به بهانه روز جهانی بهداشت قاعدگی
من و بسیاری از دختران هم نسلم، اولین عادت ماهانه را با غافلگیری تجربه کردیم!
یک روز از خواب بلند می‌شوی و لکه خونی میبنی و نمی‌دانی چیست. والدین نسل ما (بیشترشان) آنقدر آگاه نبودند که از قبل به ما آموزش یا حداقل آمادگی بدهند. برای ما اینطور بود که اول اتفاق می‌افتاد بعد میفهمیدیم چیست. بعدش هم بیشتر جواب های دم دستی و غیرعلمی در انتظارمان بود.
یادم است آنقدر ناآگاه بودم و این پدیده برایم ناشناخته و باورنکردنی بود که مدام از دوست همکلاسی‌ام میپرسیدم: همه‌ی زن‌ها میشوند؟ یعنی تا آخر عمرشان؟ هنرپیشه‌ها هم؟ زن‌های خارجی هم؟ هنرپیشه‌های زن خارجی چطور؟ یادم نیست در ذهنم چه می‌گذشت. اما از سوال‌هایم پیداست پریود را به جای پدیده زیستی طبیعی، با تنبیهی برای زنان طبقات پایین و بیچاره اشتباه گرفته بودم!
تابو بودن، نادیده گرفتن و نپرداختن به پدیده پریود زنان، که ناآگاهی من و دختران هم نسلم نمونه کوچکی از آن است؛ ریشه در مردسالاری و موقعیت فرودست زنان دارد.
شهلا زرلکی در کتاب "زنان، دشتان و جنون ماهانه" به دنبال سوابق فرهنگی و تاریخی عادت ماهیانه زنان در جامعه ایران است و رد پای آن را در دین، تاریخ و اسطوره جست و جو می‌کند.
ماجرا از جایی شروع می‌شود که زرلکی در می‌یابد که نویسندگان زن ایرانی، در توصیف شخصیت‌های زن داستان‌هایشان هیچ اشاره‌ای به دوران قاعدگی یا اختلال پیش از آن (pms) نمیکنند. این در حالی است که پس از پژوهش در این زمینه می‌فهمد ۹۲٪ همین نویسندگان به نوعی با نشانه‌های ناخوشایند دوران قاعدگی و پیشاقاعدگی درگیرند و حتی در روند نوشتنشان تأثیراتی دارد.
در این کتاب به جای واژه پریود، از معادل "دشتان" که کلمه‌ای پهلوی است و در ایران باستان برای خونریزی ماهیانه زنان به کار می‌رفته، استفاده شده است. نثر کتاب روان و گویاست. نویسنده پس از دادن توضیحات حداقلی پزشکی که آن را برای ایجاد زبان و فهم مشترک ضروری می‌داند، وارد حیطه دین و تاریخ و ادبیات و اسطوره می‌شود که بسیار جذاب و روشنگر است.
"چرایی نپرداختن به این موضوع را حتی به صورت گذرا می‌توان در الگوهای تربیت فرهنگ سنتی ردیابی کرد. در اصل عادت ماهانه و هرچیز مربوط به آن در فرهنگ نویسندگان ایرانی جز مقولات ناگفتنی و فراموش شده است. گونه‌ای انکار ناخودآگاه در این "فراموشکاری تاریخی" دیده می‌شود ...راز جای خالی این ویژگی زیستی در نوشته ها و گفته ها، ریشه در فرهنگی چندهزار ساله دارد. نگاه منفی به این پدیده و طبعا نادیده گرفتن آن، وجه مشترک بسیاری از فرهنگ ها و سنت هاست (از متن کتاب)
کتاب زنان، دشتان و جنون ماهانه، تنها کتاب ایرانی است که قاعدگی زنان را نه از منظر پزشکی بلکه از منظر تاریخی و اجتماعی بررسی می‌کند. کتاب روان و کم‌حجم است و بدون جنجال زیاد اطلاعات پراکنده و چندجانبه را یکجا در اختیار خواننده می‌گذارد.
کتاب ارزشمندی است و بیش از زمانی که گذاشته‌اید و هزینه‌ای که پرداخته‌اید، از آن بهره خواهید برد.
