شبادراری از شایعترین شکایتهای دوران کودکی است. این مشکل، به کودک احساس گناه، ناپاکی و استرس وارد میکند،
عملکرد او در مدرسه را تحت تاثیر منفی قرار میدهد و همچنین خانواده او را تحت فشار میگذارد.
شبادراری در واقع به ادرار کردن اختیاری یا غیراختیاری کودکان بالای ۵ سال در رختخواب یا لباس گفته میشود.
از کودکان بالای پنج سال انتظار میرود که بتوانند ادرار خود را کنترل کنند و حالتی به جز این، غیرطبیعی است.
برای آنکه بتوان گفت کودک دچار شبادراری شده است، باید خیس شدن ملحفه یا لباس او قابل مشاهده باشد
و به مدت حداقل سه ماه متوالی، هفتهای حداقل دوبار تکرار شود. شبادراری در بزرگسالان و نوجوانان نیز دیده میشود.
نوع پایدار یا اولیه شبادراری زمانی است که این حالت به صورت دائم برقرار باشد
و کودک هرگز خشک بودن را تجربه نکرده باشد. کودکی که مبتلا به شب ادراری اولیه باشد،
از ابتدای تولد توانایی کنترل ادرار خود را نداشته و هرگز موفق به این کار نشده است.
کودک مبتلا به شبادراری اولیه معمولا دچار مشکلات و آسیبهای اجتماعی و روانی میشود.
برای مثال عزت نفس او آسیب میبیند، از سمت همسالان و کودکان دیگر اطراف خود طرد میشود، خانواده او را سرزنش میکنند و ممکن است کودک خود را مقصر بداند.
نوع ثانویه یا عودکننده شبادراری مربوط به زمانی است که کودک یک دوره ۶ ماهه یا بیشتر را سالم بوده
و توانایی کنترل ادرار را داشته است و سپس درگیر شبادراری میشود.
این نوع از شب ادراری، برعکس شبادراری اولیه عمل میکند.
در شبادراری اولیه، کودک به علت این مشکل، فشارهای روانی و اجتماعی را تجربه میکند.
اما در نوع ثانویه شبادراری، مشکلات اجتماعی و روانی معمولا علت شبادراری هستند.
برای مثال طلاق والدین، درگیریهای خانوادگی، تجربه اتفاقات دردناک مانند از دست دادن یک فرد که برای کودک عزیز بوده
یا تجربه تجاوز و سواستفاده جنسی میتواند از علل درگیری کودک به شبادراری باشد؛
درحالیکه حداقل طی ۶ ماه گذشته مشکلی نداشته است.
شبادراری در کودکان و نوجوانان باعث آسیب به اعتماد به نفس و احساس ناپاکی و کثیف بودن میشود.
بزرگسالان مبتلا به شبادراری از آشکار شدن این موضوع میترسند و از دیگران کناره میگیرند تا رازشان فاش نشود.
والدین کودکان و نوجوانان مبتلا به شبادراری نیز احساس گناه و تقصیر میکنند.
از نشانهها و علائم این مشکل، میتوان به مجموعهای از نشانهها اشاره کرد که بسته به فرد ممکن است
چندین مورد از آنها بروز کند (در اکثر افراد مبتلا، تعداد زایدی از این نشانهها به وضوح قابل مشاهده است):
• مکیدن شست، اعتماد به نفس ضعیف، خروج قطره قطره ادرار در روز، افت تحصیلی، صحبت یا گریه کردن در خواب،
لکنت زبان، بدخلقی، خشم، دروغگویی، احساس حقارت و ناامنی، ساعتها بیدار ماندن در رختخواب و ترس
از به خواب رفتن، گوشهگیری و همبازی نشدن با همسالان، احساس ضعف و ناراحتی، صبحها در
رختخواب ماندن و خود را به خواب زدن، تحمل نکردن سخنان اطرافیان، احساس متفاوت بودن از دیگران و طردشدگی.
شبادراری میتواند ناشی از عوامل متنوع یا مجموعهای از علتها باشد.
از مهمترین این علل، میتوان به زمینه ژنتیکی و اضطراب و استرس روانی کودک اشاره کرد.
در مجموع، عوامل شبادراری به سه دسته تقسیم میشوند:
۱. علل جسمانی و پزشکی: علت شبادراری ممکن است یک مشکل جسمانی و بیماری پزشکی باشد.
برای مثال: عدم تکامل دستگاه عصبی، کاهش ظرفیت مثانه، ضربه های وارده بر ستون فقرات و فشار به نخاع،
ضایعات و عفونت مجاری ادرار، آسیب مرکز نگهداری ادرار در مغز، تاخیر رشدی، مشکلات هورمونی،
بیماری صرع، بیماری دیابت، نارسایی مادرزادی دستگاه ادرار، عقبماندگی ذهنی، بیماریهای کلیه،
اختلالات خواب، کوچک بودن اندازه مثانه و اختلال آن، تحریک موضعی آلت تناسلی، عفونتهای مکرر
دستگاه تنفسی فوقانی، لوزه سوم، عادت کودک به تنفس دهانی و خرخر شبانه، کمبود کلسیم
خون و التهاب سر آلت یا مهبل را نام برد.
عوامل ژنتیکی و وجود سابقه خانوادگی در بیاختیاری ادرار تاثیر بسزایی در احتمال مبتلا شدن کودک به شبادراری دارد.
۲. علل محیطی: تعداد زیاد فرزندان، وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین خانواده، وضعیت تحصیلی والدین خصوصا مادر، دور بودن
دستشویی از محل خواب، تنبلی در رفتن به دستشویی، سرگرمی و علاقه فراوان کودک به بازی و عدم تمایل او به ترک بازی برای
رفتن به دستشویی، تاریکی و بدبویی و سرمای شدید دستشویی، مصرف بیش از حد مایعات در طی روز توسط کودک،
یا تعداد زیاد اعضای خانواده نیز میتواند در این مشکل تاثیرگذار باشد.
۳. علل روانشناختی: سلامت روان کودک، اطرافیان و ثبات تاثیر بسیار مهمی بر این موضوع دارد.
به شکلی که استرس، تضاد و کشمکش خانوادگی، بد رفتاری والدین با کودک، طلاق یا مرگ والدین، محروم شدن از محبت مادری،
شیوه فرزندپروری ناسالم والدین، احساس ناامنی و ناآرامی، فقدان ارتباط صمیمی بین کودک و والدین ، مرگ یکی از افراد مهم و
دوست داشتنی زندگی کودک و افسردگی او میتواند زمینهای برای شبادراری کودک باشد.
ممکن است شبادراری تلاشی از جانب کودک برای جلب توجه اطرافیان باشد.
رفتن کودک به مدرسه یا هرچیزی که باعث شود کودک از مادر یا مراقب اصلی خود جدا شود نیز ممکن است
عاملی برای شبادراری شود.
اضطراب در کودک میتواند با علائمی مانند دندانقروچه، ناخن جویدن یا گریه کردن در خواب خود را نشان دهد.
شبادراری کودک ممکن است باعث ایجاد افسردگی در مادران یا مراقبین اصلی شود.
به این دلیل که والد احساس بیکفایتی یا گناه کرده و افسرده میشود. افسردگی والد نیز میتواند شبادراری و
مشکلات روانی و اضطرابی کودک را افزایش داده و چرخهای معیوب بسازد.
هر یک از این موارد در ترکیب با سایر عوامل، میتواند باعث ایجاد یا تشدید شبادراری در فرد مبتلا شود.
میزان شیوع شبادراری، بسته به معیارهای اجتماعی و سببشناسی ممکن است متغیر باشد.
اما در کل حدود یک تا ۲ درصد از کودکان تا ۱۴ سالگی هم توانایی کنترل ادرار خود را ندارند.
در پنج سالگی ۷ درصد از پسران و ۳ درصد از دختران مبتلا به شبادراری هستند.
این درصد تا ۱۰ سالگی کاهش پیدا کرده و در پسران به ۳ و در دختران به ۲ درصد میرسد.
با این وجود، شبادراری یکی از شایعترین اختلالات دوران کودکی به شمار میرود.
اینطور به نظر میرسد که شیوع این مشکل در پسران بیشتر از دختران است.
ممکن است خیلی از والدین به اشتباه تصور کنند که شبادراری موقتی است و بهخودیخود از بین میرود.
اگرچه در کودکان پیش از یک سال، تاحدی طبیعی است اما اگر تعداد تکرار آن بیش از حد معمول یا زمان رخ دادن آن پس از پنج سالگی باشد، موضوعی جدی است و باید پیگیری شود. از طرفی والدین کودکان دچار شبادراری،
استرس، احساس گناه یا شرم زیادی را تحمل میکنند. این فشار روانی علاوه بر آزار والدین، میتواند
باعث ناراحتی کودک و تشدید مشکل او شود. بنابراین بسیار مهم است که به عنوان والدین این کودکان،
از حمایت روانی تخصصی یا حمایت اطرافیان خود بهرهمند شوید.
• پرهیز از تنبیه، تحقیر یا سرزنش کودک
هرگز از تنبیه، سرزنش، تحقیر یا انتقاد برای درمان شبادراری کودک استفاده نکنید.
یکی از عوامل تاثیرگذار در این اختلال، استرس و آشفتگی روانی کودک است. تحقیر و تنبیه و فشار عصبی،
تنها استرس کودک را افزایش داده و وخامت اوضاع را بیشتر میکند. فراموش نکنید که این شرایط تحت کنترل کودک
نیست و باید عوامل زمینهای و علل این مشکل را شناسایی کرده و برطرف کرد.
قبل از اینکه کودک به قصد خوابیدن به اتاق یا رختخواب خود برود، به او یادآوری کنید که به دستشویی برود.
اگر گفت نیازی به دستشویی ندارد، از او بخواهید که تلاش کند هرچقدر که میتواند مثانهاش را خالی کند.
تلاش کنید که نوشیدن مایعات قبل از زمان خواب را محدود کنید. حتی خوراکی هایی که آبکی هستند
مثل سوپ، ژله یا سالاد. همچنین توجه داشته باشید که مصرف آب کودک در طی روز بیشتر از حد نیاز نباشد.
همانطور که قبلا اشاره کردیم، حجم مایعات مصرفی کودک تاثیر مهمی روی شبادراری او دارد.
بنابراین با کمک متخصص، مصرف مایعات کودک خود را (که بسته به سن، مرحله رشدی، نیاز بدن، شرایط جسمی و اقلیمی و …
متفاوت است) مشخص کرده و آن را کنترل کنید.
توجه داشته باشد که ممکن است مصرف بیش از حد نیاز مایعات نشان از یک بیماری جسمی در کودک شما باشد.
در این مورد حتما از کمک یک پزشک متخصص استفاده کنید.
در صورت امکان، تشک اصلی کودک را با یک نایلون یا پوشش ضدآب بپوشانید و روی آن را ملحفه بکشید.
این به شما کمک میکند که در صورت نیاز، فقط ملحفه را عوض کنید.
چنین راهکاری علاوه بر صرفهجویی در وقت و هزینه، باعث میشود که کمتر خشمگین شده و بهتر بتوانید خود را کنترل کنید.
در طول شب و زمان خواب، کودکتان را یک تا سه بار در فواصلی معین بیدار کنید و به او کمک کنید
تا به دستشویی برود و مثانهاش را تخیله کند. حتما توجه داشته باشید که این تمرین نبایدبا شماتت،
سرزنش یا غر زدن از سمت شما همراه باشد. پس از مدتی میتوانید فاصله بین بیدار کردن را بیشتر کرده
و دفعات آن را کمتر کنید. نهایتا میتوان به جایی رسید که کودک بدون دردسر کل شب را بخوابد
و دفع بیاختیاری ادرار نداشته باشد.
این زنگها دو دسته هستند؛ یک دسته از آنها به لباس خواب کودک و دسته دوم به رختخواب او متصل میشوند.
روش کار این زنگها به این صورت است که به محض ایجاد کمترین رطوبتی، زنگ به صدا در میآید.
خود کودک یا والدین بیدار شده و او را برای تخلیه باقیمانده ادرار به دستشویی منتقل میشود.
در این روش لازم است به این نکته توجه کنید که پس از هربار به صدا درآمدن زنگ، لباس و رختخواب کودک باید تعویض
و خشک شود تا زنگ مجددا مورد استفاده باشد. این روش به کودک کمک میکند
که کم کم به پر بودن مثانه خود حساس شده و متوجه آن شود و به موقع به دستشویی برود.
این حرکات کششی در جهت افزایش گنجایش مثانه و کشسانی دیوارههای آن و همچنین افزایش میزان کنترل کودک
بر خروج ادرار است. برای مثال در طول روز و زمانی که کودک احساس میکند ظرفیت مثانهاش پر شده است،
از او بخواهید حرکات کششی انجام دهد. این کار باعث افزایش گنجایش مثانه میشود.
به عنوان مثالی دیگر به کودک خودتان بگویید در دستشویی و در حین دفع ادرار، چندلحظهای جلوی ریزش و دفع ادرار را بگیرد
و سپس مجددا آن را رها کند. این تمرین در جهت افزایش کنترل کودک شما بر دریچه دفع ادرار خود است.
در این بخش تمرکز ما بر آن است که از احساس گناه، شرم و کمبود عزت نفس کودکمان کم کنیم
و به او یاد بدهیم که مقصر نیست. سعی کنید با زبانی کودکانه و قابل فهم، این موضوع را برای فرزند خود توضیح دهید.
یا برای مثال میتوانید جدولی تهیه کنید و به ازای هر شبی که شبادراری رخ نداد، برای کودک ستارهای بچسبانید.
سپس هر زمان تعداد ستارهها به ده عدد رسید، برای او یک جایزه کوچک خریداری کنید.
این کار و تمرینات مشابه، علاوه بر کاهش احساس گناه و شرم، باعث کنترل اضطراب کودک میشود.
از آنجایی که اضطراب کودک عاملی تاثیرگذار بر تشدید شبادراری است، با این تمرین میتوانیم مشکل را هم کاهش دهیم.
در این بخش میتوانید از یک رواندرمانگر کودک کمک بگیرید.
شبادراری یکی از شایعترین مشکلات دوران کودکی است و باید به آن به عنوان یک مشکل جدی نگاه کرد.
در صورت مداخله به موقع و اصولی، میتوان از آسیبهایی که این مشکل میتواند به کودک و اطرافیان او وارد کند،
جلوگیری کرد. برای جلوگیری از این مشکل وارد سایت bartariha.comشوید. و در اینستا ما را دنبال کنید.
این مقاله برگرفته شده از مقاله ۸ نکته که درباره شب ادراری باید بدانید