چگونه پرسونای (Persona) به یاد ماندنی بسازیم؟

- پرسونا چیه؟
- چرا پرسونا بسازیم؟
- چطوری بسازیم؟
- یه پرسونای جذاب و به یاد موندنی یعنی چی؟
- نکات مهم ساخت پرسونا
- منابع

قبل از اینکه با کله بریم دیزاین بزنیم، باید بدونیم نیاز کاربرمون چیه، کاربرامون کیان و واسه اون دسته (Segment)، محصول رو طراحی کنیم که نیازشون رفع شه. ساخت پرسونا روش خوبی برای رسیدن به این هدفه. آلن کوپر (Alan Cooper) اولین پرسونا را با همکارانش در دهه ۸۰ ایجاد کرد.

پرسونا چیه؟

یک شخصیت فانتزی که نماینده یک بخش از یکی از مخاطبین هدف (Target-Audience Group) ماست. پرسونا از طریق تحقیقات کمی و کیفی متعددی ایجاد می‌شود. پرسونا در پاسخ به سؤال «ما برای چه کسی طراحی می‌کنیم؟» ایجاد می‌شه.

چرا پرسونا بسازیم؟

بررسی داده‌های پژوهشی بی‌شمار برای طراحی محصول کار سختی است، به ویژه هنگامی که ما نیاز به توجه به داده‌ها در کل فرآیند داریم. بنابراین، پرسونا چیزی نسبتاً واقع بینانه‌تر و عینی‌تر خواهد بود، اگرچه یک شخص واقعی نیست؛ اما عادی‌ترین تصویر از کاربر واقعی بوده و می‌تواند نیازهای کاربران را به ما یادآوری کند. هم‌چنین می‌تواند به ما کمک کند تا یک مدل تجربه کاربری بهتری را ایجاد کنیم. زیرا کاربران واقعی هنگام استفاده از محصول، احساس راحتی بیش‌تری خواهند داشت. به همین دلیل می‌تواند موجب تسهیل پروسه تولید محصول شود. پرسونا، فرآیند طراحی را ساده تر می کند و به فرآیندهای ایده پردازی شما کمک می کند. هم چنین می تواند به شما کمک کند تا برای مخاطبان هدف خود، تجربه کاربری بهتری به ارمغان بیاورید.

چطوری بسازیم؟

در ابتدا می‌توانید با جمع ‌آوری همه‌چیزهایی که در مورد مشتریان خود می‌دانید و دسته‌بندی اطلاعاتتان، شروع کنید. می‌توانید از سرفصل‌های خاص مربوط به حوزه‌های مطالعه خود مانند صنعت، دستگاه‌ها، زمان و اهداف استفاده کنید. سپس با استفاده از یافته‌های خود، می‌توانید نمودارهای وابستگی ایجاد کنید. کم‌کم می‌توانید الگوهایی از اینکه مشتریانتان چکار می‌کنند یا چه زمانی از روز و کجا، از چه دستگاه‌هایی استفاده می‌کنند را نیز پیدا کنید. می‌توانیم در مورد افراد در زمینه‌ها، سنین، سطح تحصیلی، جنسیت و سایر عوامل مختلف تحقیق کنیم. روش‌های عادی تحقیق شامل پرسشنامه و مصاحبه است. مصاحبه زمان بیش‌تری می‌برد اما اطلاعات کامل‌تری را دربر خواهد داشت. نیازی به انجام مصاحبه با تک تک افراد نیست. می‌توانید از تکنیکی شبیه به تکنیک بحث گروهی به نام (Discussion Group) که در تحقیقات علوم اجتماعی به کار می‌رود، استفاده کنید. روش کار آن به این صورت است که همه مصاحبه‌شوندگان را به گروه‌های کوچک ۶ تا ۱۲ نفره تقسیم کنید و بگذارید تا در مورد موضوعات ارائه شده توسط برگزارکنندگان آزادانه صحبت کنند. در همان زمان نیز برگزارکنندگان، کلمات و ایده‌های مشخص مصاحبه‌شوندگان را بدون قطع کلامشان یادداشت کنند. سپس این یادداشت‌ها را به همراه داده‌های شخصی هر مصاحبه‌شونده نزد خود نگه دارند. هم‌چنین، اطلاعات عددی حاصل از تحقیقات کمی نیز به عنوان داده‌ی پشتیبان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

گروه طراحی یا گروه محصول می‌توانند در مورد مصاحبه‌ها، سؤالاتی طراحی کنند یا موضوعات مورد نیاز خود را ارائه دهند تا مشخص شود کاربر هدف در مصاحبه‌ها چه کسی است. با تمام کارهایی که در بخش ابتدایی انجام شده است، آن‌ها باید داده‌های به دست آمده را تجزیه و تحلیل کنند تا ببینند چه کسی کاربر هدف است و تعداد این کاربران هدف چند نفر است. پس از مشخص نمودن تفاوت‌ها بین نظرات کاربران، لازم است تا فرضیه‌هایی را ایجاد کنیم تا بفهمیم چه نوع تفاوت‌هایی بین کاربران بالقوه وجود دارد. پس از آن برای ایجاد تصویری انتزاعی از نوع خاصی از کاربران بالقوه ایجاد‌ کنید. کارهای مورد نیاز شامل فهمیدن این موضوع است که چه نوع پرسونایی متناسب با نیاز درونی کاربران است و کدام بخش از هر پرسونا برای استفاده از محصول مناسب خواهد بود. با دسته‌بندی اطلاعات به دست آمده از گام‌های ابتدایی، این گروه اکنون می‌تواند بررسی کند که آیا اعضای گروه ویژگی‌های کاربر هدف را شناخته‌اند یا خیر. با داشتن چنین پایگاه داده کوچکی می‌توان هر نوع کاربر بالقوه و نیازهایشان را شناسایی کرد. سؤال این‌جاست که آیا چنین بخش کوچکی از جامعه هدف از اهمیت یکسانی برخوردار است؟
برای غنی‌سازی تصویر پرسونا باید توضیحات بیشتری اضافه کنیم. این توصیفات براساس داده‌های به دست آمده صورت می‌گیرد، در عین حال باید اطلاعات شخصی بیش‌تری را نیز برای تاثیرگذاری بیش‌تر به کار ببرید. اطلاعاتی از قبیل هویت، جنسیت، شغل و آداب و رسوم است که فرض می‌کنید می‌تواند در استفاده از محصول تأثیرگذار باشد. بنابراین پس از سپری نمودن این مراحل، در پایان پرسونایی آماده می‌شود که می‌تواند در فرایند طراحی نقش موثری ایفا کند.

شما شخصیتی فرضی به نام سارا را به عنوان پرسونا در نظر بگیرید. او فردی با تحصیلات دانشگاهی است و محدودیت های زمانی او، ایجاب می کند که مدام چندین کار را به طور همزمان انجام دهد. او از تلفن همراه خود، برای خرید لباس های مارک دار برای پسر دو ساله اش استفاده می کند. معمولاً هنگامی که با دوستانش، برای خوردن قهوه به بیرون می رود این کار را انجام می دهد چراکه آنان هم بچه هایی هم سن و سال او دارند.  برای اینکه سارا بتواند زمان بیشتری را با دوستان و خانواده اش بگذراند، اینترنتی خرید می کند تا این گونه وقتش در مرکز خرید های شلوغ تلف نشود.

• موقعیت مکانی: افراد داخل این پرسونا کجا زندگی می کنند؟
• میزان سن: میانگین سنی این پرسونا چند است؟
• جنسیت: جنسیت افراد داخل این پرسونا چیست؟
• علایق: علایق افراد داخل این پرسونا چیست؟
• سطح تحصیلات: سطح تحصیلات افراد داخل این پرسونا چقدر است؟
• عنوان شغلی: زمینه شغلی و عنوان شغلی افراد داخل این پرسونا چیست؟
• میزان درآمد: میزان درآمد افراد داخل این پرسونا چقدر است؟
• وضعیت تاهل: وضعیت تاهل افراد داخل این پرسونا به چه صورت است؟
• زبان: افراد این پرسونا به چه زبانی صحبت می کنند؟
• وب سایت مورد علاقه: افراد داخل این پرسونا از کدام وب سایت به صورت مکرر استفاده می کنند؟
• انگیزه خرید: دلایل افراد داخل این پرسونا برای خرید کردن از شما چیست؟
• نگرانی های خرید: نگرانی های افراد داخل این پرسونا برای خرید از شما چیست؟

برای طراحی پرسونا می توانید روی کاغذ و یا از ابزارهایی که در اینترنت وجود دارد، استفاده کنید. حتما اطمینان حاصل کنید موارد زیر را پر می کنید:

• انتخاب تصویری برای پرسونا، عکس ترجیحا معمولی (Casual) باشه.
• انتخاب نام و نام‌خانوادگی برای فرد پرسونا (به عنوان مثال علی محمودی)
• انتخاب لقب برای توصیف بهتر مخاطبان پرسونا (علی خوره رایانه)
• بیوگرافی
• تعیین سن، شغل، وضعیت تأهل، محل سکونت، مهارت‌ها، رشته دانشگاهی (میانگینی از مشتریان بالقوه)
• تعین سه مورد از مهم‌ترین علایق (استفاده از داده‌های حاصل تحقیقات بازار (Market Research) و آنالیتیکس (Analytics) مفید خواهد بود.)
• اهداف فردی (مانند شغل مورد علاقه در آینده)

پس پرسونای به یاد موندنی یعنی چی؟
به این مفهومه که پرسونایی استفاده کنیم که همه اعضای تیم کاملا تو ذهنشون هک شه، اگه یه سگمنت ما کاربرای با تکرار و تاخر خرید پایینن، مثلا میگیم کارمند خوابالو!

نکات مهم ساخت پرسونا

1- تلفیق اطلاعاتی که از پروفایل های User, Task, Environmental که تو چک لیست Pdf هست رو واسه بخش های مختلف مارکت در نظر میگیریم. (Current Users, Missing Users, High-Value Customers, Frequent Users)
2- اسم آشنایی نباشه، سن رو میانه (Median) در نظر میگیریم. Occupation میشه فرضا مدیران دولتی که میشه یه جمله که برآیند نیاز های مدیران هست بزاریم و یه Bio که انتزاعی (Fictional) هست ولی بر اساس داده ها نوشته میشه.
3- از طرفی پرسونا محدودیت‌های خود را دارد. به عنوان مثال به دلیل ویژگی مهم آن که براساس نیاز‌های کاربران ایجاد می‌شود؛ نمی‌تواند کیفیت علاقه کاربران را منعکس کند. هنگامی‌که به اندازه کافی داده‌های عادی از کاربران موجود نباشد، می‌تواند جهت طراحی را منحرف کند. این نکته‌ای است که در هنگام ایجاد پرسوناهای کاربر، توجه زیادی را به خود جلب می‌کند.
4- به جای انتظار از آینده، وضعیت فعلی مصاحبه‌شوندگان را نشان دهید.
5- یک ارزش اقتصادی تخمین زده شده برای هر یک از پرسوناها در نظر بگیرید با فرض اینکه همه به میزان یکسان ارزش گذاری نشوند. این کار به شما کمک می کند تا سرمایه مشتریان را در جهتی که برای کسب و کار شما سود آور است، هدایت کنید. معمول است که بین 4 تا 8 پرسونا با پروفایل و مشخصات انتزاعی برای خود بسازید تا بتوانید مخاطبان هدف خود را مشخص کنید.
6- دنبال اختلافات بین پرسونا هایی که ساختید باشید. این یک ویژگی است که نیلوفر از آن استفاده می‌کند، اما ویژگی دیگر آن چیزی نیست که کامران در استفاده از این برنامه داشته باشد.
درنهایت، پرسونا خود را با همکاران خود به اشتراک بگذارید. پوسترهای پرسونا خود را ایجاد کنید و آن‌ها را در سراسر دفتر خود آویزان کنید. هدف شما این است که یک درک مشترک از این‌که چه کسی برای شما کار می‌کند و چگونه می‌تواند بهتر خدمت کند، ایجاد کنید.

نکته پایانی:
پرسونا می‌تواند بینش‌های واقعی شما را به مشتریان شما نشان دهد، که درنتیجه نشان می‌دهد شما در طراحی یک محصول یا خدمات چقدر خوب هستید. فقط به یاد داشته باشید که پرسوناها در طول زمان تغییر می‌کنند. آن‌ها را ایجاد کنید، از آن‌ها یاد بگیرید، آن‌ها را به اشتراک بگذارید، و فراموش نکنید که پس از مدتی مجدداً به سراغشان رفته و دوباره روند را آغاز کنید!

- منابع

uxpressia
hubspot
interaction-design
adobe