شاید عنوان این مطلب کمی ناراحت کننده و عصبانی کننده باشد! شما انسان نیکوکار را ناراحت کند و هزار شاید دیگر. اما گاهی میتوان چیزی را به کسی فروخت و در ازای پرداخت انجام شده، برای خودش کاری کرد.
حرف دارد پیچیده میشود و ممکن است شما را بیشتر ناراحت کند. اما اجازه بدهید با یک مثال ساده، قضیه را جور دیگری بازتعریف کنیم.
شما به فرزند خود میگویید در قبال بالا بردن دانش خود (با معیارهای کلاسیک مثل نمره) فلان جایزه را دریافت خواهد کرد. اسمش را هدیه نمیگذارید. به آن میگویید جایزه. در واقع جایزه را به فرزندتان میفروشید و در قبالش از او دانش میخرید و این دانش را دوباره به خود او برمیگردانید. یعنی معامله دوسر سود برای فرزندتان.
حالا همین مثال را در این سو و در مورد مستمندان منطبق میکنیم. اگر به مستمندان در قبال تلاشی که برای خودشان (و نه برای شما و نه خیریه شما) انجا میدهند، پاداش بدهید در واقع ارزش های خلق شده توسط آنها را خریده اید و آن ارزش را به خودشان بازگردانده اید. اینجا برنده اوست و نه شما.
البته شما نیکوکار عزیز هم برنده اید. فارغ از پاداش دنیوی و اخروی، شما با یک بار پرداخت، آن مستمند را دو قدم به پیش رانده اید.
مثال:
مستمندی را میشناسید که زمینه ها و استعدادهایی در خیاطی دارد. به او میگویید برای فلان مشکل به تو کمک میکنیم (مثلا هرروز غذای تو و خانواده ات را تامین میکنیم) به شرطی که تو در کلاس خیاطی ثبت نام کنی و خیاطی را در فلان حیطه خاص به خوبی یاد بگیری و پس از شش ماه یک خیاط خوب بشوی. (چه بسا هزینه کلاس او را هم با ساز و کارهای مشخص و قابل رصد پرداخت کنید)
سایر مهارتها مثل برنامه نویسی، گرافیک، تعمیرات و .... هم از این مثال خارج نیستند.
در این مدل شما فقط در قبال کار انجام شده مستمند برای خودش، به او پول پرداخت میکنید و در غیر اینصورت سراغ آنهایی میروید که شرط شما را میپذیرند. شاید بگویید خیلی رویایی است اما به منصه ظهور رساندن رویاها، کار انسانهای بزرگی چون شما نیکوکاران است.
نتایج چنین رویکردی چیست؟
1- اغلب مستمندان بلد نیستند ارزش آفرینی کنند و از آن، برای خود ارزش افزوده تولید کنند. شما این مطلب را به آنها یاد میدهید. در ذهن آنها باکس جدیدی ایجاد میکنید که در آن، بده بستانهای منطقی شکل میگیرند.
2- با این رویکرد آنها را مجبور به مهارت افزایی میکنید. خلاء بسیار جدی که اگر پر شود نه تنها مشکلات اقتصادی خود را میتوانند کاهش دهند، بلکه ناراحتی های فکری و روحی آنها نیز کاهش و اعتماد به نفسشان را افزایش خواهید داد.
3- شما در واقع به جای ماهی، چوب ماهیگیری به آنها هدیه خواهید کرد. چیزی که هر نیکوکاری آن را در پس زمینه ذهن خود دارد و میداند چقدر ارزش دنیوی و اخروی آن میتواند زیاد باشد.
4- یک انسان مصرف کننده را به یک انسان مولد تبدیل میکنید یا لااقل او را در مسیر چنین تغییری قرار میدهید. اگر همه خیرین و خیریه های کشور یک تا ده نفر (و نه بیشتر) از مستمندان را در چنین مسیری قرار دهند، در جامعه اتفاقات بزرگی شکل خواهد گرفت.
5- از آنها برای منافع خود و کارهای خود و خیریه خود استفاده نکنید. فقط کار برای خودشان. در غیر اینصورت همه معادلات خراب خواهد شد.
مقدمات لازم و قابل توجه
1- مددجو را توجیه کنید که این به نفع اوست.
2- فاصله کار انجام شده تا پاداش را کوتاه کنید؛ حتی بخش کوچکی از پاداش را پیشاپیش پرداخت کنید.
3- او نمیتواند خود را مدیریت کند بنابراین لازم است در بسیاری موارد دستش را بگیرید و مراحل را طی کنید. از گرفتن دست یک مستمند به این شیوه نترسید. او را رصد کنید. پیگیری کنید و به طور کلی مدیریتش کنید. مرتب با او حرف بزنید و به او روحیه بدهید
4- در قبال انجام صحیح کار و مهارت آموزی، پاداشهای ویژه ی از قبل تعیین نشده به او بدهید.
5- تلاش کنید مهارت او را به شغل تبدیل کنید. کسی که کاری را خوب بلد باشد و بتواند خلاقیت به خرج بدهد، بعید است بیکار بماند. کافی است کمی جستجو کنید.
5- دلسوزش باشید. با او پدرانه تعامل کنید و برای اجر و پاداش، نگاهتان به آسمان باشد؛ خدای آسمان و زمین، بدهکار کسی باقی نمیماند.
