آماده سازی زمین برای کشت که « تهیه زمین » و « خاک ورزی » هم نامیده می شود. یکی از بهترین مراحل کشت و کار یا زراعت یک گیاه محسوب می شود . این مرحله از زراعت شامل مجموعه عملیات یا اقداماتی است که زمین را برای استقرار و رویش بذر آماده کرده ، تأثير بسزایی در رشد و عملکرد نهایی آن دارد.
در عملیات آماده سازی زمین برای کشت ، « خاک » را با استفاده از « ماشین های کشاورزی » برای زراعت « گیاه » آماده می سازیم. لازمه موفقیت در این امر مهم، شناخت و استفاده درست از خاک ، ماشین های کشاورزی و گیاه می باشد.
این مهارت به شما می آموزد که چگونه زمین را به نحوی شایسته برای زراعت گیاهان مختلف ، در شرایط متفاوت آماده سازید . در این مهارت اقدامات قبل از شخم ، شخم ، نرم و هموار کردن زمین و تقویت خاک زراعی به صورت مرتب و به طور عمومی آمده است . به نحوی که انجام منظم آن ها شرایط خاک را برای کاشت اغلب گیاهان آماده می سازد .
در بسیاری از موارد ، زمین برای شروع عملیات تهیه زمین و کاشت حاضر و آماده نیست . ممکن است در سطح زمین ناخالصی های متعدد و متنوع وجود داشته باشد که مانع از یکنواختی کار ماشین های کشاورزی گردد.
شیب زمین نیز در بسیاری از موارد ، نقش تعیین کننده دارد که آگاهی از آن برای زارع ضروری است . در مواردی ممکن است زمین شما نیاز به کار اصلاحی داشته باشد . مثلا نفوذپذیری آن خیلی کم یا زیاد باشد ؛ مشکل شوری یا pH داشته باشد ؛ از این رو ، باید قبل از هر چیز ، اقدام به بررسی ، اندازه گیری ، رفع و اصلاح این موارد نمایید .
این راهنما شما را در انجام موارد مذکور راهنمایی و توانمند می سازد.
برای تعیین مقدار کود ، سم ، بذر ، آب و نیز محاسبه ساعات کار نیروی انسانی و ماشین های کشاورزی ، لازم است که مساحت مزرعه خود را به دقت تعیین کنید . تعيين مساحت مزرعه ، بسته به شکل زمین ، متفاوت است.
الف: اگر مزرعه دارای شکل هندسی مشخصی مثلا مربع یا مستطیل باشد، محاسبه آن با استفاده از قواعد هندسی به راحتی امکان پذیر است .
ب: تعیین مساحت زمین هایی که شکل هندسی مشخصی ندارند . در این صورت شما باید آن را به دو یا چند شکل هندسی شناخته شده تبدیل نمایید و مساحت هر یک را جداگانه محاسبه کنید و از جمع آنها به مساحت قطعه برسید .
از رایج ترین روش های محاسبه مساحت اراضی فاقد شکل هندسی ، روش « مثلث بندی » است .
شیب زمین ، تعیین کننده محل احداث انهار آبیاری و زهکشی ، راستای آبیاری ، طول کرت ها، جویچه ها و انهار (بر حسب مورد) سرعت و مقدار جریان آب ، جهت یا امتداد شخم (بخصوص در ديمزارها) پیش بینی احتمال فرسایش و اصولا امکان یا عدم امکان کشت و کار می باشد. از این رو، مجاز نیستیم در هر شیبی اقدام به زراعت نماییم.
شیب زمین که از تقسيم اختلاف ارتفاع دو نقطه به فاصله آنها حاصل می شود، در بسیاری از موارد تعیین کننده است.
مقدار شیب مطلوب بر حسب نوع زمین متفاوت است. در اراضی متوسط تا سنگین که به صورت فاریاب کشت می شوند شیب مطلوب اغلب ۱ تا ۲ در هزار است. در خاک های سبک، شیب های ۱ تا ۲ درصد هم می تواند مطلوب تلقی شود.
در سطح اغلب اراضی مزروعی ممکن است عوارضی چون : سنگ ، نایلون ، لاشه یا سرشاخه های درختان ، اشیای فلزی و شیشه ای ، نخاله های ساختمانی و غیره مشاهده شود.
درباره زمینی که می خواهید کشت و کار کنید و کسب درآمد نمایید باید اطلاعات دقیقی از خصوصیات آن را داشته باشید. بخصوص اطلاع از آن دسته از خصوصیاتی که روی عملکرد محصول و مصرف نهاده ها تاثیر بسزایی دارند.
بافت و ساختمان خاک ؛ لایه بندی با پروفیل خاک ؛ میزان نفوذ پذیری و وضعیت زهکشی خاک ؛ pH و درجه شوری خاک ؛ میزان مواد آلى و عناصر غذایی موجود در خاک و به عبارتی، حاصلخیزی خاک از جمله مواردی هستند که حتما باید از آنها مطلع باشید و سپس اقدام به کشت و کار نمایید.
کمبود مواد آلی در خاک ، از مشکلات اساسی اغلب خاک های زراعی است. به همین علت، افزایش مواد آلی از رایج ترین روش های اصلاحی در اغلب مناطق می باشد . و مواد آلی ، ضمن افزایش مقدار عناصر مغذی خاک ، ساختمان خاک را نیز اصلاح و پایدار می نماید که به این ترتیب ، بر روی بسیاری از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اثر مثبت دارد.
دفن بقایای گیاهی ، افزایش کود دامی ، کشت گیاهان خاص و برگرداندن آن ها به خاک ( کود سبز )، عمل آوری و مصرف زباله های پوسیده شده شهری ( کمپوست )، از روش های افزایش ماده آلی به خاک محسوب می شوند.
کود سبز
کشت گیاهان و برگرداندن آن ها را به خاک ، به منظور تقویت و اصلاح اراضی « دادن کود سبز » می گویند. گیاهانی که به عنوان کود سبز به کار می روند عبارتند از نخود ، لوبیا ، باقلا ، ماش ، یونجه ، شبدر ، شنبلیله و…
کود دامی
کود دامی ، متداول ترین مواد برای افزایش مواد آلی خاک در اغلب مناطق و شرایط است. این نوع کود ، به شرط آنکه بدرستی عمل آوری شده باشد و به مقدار و روش صحیح به خاک افزوده گردد، تاثیر مطلوبی در اصلاح ساختار فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی و به طور کلی حاصلخیزی خاک خواهد داشت. در مناطقی که کود دامی فراوان باشد هر ۳ تا ۴ سال یک بار به مقدار ۲۰ تا ۴۰ تن در هکتار کود دامی را به صورت کاملا پوسیده به خاک می دهند. در غیر این صورت، فاصله افزودن کود دامی را به ۶ تا ۷ سال رسانده، در عوض به ازای هر ۲-۳ کشت، یک بار از کود سبز استفاده می کنند.
عمل آوری کودهای دامی
هدف از نگهداری و عمل آوری کودهای دامی ، حفظ ارزش غذایی این کودها همراه با از بین بردن عوامل مضر موجود در آنهاست. عوامل بیماریزای گیاهی ، برخی از آفات و بخصوص بذور علف های هرز، از جمله عوامل مضر موجود در کودهای تازه دامی است. ضمن اینکه حرارت زیاد کود دامی تازه نیز ممکن است موجب سوختن محصول شود.
عمل آوری کود گیاهی ( خاکبرگ )
کود گیاهی که به نام « خاکبرگ » معروف می باشد، یکی از ترکیبات اصلی بستر کاشت گل ها و گیاهان زمینی ست. اهمیت خاکبرگ ها در مرحله اول اصلاح خصوصیات فیزیکی بستر کاشت و در مرحله بعدی تامین بخشی از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می باشد.
کمپوست و عمل آوری آن
کمپوست عبارت است از زباله شهری و مواد زاید طبیعی ( گیاهی و جانوری ) و پس مانده های خانگی و کارخانجات تهیه مواد غذایی که تحت شرايط پوسیدگی قرار گرفته و شکل اولیه خود را از دست داده و به صورت پودر درآمده باشد.
زباله های خانگی ، خاکستر و براده های چوب ، مواد زاید کشتارگاه های دام و طیور ( خون ، پودر استخوان و … ) مواد زاید کارخانجات تهیه فرآورده های غذایی و هر نوع موادی که منشأ طبیعی و قابلیت تجزیه و تخمير دارند در تهیه کمپوست مورد استفاده قرار می گیرند.
اگر این فصل برای شما مفید بود، برای مطالعه توضیحات کاملتر و یادگیری در قالب کار عملی روی لینک زیر کلیک نمایید:
اقدامات اولیه آماده سازی زمین
موفقیت شما در این مهارت که از مهارت های اساسی و بسیار مهم در زراعت و باغبانی ست ، نیاز به مطالعه دقیق محتوای سرفصل های زیر دارد :
