یادداشت درباره کتاب ما یک نفر . نوشته سارا کروسان
چاپ شده در روزنامه سازندگی در تاریخ 1399.06.25
نویسنده یادداشت : مریم تاواتاو
"گریس" و "تیپی" دوقلوهایی هستند که از قسمت بالای بدن از هم جدا و در بخش پایین به هم چسبیده اند و تنها با یک جفت پا حرکت می کنند . داستان از جایی شروع می شود که آن ها مجبور می شوند برخلاف میلیشان و به دلیل مشکل مالی خانواده ، پس از چندسال درس خواندن در خانه به مدرسه بروند . ورود آن ها به مدرسه و مواجه شدن با جهان واقعی آدم هایی که خیره بهشان نگاه می کنند سرآغاز ماجرایی است که داستان کتاب " ما یک نفر " را می سازد .
" سارا کروسان " این بار به سراغ سوژه ای خاص رفته . دو دختر که از بدو تولد به هم چسبیده اند و در زمان مورد اشاره کتاب در دوران حساس بلوغ به سر می برند . جایی که نیاز مالی خانواده در کنار نیازهای ویژه این دونفر در مسابقه ای پرشتاب قرار می گیرد و آن ها را در جنگی برای زنده ماندن و ادامه دادن قرار می دهند . رمان از دید گریس نوشته شده اگرچه در همه جای کتاب نام این دو دختر در کنار هم می آید ؛ باوجود این که آن ها دو قلب و دو سر جدا دارند اما در یک بدن مشترک به سر می برند و این زندگی مشترک ، ویژگی های منحصربه فردی را در آن ها ایجاد کرده که نمی توان سرنوشت این دو دختر را جدا از هم در نظر گرفت . زندگی خاص آن ها به گونه ای است که حتی سیگار کشیدن یا مصرف بیش از حد کافئین یکی ، از طریق پخش در خون روی حال دیگری تاثیر می گذارد . این تنها جنبه بروز بخش فیزیکی ماجراست . روایت زمان اتفاق داستان در دوره نوجوانی شخصیتهای اصلی ، انتخاب هوشمندانه ای است که چالش زیادی را به داستان وارد کرده و با بیان مسائل هویت یابی این دو دختر و غلیان احساسات ، منجر به حضور عواطفی از جنس خاص تر به متن شده است . تصور این که آن ها در شکل فعلی بدنشان بخواهند عاشق شوند ماجرایی است که در کتاب رخ می دهد و حتی درباره آینده و امکان ازدواج و تجربه مادرشدن هم صحبت می شود . نویسنده با هوشمندی ، امکان ابراز علاقه دوقلوها به جنبه های مختلف زندگی حتی با وجود محدودیت هایشان را در بستر داستان فراهم کرده و به گونه ای چیدمان قصه را قرار داده که یک نگاه کلی به تمام نیازهای این دو نوجوان در نظر گرفته شود و احتمال نرسیدن به بسیاری از این آرزوها را به دلیل شرایط فیزیکی شان با توصیفات دقیق ، تصویر کرده است.
" ما یک نفر " روایت نحوه قضاوت انسان مدرن با تمام ادعای روشنفکری و یکسان بینی در مواجهه با انسان هایی متفاوت تر خلق شده است؛ آزمونی که در آن بودند کسانی که با نگاه های خیره و فیلم گرفتن با گوشی های موبایل از دوقلوهای به هم چسبیده ، آرامش دو انسان را به بازی گرفته و برخی نیز با تمسخرشان نمره صد در صد مردودی را در انسانیت کسب کردند . شاید این کتاب ، روایت چشم ها و نگاه هاست ؛ نگاهی که خیرگی آن به درد کسی می تواند رنج مضاعفی به روح او اضافه کند . نه آن که تنها باید از واکنش اولیه انسان در مواجهه با شرایط غریب و انسان های با فیزیک متفاوت ، خرده گرفت ؛ چرا که واکنش طبیعی مغز در مواجهه با چنین پدیده ها و موقعیت هایی جدید که قبلا آن را تجربه نکرده همین توجه اغراق شده است اما تداوم این نگاه و هدایت آن به سمتی که به آزار منجر شود مساله ساز است . مساله ای با دو جنبه ؛ یکی برای آنان که متفاوت ها را دست مایه تفریح و خنده خود می دانند که رویدادی سطحی و طنز است و دیگری برای او که شاخصه تمایز را به دوش می کشد و این نگاه ها برایش شلیک رنج است به عمیق ترین نقطه روح .
شاید بخشی از این موضوع به " تاب آوری " جامعه بازمی گردد . جایی که باید آغوش اجتماع برای پذیرش متفاوت ترها چه ازحیث ظاهر و چه از نوع روح ، باز باشد اما حتی شکل مدرن جامعه به دنبال مهیا کردن بستر آسان تر کردن شرایط برای این افراد نیست بلکه سعی در پذیرش همسان هاست ؛ در حالی¬که آموزش می تواند تعیین کننده مسیر حرکت نگاه و باور باشد اما در عمل ، با بی توجهی به تاثیر فرایند یادگیری و کنترل رفتار ، اقلیت ها آزرده خاطر می شوند و نتیجه ، همان صحنه قرار گرفتن دوقلوها در مترو است جایی که دست ها به سمت گوشی های موبایل می رود تا از این موجودات عجیب فیلم بگیرند . در عادی ترین شرایط ، نجواهایی که آدم هایی که از کنار این افراد رد می شوند می تواند به اندازه کافی ، انرزی زیادی را برای تطبیق با این شرایط از آن ها بگیرد . قطعا این موقعیت های تکرار شونده ، اگرچه به مرور می تواند عادی شود اما هرگز عنوان "تجربه منفی" از اسمشان حذف نمی¬شود .
در نگاه اول ، نوع نثر کتاب متفاوت است . چرا که نسخه اصلی کتاب شامل فصل هایی کوتاه و جملات بلند و کوتاهِ شعرگونه است . این نوع چیدمان کلمات خصوصا با گذر از فیلتر ترجمه ، شاید به چشم عادت کرده خواننده به متن های معمولی ، چندان جذاب به نظر نیاید اما عنصر مهمی که در بدو شروع کتاب در برابر دیدگان خواننده قرار می گیرد قلم سارا کروسان است . او از جایی داستان را شروع می کند که مخاطب نمی تواند به آسانی از آگاهی درباره ادامه ماجرا دست بکشد . حتی برای بیان ماجرا از یک داستان واحد استفاده نکرده بلکه سراسر زندگی دخترها را وارد ماجراهای پیچیده¬ای کرده . مثلا دوستی آنها با یاسمین و جان منجر به اتفاقات تازه تری شد . خصوصا که یاسمین به دلیل ابتلا به ایدز ، خود درگیر زندگی خاصی است و به نوعی به دلیل در مرکز توجه بودن به دلیل بیماریش ، با مشکلات دوقلوها در برقراری ارتباط با دیگر دانش آموزان مدرسه آشناتر است . البته نمی توان تاثیر ترجمه یکدست و روان " کیوان عبیدی آشتیانی " را در حفظ جذابیت این متن و انتقال حس داستان ، نادیده گرفت .
کروسان ، خواننده را باهوش تر از آن می داند که از اضافه کردن پیچیدگی در داستان و احتمال سردرگمی مخاطب بترسد . همین نگاه ، کیفیتی را به داستان های او می بخشد . کیفیتی جامع که تمام ابعاد زندگی را در برمی گیرد و تجربه عشق ، نفرت ، درد ، رنج ، شادی و اندوه را کنار هم قرار می دهد تا شخصیت¬هایی قابل باور بسازد . خصوصا که در ما یک نفر ، ویژگی دیگری هم درباره کاراکترهایش وجود دارد و آن نوعی بلاتکلیفی در شرایط زندگیشان است ؛ جایی که به بن بست خوردن علم پزشکی در یافتن راه حل برای مشکل جداسازی دوقلوها برایشان چاره ای جز صبوری و استفاده حداکثری از لحظه¬های زندگی نمی¬گذارد . در این میان ، جلسات مشاوره دوقلوها با روان پزشکشان از جمله صحنه های جذاب کتاب است . چگونگی برگزاری جلسات به¬گونه¬ای که هرکدام از دوقلوها محیط خصوصی خود را با دکتر داشته باشند و هم چنین صحبت درباره وضعیتشان ، نوع جدیدی از روایت درباره تراپی است که کروسان با جذابیت آن را تصویر کرده است .
رده بندی سنی این کتاب درگروه کتاب های نوجوان است اما هرکسی حتی با خواندن چند صفحه اول متوجه می شود این کتابی است پر از داستان که حتی مخاطبان بزرگسال را هم جذب خودش خواهد کرد و این جادوی جذابیت قصه است . جایی که شخصیت پردازی درست و برپایه اصول می تواند با تمرکز بر نیازهای دوره سنی خاص طراحی شود اما برای همگان جذاب باشد .
ما یک نفر در ستایش زندگی و جسارت تجربه معنای واقعی مفاهیمی است که به بودن یک انسان معنا می بخشد . کروسان در این کتاب به شخصیت هایش اجازه نزدیک شدن به تجربه های عمیق انسانی و احساسات مختلف را داده است . این دو خواهر ، فارغ از پایانی که در کتاب برایشان در نظر گرفته شد ، به مزه مزه کردن زندگی در کنار پذیرش محدودیت هایشان پرداختند و در بسیاری جاها با وجود سن کمشان مجبور به تصمیم گیری شدند . همین تعارضات در اتفاق های مختلف ، داستانی پر از کشش ساخته و بار دیگر نبوغ نویسندگی کروسان را در پرداخت و ورود به ایده های کم تر پرداخت شده نشان داده است .
