راههای کنترل خشم و نشانه ها و عوارض خشم را بشناسید هیجانی به نام خشم را همه انسان ها به صورت فطری و به عنوان یکی از هیجانات اولیه، تجربه می کنند. هیجان خشم، در افراد مختلف متفاوت ابراز می شود، اما چیزی که برای همه این افراد یکسان است، احساس انفجار مغزی در هنگام خشم است. آنها به دلیل برآورده نشدن نیازهای زیربنایی شان، محرومیت از آنچه که می خواستند و یا مواجه شدن با افرادی که ارزش هایشان را نقض می کنند، دچار هیجانی به نام خشم می شوند. خشم همانند یک جرقه آتش است که وقتی در ذهنمان روشن می شود، تمام نواحی ذهنمان را به آتش می کشد و دیگر چیزی نمی فهمیم جز خشمی که وجودمان را فرا گرفته است.
روانشناسان معتقدند خشم می تواند به صورت پرخاشگری کلامی و یا جسمی نمایان شود، که در این حالت، هدف فرد از خشمگین شدن، ناراحت کردن و یا در موارد حادتر، آسیب رساندن به طرف مقابل است. چهره ی دیگر خشم، خصومت ورزی پنهان است. در این صورت فرد ابراز آشکار خشم نمی کند اما از فرد مقابل کینه به دل دارد، پشت سرش بدگویی می کند و منفعلانه خشمش را نشان می دهد.
عصبانیت و پرخاشگری در واقع به خاطر خودگویی هایی است که درباره اتفاقات دوروبرمان به خود میزنیم، این خود گویی ها غالبا، به دلیل فعال شدن باورهای نامعقول زیربنایی خود به وجود می آیند و شبیه ماشه ای عمل می کنند که باعث شلیک خشم می شود. بنابراین در بسیاری از مواقع خودمان دلیل اصلی خشم خود هستیم. به همین دلیل از مهمترین راهکارهای مدیریت خشم، ریشه کن کردن باورهای نامعقول خودمان است ( مهارت کنترل خشم در دوره من برتر، من برتر دوره تغییر و تحول یک ساله).
خشم چیست؟
دانشمندان معتقدند، توانایی خشمگین شدن، در مغز ما به صورت تکاملی در طی میلون ها سال ایجاد شده است. این قسمت از مغز ما برای محافظت از ما در برابر تهدید های بیرونی شکل گرفته است. همچنین ریشه خشم در مغز ما به مدار پاداش نیز می رشد. به همین دلیل بسیاری از افراد خشم را مثبت تلقی می کنند، زیرا با هر بار خشمگین شدن به خواسته شان می رسند و مدار پاداش در مغزشان روشن می شود. گفتنی ست که این پاداش برای بیشتر افراد موقتی است و پس از مدت کوتاهی، دیگر از ابراز خشم خود احساس خوشحالی و رضایت ندارند، بلکه خود نیز می دانند، خشمشان در اثر نبود کنترلشان بر روی هیجاناتشان است.
انسان ها دائما در حال بررسی موقعیت ها هستند، پیش از ورود به موقعیتی، ما بارها و بارها به صورت هوشیار و یا ناهوشیار، انتظاراتمان از پیشامدها را بررسی میکنیم و زمانی که تفاوت زیادی میان انتظار ما و واقعیت وجود دارد متوسل به خشم می شویم.
خشم به صورت فیزیولوژیکی نیز موجب ترشح آدرنالین در بدن می شود و سیستم جنگ و گریز را در ما فعال می کند. جالب است بدانید، آدرنالین ترشح شده به مدت زیادی در بدن می ماند و همین امر موجب می شود شما به لحاظ فیزیولوژیکی آماگی بیشتری داشته باشید که هر آن دوباره خشمگین شوید! به همین دلیل بازگشت بدن به حالت پیش از خشمگین شدن ممکن است چند ساعت و گاهی چند روز به طول بیانجامد. همچنین وقتی خشمگین می شویم در مغز ما ناقل های عصبی در دسته کاته کولامین ها آزاد می شوند و می شوند که احساس کنید همین الان است که منفجر شوید!
برای روشن شدن این مساله، بهتر است با اجزای خشم آشنا شوید که در زیر به اختصار توضیح داده شده است.
اجزاء خشم
نشانه های جسمی و یا فیزیولوژیک شامل افزایش ضربان قلب، نفس های سریع، تنش عضلانی، لرزش دست ها، خشکی دهان، تغییر رنگ صورت، داغ شدن، تعریق و گاهی سر درد، معده درد و … می باشد. این نشانه ها غالبا قبل از ابراز خشم در بدن به وجود می آید، بنابراین توجه به این نشانه ها پیش از خشمگین شدن، از جمله راهکارهای کلیدی در مدیریت خشم است. زیرا با شناخت نشانه های بدنی خود، می توانیم از برزو تمام عیار خشم، جلوگیری کنیم. به این صورت که هر زمان شاهد نشانه های جسمی خود در موقعیت های خشم برانگیز بودیم، فورا محل را ترک کنیم و به تمرین هایی برای آرام سازی ذهن و بدن خود بپردازیم (برای مشاهده راهکارها، کلیک نمایید) تا در فرصت مناسب و با استفاده از روش های علمی، آنچه که موجب خشممان شده است را به فرد مورد نظر ابراز کنیم ( مهارت کنترل خشم در دوره من برتر، من برتر دوره تغییر و تحول یک ساله).
هیجان خشم می تواند نحوه دید ما در موقعیت های مختلف را تغییر دهد. پژوهش ها نشان داده است که افرادی که ابراز خشم بالایی دارند، افرادی تکانشی هستند و نمی توانند به درستی خطر واقعی و یا نتایج منفی یک موقعیت را پیش بینی کنند. در واقع هیجان خشم موجب می شود افراد شجاع تر و بی پروا تر به دل موقعیت ها بروند.
خشم باعث می شود غرور بیشتری داشته باشیم و به صورت منفی تری درباره افراد دوروبرمان بیاندیشیم. همچنین افراد خشمگین همیشه دنبال مقصر می گردند، و خود را محق می دانند که دیگران را زیر سوال ببرند و با آنها بدرفتاری کنند.
خلق این فراد همیشه تحریک پذیر است و با کوچکترین ناگواری ای، اولین هیجانی که برزو می دهند خشم است.
در طول تاریخ، هیجان خشم همواره منفی تلقی شده است تا جایی که در روم باستان خشم را حتی برای جنگ نیز بی ارزش می دانستند. اما امروزه دانشمندان جنبه های مثبت هیجان خشم رانیز در نظر می گیرند. البته این جنبه های مثبت غالبا برای خود فرد است و بیشتر اوقات برای اطرافیان او جنبه های منفی به ارمغان دارد و رابطه ها را به بن بست می کشاند.
گفتنی است که خشم می تواند به عنوان یک انگیزه درونی قوی عمل کند و افراد را در رسیدن به اهدافشان کمک کند. این نوع از خشم معمولا به صورت رقابت ابراز می شود. به علاوه افراد خشمگینی که در راس قدرت هستند، می توانند طرفداران زیادی داشته باشند، زیرا می توانند از ارزش های پیروانشان به خوبی دفاع کنند و نقشی حمایت گر برای طرفدارانشان داشته باشند.
به لحاظ تکاملی نیز مردهای خشمگین نسبت به زن های خشمگین، طرفداران بیشتری دارند، زیرا آقایان بیشتر از خانم ها با استفاده از خشم می توانند به خواسته هایشان برسند؛ علاوه بر این، مردان خشمگین در گذشته، می توانستند خانواده خود را از بسیاری از تهدیدها و خطرات بیرونی حفظ کنند. اما آیا خشم و ابراز ناصحیح آن، جایگاهی در جامعه امروزی که ارتباطات حرف اول را میزند، دارد؟
آقایان به صورت میانگین خشم خود را بیشتر از خانم ها بروز می دهند و به همین دلیل، همه فکر می کنند که آقایان خشمگین تر از خانم ها هستند. با اینکه این تصور اشتباه است. در طی پژوهش ها ثابت شده است که خانم ها نیز به اندازه آقایان هیجان خشم را تجربه می کنند اما نحوه برزو آن متفاوت است. بروز خشم در آقایات بیشتر از نوع فیزیکی و یا صدای بلند است در حالی که پرخاش در خانم ها بیشتر به صورت کلامی و یا منفعل است.
پژوهش های اخیر نیز نشان داده اند خانم ها در کنترل هیجان خشم خود مهارت بیشتری به نسبت آقایان دارند و کمتر رفتارهای تکانشی در مواقع خشم از خود نشان می دهند. به همین دلیل است که اکثر ما شاهد مردان خشمگین هستیم نه خانم ها. در همین راستا پژوهش ها در حوزه اعصاب و روان نشان داده اند که این تفاوت در کنترل هیجان خشم به این دلیل است که قسمتی در قشر پیش پیشانی که مسئول کنترل و مهار رفتارهای تکانشی است، در خانم ها به میزان معنی داری بزرگتر از آقایان است.
اما این تفاوت در ابراز خشم، قصه ای طولانی تر از، تفاوت های فیزبولوژیکی خانم ها و آقایان دارد. قصه ای که به سال ها پیش و سبک زندگی انسان های اولیه، خشم مردها و نگاه جامعه به آن میرسد.
از جمله بیماری های جسمی که با خشم رابطه مستقیم دارند، بیماری هایی نظیر مشکلات قلبی و عروقی، فشار خون، چربی، و سطح آمادگی جسمانی پایین است. منظور از رابطه مستقیم این است که معمولا افراد خشمگین به چنین مشکلاتی مبتلا می شوند. همچنین خشم موجب پایین آمدن سیستم ایمنی بدن، دیابت و مشکلات در چرخه خواب می شود.
افراد خشمگین بدترین افراد برای تشکیل خانواده هستند. این افراد به دلیل اینکه بیش از حد از کوره در می روند، نه والدین قابل اعتمادی می شوند و نه همسری که بتوان با او زندگی ای به همراه آرامش تجربه کرد. چنین فردی در مشاغلی که با افراد دیگر نیز سرو کار دارند، هرگز نمی توانند عملکرد خوبی داشته باشند.
پاسخ ما به هیجان خشم، بستگی به تعادل و ارتباطاتی دارد که نواحی مختلف مغز ما با هم برقرار می کنند. وقتی این ارتباط ها به خوبی شکل نگیرد، رفتاری نامتناسب تحت عنوان پرخاشگری به صورت بیرونی مشاهده می شود. لذا وقتی از افراد خشمگین بپرسید چرا اینقدر واکنش شدید نشان دادند، حقیقتا خودشان نیز نمی دانند و از این قضیه رنج می برند. در واقع این افراد قدرت مهار پاسخ های تکانشی را به خوبی ندارند و پاسخ به هیجان خشمشان، خیلی شدید است.
بیماری هایی نظری آلزایمر و اختلال های مشابهی که در اثر نقص در عملکرد پیش پیشانی رخ می دهد، به خاطر آسیب این ارتباط ها به خصوص ارتباط ناحیه پیش پیشانی با آمیگدال یا بادامه است. این قسمت دقیقا مسئول پاسخ ما به ناکامی ها و خشم است. و وقتی آسیب ببیند، بروز خشم نیز بیشتر می شود. بنابراین چنین بیماران و افراد با اختلال در این نواحی، به نسبت دیگر افراد، خشمگین تر هستند.
پژوهش های دیگر نیز نشان داده اند که نحوه ابراز خشم، در بهزیستی روانشناختی افراد نیز موثر است. افرادی که بروز چندانی از هیجان خشم ندارند و بیش کنترلی نسبت به این مساله دارند و صدالبته نحوه بروز صحیح آن را نیز بلد نیستند، دچار اختلال افسردگی، خودکشی و سوء مصرف مواد خواهند شد. از دیگر مشکلاتی که در اثر خشم به وجود می آید، اختلال در حافظه کوتاه مدت فرد است.
خشم های پی در پی و بدون تناسب می تواند نشانه ای از یک اختلال روانشاختی نظیر اختلال سلوک، اختلال شخصیت ضد اجتماعی و در مواردی خاص، اختلال شخصیت مرزی و اختلال خوردن، باشد. در چنین مورادی فرد برای مدیریت خشم خود علاوه بر اینکه باید از راهکارهای معمول ( برای مشاهده راهکارهای مدیریت خشم، کلیک نمایید) استفاده کند، به صورت جدی نیز، باید به روانشناس مراجعه کند.
گفتنی است که تجربه های زندگی اولیه، جوامع و فرهنگ ها تاثیر بسیار زیادی در بروز هیجان خشم دارند. هر فرد بیشتر در کودکی با صحنه های خشونت آمیز رو به رو شده باشد، در بزرگسالی از خشم و ابراز آن لذت بیشتری خواهد برد و آن را چندان هم بد تلقی نخواهد کرد. چنین فردی به دلیل خشونت های زیاد در دوران کودکی، هیچ وقت نمی توانند به درستی به کسی اعتماد کنند و در برقرای ارتباط صحیح با جامعه و محیط اطراف خود دچار مشکل است.
بنابراین نه تنها مدیریت خشم به بهبود روابط فعلی ما کمک می کند بلکه برای فرزند پروری صحیح نیز از ضروریات است.در کنار مدیریت خشم نیز به صورت تکمیلی، برای هر والد لازم است که مدیریت لجبازی کودکان (برای مشاهده محصول لجبازی کودکان کلیک کنید) را نیز بلد باشد تا بتواند فرزندی با بیشترین سلامت روان، تربیت کند. و در نهایت باید گفت، مدیریت خشم، قطعه گمشده پازل امروزی در جامعه ماست. جامعه ما مملو از انسان هایی با خشم های فروخورده و یا خشم هایی فروزان همچون شعله های آتش، است. برای نجات چنین جامعه ای، مدیریت خشم، به یقین یکی از مواردی است که باید تجویز شود.
این مقاله برگرفته شده از مقاله نشانه های خشم و عوارض و راههای کنترل خشم را بشناسید
