شنیدیم استرس برای جسم و روان ما مخربه، و کارایی رو پایین میاره. تو آزمایشهای مختلف دیدن اونهایی که برای امتحانی زیادی نگران ان، با احتمال بیشتری در اون آزمون نتیجه نمی‌گیرن. ولی این همه‌ی ماجرا در مورد استرس نیست. صحبت‌های «الیا کرام» تو پادکست «هیدن برین» نکته‌ی جالبی در مورد استرس داشت که خلاصه‌اش رو اینجا می‌نویسم.
Source: "Reframing Your Reality: Part 1" on Hidden Brain
"واقعیاتی" که تو زندگی می‌بینیم ترکیبی از واقعیت‌ها هستن و برداشتی که ما از اونها داریم. طرز تفکر ما مثل قابیه که دور زندگی می‌ذاریم. هرکسی با یک لنز به اتفاقهای زندگی نگاه می‌کنه و "وقایع" جدید و شخصی برای خودش می‌سازه.
مغز ما یک ماشین پیش‌بینیه. اگه انتظار اتفاق بدی داشته باشیم، ارتباطات عصبی (neuro pathways) که برای مواجه شدن با فاجعه هستن، فعال میشن، تا سریعتر بتونیم به اون اتفاقِ منفی پاسخ بدیم. اگه دید مثبتی به پدیده‌ای داشته باشیم، ذهن ما آماده میشه تا قدمهای بعد از دریافت جایزه رو برداریم. همین امر هم در مورد استرس صادقه.
وقتی ما به استرس دید منفی داریم، وقتی دچار استرس میشیم، واقعا کارایی‌مون پایین میاد و در تصمیم‌گیری‌هامون افت چشم‌گیری می‌کنیم. ولی «الیا کرام» آزمایش جالبی انجام داد. در این آزمایش، به دانش‌آموزها و دانشجو‌ها یک ویدیوی سه دقیقه‌ای نشون دادن که با ذکر چند مثال بهشون می‌گفت استرس پدیده‌ی مثبتیه. مثلا استرس به معنی اینه که فرد برای کارش اهمیت قائله؛ یا استرس کمک می‌کنه افراد روی کاری که پیشِ رو دارن متمرکزتر باشن، و وقت و انرژی‌شون رو صرف حواس‌پرتی‌های دیگه نکنن.
همین کلیپ کوتاه باعث شد دیدِ این افراد نسبت به استرس تغییر کنه. نتیجه چی شد؟ این افراد در امتحان‌هاشون موفق‌تر بودن (نسبت به اونهایی که دید منفی نسبت به استرس داشتن)
تئوری‌ای که در این آزمایش بررسی شد این بود: آیا دیدِ افراد نسبت به استرس می‌تونه پیش‌بینی کنه از پس شرایط سخت برمیان؟ شرایط سخت مثل امتحان، جلوی جمع صحبت کردن، شرکت کردن در تمرینات فیزیکی طاقت‌فرسا و... نتیجه مثبت بود.
در واقع، این خود استرس نیست که باعث میشه افراد از پس امتحان یا تجربیات سخت دیگه برنیان؛ نگرانی از استرسه که مخرب‌تره. اونهایی که اینجوری فکر می‌کنن "برای فلان امتحان یا فلان پروژه استرس دارم. ولی این طبیعیه و چیز بدی نیست" از پس اون امتحان یا پروژه برمیان.
توصیه «الیا کرام» برای شنونده‌ها هم همین بود که دیدشون رو نسبت به استرس عوض کنن. شرایطی مثل امتحان، مصاحبه، جلوی جمع صحبت کردن و... واقعا شرایط استرس‌آوری هستن. ولی این استرس به معنی اینه که فرد به نتیجه کارش اهمیت میده، و نباید خیلی نگران این قضیه باشه. نگرانی از استرس، خودش باعث بیشتر شدن استرس میشه.
حذف کردن استرس بطور کلی استراتژی مفیدی هم نیست. ریشه‌ی خیلی از استرس‌های ما ارزشهایی هستن که برای ما مهمن. اگه می‌خوایم پدر یا مادر خوبی باشیم، یا در کارمون موفق باشیم، یا سر امتحانی موفق بشیم یا... طبیعیه که استرس هم داشته باشیم. اینها موارد سختی هستن. زندگی همینه؛ پر از استرسه. حذفِ استرس، یعنی ما دیگه به این موارد اونطور که باید اهمیت ندادیم.
با این حال، «الیا کرام» تذکر میده که اینطور برداشت نکنیم که استرس همیشه خوبه. اتفاقا باید تلاش کنیم تا موارد استرس‌زای بی‌مورد رو از زندگی‌مون حذف کنیم.
اینطور هم نیست که همه‌چی به زاویه‌ی دیدِ ما وابسته باشه. یادمون باشه که تجربه‌ی ما از زندگی، بخشی‌اش بخاطر اتفاقهاییه که میافته، و بخش دیگه‌اش برداشتِ ما از اون اتفاقه. زاویه‌ی دیدِ ما تنها بخشی از معادله است. بعضی از اتفاقهای زندگی بد و ناخوشایند هستن. زاویه‌ی دید ما همه چیز نیست.
تو تدتاکی که «آلیا کرام» داشت، به وضوح متوجه میشیم که صداش می‌لرزه و استرس داره. میگه تو این شرایط به خودش یادآوری می‌کرد که صحبت کردن جلوی جمع کار استرس‌آوریه و طبیعیه. داشتن استرس یعنی براش مهمه بتونه این کار رو درست انجام بده، و دیگه به موارد بعدی که "اگه صحبتم رو خراب کنم چی" فکر نمی‌کنه. اینطوری تونست این جلسه رو به پایان برسونه و نکاتی که می‌خواسته به مخاطب‌ها بگه رو بیان کنه.
پیام کلی صحبت‌های ایشون برای من هم همین بود که خیلی نگران استرس نباشم. اگه در شرایطی بودم که دچار استرس شدم، به خودم یادآوری کنم چرا این حس رو دارم. دیدِ مثبت نسبت به استرس داشته باشم. زندگی قرار نیست بدون استرس باشه. زندگی بدون استرس، یعنی زندگی با بی‌خیالی زیاد؛ یعنی بدون هدف محکم.
