را با زانوها و ران‌ها نیز تکرار کنید.
– سپس به ترتیب به دریافت حس های پیشانی، چشم ها، بینی، دهان و فک و گونه ها بپردازید.
این تمرین برای عمل‌گرا ها بسیار مناسب است، یعنی به‌کارگیری ذهن‌آگاهی در تمرینات روزمره درباره هر یک از تجربیات متعددی که ذهن ما معمولاً متوجه آنها نیست؛ مثل پرکردن یک لیوان آب یا روشن‌کردن اجاق گاز. برای این کار باد حضوری ذهن‌آگاهانه در هر یک از وظایف متعدد روزمره از طریق آرام‌کردن ذهن و صرفاً تمرکز روی کاری که در حال انجام آن هستید، داشته باشند.
و یا هر تجربه دیگری در زندگی که میتوان آن را به شکلی ذهن‌آگاهانه انجام داد. هرقدر که آن کار ساده‌‌تر باشد، نتیجه بهتر خواهد بود.
تنفس ذهن‌آگاهانه:
– تأکید: عنصر کلیدی در این تمرین، تمرکز دوباره بدون سرزنش کردن خود است. وقتی حواستان پرت می شود باید صبور باشید، شرایط را درک کنید و با خودتان همدردی کنید.
برای جلوگیری از حواس پرتی نیز میتوانید روی شمردن هر نفس تا شماره ۱۰ و سپس بازگشتن و شروع از نو؛ متمرکز شوید. و یا یک کلمه یا عبارت تکراری مثل «آرامش» و سپس نفس به داخل، دوباره «آرامش» و نفس به خارج را با خود بگویید.
تمرینات ذهن آگاهی گستردگی زیادی دارند که در این مقاله به سه تای آنها اشاره شد. برای شروع، یکی از این تمرین ها را انتخاب کنید و به طور منظم، روزانه به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه انجام دهید. راز اثر بخشی ذهن آگاهی بر آرامش ذهنتان و قضاوت نکردن در مکالمات، انجام منظم تمرین ها است. اثر بخشی ذهن آگاهی بر تنظیم سلامت روان انسان ها به قدری زیاد است که در درمان و روند بهبودی بسیاری از اختلالات جسمی نظیر سرطان، بیماری های قلبی، صرع، دیابت نوع دو، و …، و همچنین بسیاری از اختلالات روانی نظیر افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن، اختلال وحشت زدگی و … استفاده می شود ( برای سفارش کتاب ذهن آگاهی و پذیرش در زوج و خانواده درمانی، کلیک کنید).
در آخر نیز باید بگویم، قضاوت کردن راحت ترین راه برای تبرئه کردن خویش و ضربه زننده ترین گزینه در روابطمان است. چقدر برای رفع این مساله در زندگیمان و افزایش کیفیت ارتباط هایمان دغدغه داریم؟
موضوعات مرتبط:
محصول جلوگیری از قضاوت کردن در ارتباط (دکتر محمد کاظم زاده)
کتاب ذهن آگاهی و پذیرش در زوج و خانواده درمانی
این مقاله برگرفته شده از مقاله علت قضاوت کردن درباره دیگران چیست؟
