"عاشقانه ترین مُردن" بهترین توصیف برای این ترانه ی زیبا و عِرفانی از حسین صفا هست که به حق باید در دسته ی آثار فاخر موسیقی پاپ ایرانی که توسط محسن چاوشی ساخته شده قرار بگیره. (1397)
این ترانه داره توصیف نوآورانه و عاشقانه ای از "مرگ اختیاری" که در عرفان ایرانی (و البته در قرآن) بهش اشاره شده ارائه می ده! توصیف جدیدی از حدیث نبوی « موتوا قبل أن تموتوا» {پیش از آنکه اجل یا مرگِ تقدیریتان فرا رسد، خودتان را از کالبد منِ ذهنی نجات دهید!}
بِبُر به نامِ خداوندت! که لطفِ خنجـرِ ابراهیم؛ به تیز بودنِ احکام است …
قربانی کردن نفس برای نجات از باتلاق خواسته های بی انتهای ذهن، یکی از مهمترین گام های سلوک الی اللّه هست که مهمترین مصداق آن در داستان های قرآنی، آزمونی است که خداوند درباره حضرت ابراهیم (ع) برای قربانی کردن فرزندش اسماعیل(ع) نقل کرده. آزمون خداوند برای پیامبرش که باید برای اثبات میزان تسلیم بودنش در مقابل امر خداوند، از مهمترین دارایی زندگیش، یعنی فرزندی که خودِ خدا در سالخوردگی و در قالب معجزه بهش عطا کرده بود بگذره و اونو با دستِ خودش قربانی کنه! و جالبه که خداوند نخواسته این فقدانِ فرزند در قالب یک حادثه روی بده، بلکه باید آگاهانه و با نیت خالص (قربة الی اللّه) انجام بشه! یعنی انسانِ سالک (کسی که آرزوی وصل خداوند رو داره) باید تک تکِ وابستگی هاش رو خودش سر بِبُره! اون هم با ذکر نام و یاد خدا!
تیز بودن چاقو فقط وقتی مفیده که برای امر جراحی و شفای زخم به کار گرفته بشه! لذا نکته ی لطیفی که خداوند در داستان ابراهیم (ع) پیش چشم انسان قرارداده همین بوده که این خنجر از این جهت از نگاه خداوند زیبا دیده شده که برای بریدن وابستگی های انسان به تعلقات دنیوی به کار گرفته شده! به نحویکه هر نوع احساس تعلق و وابستگی غریزی پدر و فرزند رو از سر راه اجرای فرمان پروردگار برداشت.
نَبخش مرتکبانت را ، تو حکمِ واجبُ الاجرایی، و عشق؛ جوخه ی اعدام است!
برای این مرگ عاشقانه، سالک نباید اجازه باقی ماندنِ هیچ یک از عادتهای رفتاری که قبلا بهشون مرتکب می شده رو بده! از هیچ کدام از ذهنیت های گذشته نباید چشم پوشی کنه و باید همه ی داشته ها و دانسته هاش رو با این حکم قطعی بُکشه و از سر راهِ وصل به پروردگار برداره (تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز)
و اینجا این عشق هست که نقش جوخه ی اعدام رو برای پاک کردن همه ی گناه ها بازی خواهد کرد! به عبارت دیگه عشق میاد تا جای نفرت رو توی وجود مشوق بگیره و هرآنچه غیر خودش هست رو پاکسازی کنه.
به دستِ آه بسوزانم؛ که شعله ور شدنم، دود است
کفن به سُرفه بپوشانم؛ که سَر به سَر بدنم، دود است
و نخ به نخ، دهنم دود است…
غمت؛ غلیظ ترین کام است… هی…
شاعر از خدا می خواد که آهی بکش تا این منیّت رو بسوزونه! با یک سرفه (دم مسیحایی) ذهنم رو کفن و دفن کن! چون می دونم که همه ی هویت مادی من مثل دود غیر حقیقی و مَجاز هست! هر حرفی که از دهنم در میاد (مثل دود سیگار) برخاسته از توهمات بیهوده و غلطه، درحالیکه بزرگترین غصه ی من (مثل دود عظیمی از آتش وجود من بلند میشه) غم دوری از خودت هست...
سُرنگ ها همگان قرمز و رنگ ها همگان قرمز؛ سماع مولویان قرمز!
جهان؛ کران به کران، قرمز!
که نقشی از رژ گلگونت، هنوز بر لبِ این جام است!
سه رنگ زرد، آبی و قرمز رنگهای اصلی هستند و تمام رنگهای موجود در طبیعت را باید طیفی از ترکیب این سه رنگ دونست. پس رنگ قرمز بعنوان نماد عشق، در بنیاد تمام رنگ های دیگه وجود داره، همانطور که عرفا معتقد هستند که تمام جهان بر ستون عشق الهی استوار شده و عشق عصاره ی ذاتی تمام مخلوقات در جهان هست!
و شاعر به زیبایی این رنگ قرمز رو به اثر رژ لب زنانه (لب معشوق) که روی لبه ی لیوان به جا می مونه تشبیه کرده ...
بگو! ستاره ی دردانه، در انزوای رصدخانه…
کدام کوزه شکست، آن روز؟ که با گذشتن نهصد سال…
هنوز حلقه ی دستانش؛ به دورِ گردنِ خیام است… هی…
در زندگینامه همه عُرفای بزرگ تاریخ، لحظه ی وصال و ملاقاتی با پروردگار رخ داده که انگار زندگی اونها رو به دو بخش قبل و بعد از اون اتفاق تقسیم کرده (مثل لحظه ملاقات موسی (ع) با خداوند در کوه طور). انگار برای حکیم عمر خیام نیشابوری هم (فیلسوف و ریاضی دان بزرگ تاریخ ایران در قرن 5 هجری) این لحظه در هنگام رصد کردن آسمان روی داده و شاعر به زیبایی از این داستان کمک می گیره تا بگه خیام قطعا در اون تنهایی نیمه شب (رصد آسمان باید در شب انجام بشه) به ملاقات تنها ستاره حقیقی عالم هستی (خداوند) مشرّف شده که رباعیاتش هنوز بعد از 9 قرن داره آدم ها رو مست می کنه ...
ببین! چقدر اسیـــرم من…
چنان بُکش که پس از مُردن، هزار بار بمیـــرم من!
دسیسه های تو، می بینی؟
وریدِ پاکِ امیرم من؛ که در تدارکِ حمام است!
ما بسیار بیشتر از آنچه فکر کنیم در بند ذهن (ایگو یا منِ ذهنی) اسیریم! به نحویکه باید لایه به لایه از پوسته های ضخیم ذهنیت ها و باورهای فردی، جمعی و اجدادی مون خلاص بشیم تا بتونیم تازه به پتانسیل انسان کامل که در روح ما نهفته است نزدیک بشیم. و در این بیت چه زیبا شاعر از خدا می خواد که "چنان بُکش که پس از مُردن، هزار بار بمیـــرم من!" و خداوند در اجابت این دعا، فتنه ها و آزمون هایی رو برای سالک مهیا می کنه تا خلاصش کنه!
اینجا شاعر خیلی زیرکانه می گه من ترفندهای تو رو برای آزمودنم می شناسم و مثل امیرکبیر خودم آستینم رو برای مرگ عاشقانه به دست تو بالا می زنم!
چه حکمتی ست؛ در این مُردن..؟ در عاشقانه ترین مُردن..؟
و مغز را؛ به فضا بردن و گریه را به خلأ بردن..!
چه حکمتی است؛ که در آغاز، نگاهِ من به سرانجام است؟!
و مهمترین سوال اینجا مطرح میشه: چه حکمتی در این مرگِ عاشقانه نهفته است که همه ی عرفا در طول تاریخ انسان ها رو به این مسیر تشویق کرده اند؟ انگار انسان صرفا با مرگ منِ ذهنی می تونه از افق آسمان ها بالاتر بره و خودش رو از شرّ حزن و اندوه خلاص کنه ...
در پایان برای اینکه نظر خودم رو درباره ارزش این اثر هنری برات بیان کنم، کافیه یک مقایسه ساده انجام بدی بین توضیحات بی نظم و مبهم و بی مزه ای که من برای تشریح معنای این ترانه ارائه کردم، با ترکیب زیبا و خلاقانه ای که شاعر و آهنگساز و خواننده این اثر با این مناجات عاشقانه خلق کردند ... احسنت بهشون که با هربار گوش دادن به این ترانه، پتانسیل سطح بالاتری از لذت و درک رو برای شنونده ایجاد کردند.
