توانبخشی فعال با استفاده از درمان مبتنی بر شواهد (DBC Concept)
توانبخشی به معنی انجام مجموعه ای از اقدامات درمانی در جهت برگرداندن تمام یا بخشی از توانایی های از دست رفته بیمار می باشد. در بیمارانی که دچار اختلالات اسکلتی عضلانی ( شامل درد های کمر، گردن، شانه، زانو و سایر ساختار های اسکلتی-عضلانی ) می شوند نقش توانبخشی کاهش درد بیمار با برطرف کردن علت آن ( نه فقط سرکوب درد ) و برگرداندن او به کارهایی است که قبل از ابتلا به اختلال اسکلتی- عضلانی داشته.
سیکل معیوب در اختلالات اسکلتی - عضلانی چیست؟
زمانی که بیمار به علت ضربه یا حرکات نامناسب به این اختلالات مبتلا می شود و برای مثال کمر درد را تجربه می کند در یک سیکل معیوب حرکتی می افتد، به این صورت که با انجام حرکت نامناسب افزایش درد را تجربه می کند، این درد سبب کناره گیری فرد از کار و کمرنگ شدن نقش بیمار در کاری که بر عهده داشته می شود و به دنبال آن بیمار ضعف عضلانی را تجربه می کند. با ضعیف شدن عضلات توانایی فرد برای انجام کارهای روزمره رفته رفته کم شده و بیمار که قبلا عنصری فعال در جامعه و تعامل با افراد بود به انزوا کشیده می شود. بی حرکتی ضعف عضلات را بیشتر می کند و افزایش این ضعف، ترس از حرکت را در بیمار بیشتر می کند.
نقش درمان مبتنی بر شواهد در شکستن این سیکل معیوب چیست؟
درمان مبتنی بر شواهد بر مبنای تمرین درمانی توام با درمان رفتاری- شناختی می باشد. دستگاه های اختصاصی درمان مبتنی بر شواهد عضلات به خصوصی را ایزوله کرده و به بیمار اجازه می دهند این عضلات را در یک محدوده حرکتی ویژه و مقاومت محاسبه شده تمرین دهد. در این حالت علاوه بر ایجاد حرکت این امکان برای درمانگر فراهم می شود که از ضعف عضلات جلوگیری گیری کند و همچنین حرکت را قبل از دامنه حرکتی دردناک محدود کند تا از افزایش بیشتر درد جلوگیری شود.
تمرین این عضلات آن ها را از چرخه ی معیوبی که درد __ بی حرکتی__ ضعف عضله باشد، نجات می دهد و آنها را وارد چرخه عالی استفاده از عضله __ تقویت عضله __ کاهش درد خواهد کرد. بر خلاف ورزشهای آزاد، درمان مبتنی بر شواهد عضلات عمقی ستون فقرات را فعال می کند.
هدف از درمان مبتنی بر شواهد، درمانی موثر و علمی برای بیماران مبتلا به دردهای کمر، گردن و شانه می باشد و این درمان مبتنی بر توانبخشی فعال می باشد.
از بین روشهای درمانی فراوان تاثیر درمان فیزیکی فعال برای ضایعات مزمن و اختلالات گردن و کمر در مطالعات متعدد اثبات شده(۱-۴) بخصوص وقتی که بوسیله گروه پزشکی آموزش دیده و دستگاه های تخصصی اعمال گردد. همانطور که در نمودار سطوح درمان مشاهده شد این نوع درمان در سطوح بالا قرار دارد و در جهت آماده کردن هر چه بیشتر بیمار برای برگشت به کارهای روزمره می باشد.
درباره مشاوره تلفنی چه می دانید؟
مجموعه کلینیک های درمان مبتنی بر شواهد با بررسی بیش از ۰۰۰/۵۰ بیمار در سر تا سر دنیا، ضمن درمان بیماران جهت ارتقا کیفیت دستگاه های خود به امر تحقیق و پژوهش میپردازند. ارائه مقالات فراوان در مجلات معتبر نشانه این فعالیت علمی است. درمان مبتنی بر شواهد آمادگی درمان و توانبخشی ضایعات مزمن، راجعه، بعد از تروما را دارا می باشد و بهبود عملکرد ستون فقرات شامل تصحیح نواقص عملکردی را مورد نظر دارد. بیمار به موازات کاهش درد آماده برگشت به فعالیت های روزانه می شود.
مطالعات متعدد نشان داده توانبخشی فعال غیبت از کار را کاهش می دهد(۵, ۶). موفقیت اثبات شده درمان مبتنی بر شواهد بالغ بر ۸۳% بهبود درد و بازیابی فعالیتهای روزمره می باشد. درصورت ادامه فعالیت روزمره همراه ورزشهای منظم پس از پایان درمان در کلینیک های درمان مبتنی بر شواهد، اثرات درمانی تا سالها باقی می ماند.
روش درمان مبتنی بر شواهد برای بیماران دچار دردهای مزمن و تکرار شونده طراحی شده است. بنابراین بیمارانی که دچار دردهای مداوم و مستمر یا حملات مکرر درد در نواحی کمر، گردن و شانه می باشند می توانند از این روش بهره ببرند. ضمناً از آنجا که پروتکل های درمان مبتنی بر شواهد بسته به نوع بیماری متفاوت می باشد تعیین نوع بیماری توسط پزشک ارجاع دهنده به درمان بهتر و دقیق تر بیمار کمک می نماید. بدیهی است که پزشک ارجاع دهنده به وجود علائم هشدار مثل تومور و عفونت و ... که کنتراندیکاسیون تلقی می شوند توجه دارد.
مشکلات ناحیه کمر، گردن و توراسیک
زمانی که به سمت مزمن شدن رفته باشند (بیش از شش هفته) شامل:
بیماریهای التهابی و روماتیسمی
بعد از تروماهای ستون فقرات شامل ماکروتروماها مثل تروماهای ورزشی و شغلی و میکروتروماها که در جریان کارهای تکرار شونده ایجاد می شوند مثل خانمهای خانه دار یا کسانی که کار سنگین انجام می دهند. عمده ترین دلیل بیرون زدگی دیسک گردن و گردن درد ، نشستن به مدت طولانی در وضعیت سر رو به جلو است. این مسئله به ندرت ناشی از یک آسیب است و معمولاً ماه ها و سال ها طول می کشد تا این مشکل بروز کند. اغلب علت آن، از دست دادن انعطاف پذیری و آمادگی جسمانی است.
بعد از جراحی های ستون فقرات: مطالعات جدید حاکی از بهتر بودن نتایج درمان در کسانی است که بعد از عمل وارد یک برنامه توانبخشی فعال می شوند.
Nerve root compression: فشار روی ریشه عصبی ناشی از دیسکوپاتی یا اسپوندیلوز مهره ای
تنگی کانال نخاعی، اسپوندیلولیستزیس و اسپوندیلولیزیس.، دردهای پائین کمر و لگن Pelvic pain ، دردهای غیر اختصاصی ستون فقرات، مشکلات ناحیه شانه، شانه منجمد Frozen Shoulder، آسیب های روتاتورکاف و Impingment شانه، در رفتگی شانه، عدم ثبات شانه Instability، بعد از جراحی های ناحیه شانه، آرتروز DJD شانه
در روش توانبخشی فعال فقط به کنترل درد پرداخته نمی شود. در این روش با استفاده از درمان شناختی رفتاری سعی بر آگاه سازی فرد از علت درد می شود و نگرش او در این باره تغییر داده می شود، زمانی که بیمار به این مفهوم که تمام مشکلش فقط درد نیست رسید و رفتارش را در مقابل درد گام به گام تغییر داد، با استفاده از دستگاه های تخصصی سعی در ایجاد حرکات سگمنتال، اصلاح وضعیت بدنی، تقویت عضلات ضعیف و افزایش دامنه حرکتی می شود که همه این موارد بیمار را آماده برگشت به کار کرده و روزهای غیبت از کار را در او کاهش می دهد.
مشارکت فعال بیمار در روش توانبخشی فعال بخشی از درمان شناختی – رفتاری می باشد.
خیر، ولی باور عمومی براین است که قبل از انجام جراحی باید راههای غیر تهاجمی مورد بررسی قرار گیرد. درمان مبتنی بر شواهد در بیش از ۵۰% مواردی که به نظر می آید جراحی تنها راه حل است موثر واقع شده است، بدیهی است بعد از انجام عمل جراحی با انجام روشهای توانبخشی درمان مبتنی بر شواهد بیمار سریعتر بهبود می یابد، یکی از ویژگیهای جالب این روش وجود پروتکل درمانی خاص برای بیماری است که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند. به این ترتیب این روش فعال نه تنها برای درمان بیماری که قصد جراحی ندارند مناسب است بلکه روشی ایده آل برای بیمارانی است که کمر، گردن یا شانه خود را جراحی کرده اند زیرا در بازگشت توانایی و سرعت بهبودی و بهتر کردن نتایج عمل جراحی نقش موثری دارد.
خیر، در درمان مبتنی بر شواهد بیمار با توجه به نوع بیماری در یکی از گروههای درمانی هفت گانه قرار می گیرد. پروتکل درمان در هر گروه متفاوت می باشد، با توجه به درجه درد، ناتوانی قبلی و ... درمان برای بیمار به شکل فردی individualized تعیین می گردد.
از وظایف کلیه ی کلینیک های درمان مبتنی بر شواهد در سر تا سر دنیا، اندازه گیری و اعلام میزان موفقیت در درمان، برای تمام بیماران است.
علاوه بر بررسی اولیه، بیمار بعد از ۶ و ۱۲ هفته، مجدداً مورد بررسی قرار می گیرد و با حالت بدو ورود مقایسه می گردد. این کار خود بخشی از درمان رفتاری – شناختی (CBT) می باشد. این اطلاعات با حفظ اسرار بیمار، مورد بررسی در سطح کلینیک و بعد مورد بررسی در شبکه جهانی درمان مبتنی بر شواهد قرار می گیرد. ضمناً بیمار برای ۲ سال از طرف درمان مبتنی بر شواهد مورد پیگیری قرار دارد. بطور کلی ۸۳% بیماران احساس کاهش درد و ۷۵% احساس افزایش قدرت و تحرک پذیری دارند. مقالات منتشر شده پایداری این روشها را برای سالیان بعد اثبات کرده است.
منبع: مقاله دکتر یزدانی؛درمان پلکانی کمر
